U Vialikabrytanii pačałosia maštabnaje daśledavańnie suviaziaŭ karaleŭskaj siamji z handlem rabami
Karol Karł III vyrašyŭ padtrymać hetuju inicyjatyvu.
U Vialikabrytanii vyrašyli pačać vialikaje niezaležnaje daśledavańnie suviaziaŭ brytanskich manarchaŭ i ŭvohule ŭsioj manarchičnaj sistemy krainy z handlem rabami, jaki adbyvaŭsia padčas kałanijalnaj epochi.
Hetaja inicyjatyva niepasredna źviazana z apublikavańniem adnaho archiŭnaha dakumienta, jaki 6 krasavika ekskluziŭna i ŭpieršyniu źjaviŭsia ŭ artykule vydańnia The Guardian.
Jak piša vydańnie, hety dakumient śviedčyć ab pramoj suviazi kiraŭnikoŭ brytanskaj manarchii z transatłantyčnym handlem rabami ŭ XVII-XVIII stahodździach.
«Historyk Bruk Ńjuman znajšoŭ u Dziaržaŭnym archivie Vialikabrytanii dakumient, u jakim padrabiazna apisvajecca pieradača akcyj Karaleŭskaj afrykanskaj kampanii (Royal African Company, RAC) va ŭłasnaść tahačasnaha karala Anhlii Vilhielma III Aranskaha (pad dakumientam staić jaho asabisty podpis) u 1689 hodzie.
Hetaja anhlijskaja kampanija była manapalistam u transatłantyčnaj handli rabami: tolki pa aficyjnych źviestkach RAC za 60 hadoŭ svajoj dziejnaści pieraviezła ŭ Amieryku amal 187 tysiač zaniavolenych afrykancaŭ, siarod ich amal 24 tysiačy — heta dzieci.
Tolki padčas transpartavańniaŭ zahinuła zvyš 38 tysiač raboŭ», — piša The Guardian.
Publikacyja hetaha dakumienta nadała mocny impuls niezaležnaj navukovaj supolnaści hłyboka daśledavać karani ŭzajemadziejańnia z rabaŭładalnictvam nie tolki ŭ brytanskich manarchaŭ minułaha, ale i ŭ ciapierašniaj karaleŭskaj siamji Vialikabrytanii — pradstaŭnikoŭ praviačaj dynastyi Vindzoraŭ.
Karaleŭskaja siamja na padobnuju inicyjatyvu ŭpieršyniu adreahavała stanoŭča — dziejny brytanski manarch Karł III adrazu paśla źjaŭleńnia artykuła The Guardian publična padtrymaŭ hetyja daśledavańni, adznačyŭšy, što daje dazvoł na karystańnie karaleŭskimi archivami. Pra heta napisali mnohija brytanskija ŚMI.
«Nievierahodna abnadziejvaje toj fakt, što manarchija prajaŭlaje ŭsio bolšy ŭdzieł u vyrašeńni pytańniaŭ, źviazanych ź niespraviadlivaściu rabstva. Cudoŭna bačyć, jak Karł abapirajecca na spadčynu svajoj maci», — skazała ahienctvu BBC doktar Chalima Biehum, vykanaŭčy dyrektar analityčnaha centra pa rasavaj roŭnaści Runnymede Trust.
Inšy ekśpiert, historyk Aleks fon Tuncelman, u intervju The Times adznačyła, što «nijakaja častka historyi nie pavinna być zakrytaja dla daśledavańniaŭ i abmierkavańniaŭ».
«Nichto nie dumaje, što ciapierašniaja karaleŭskaja siamja niasie asabistuju adkaznaść za rabstva. Ale adzinaje, za što jany mohuć uziać na siabie adkaznaść, — heta toje, jak jany staviacca da hetaj historyi siońnia. My žyviom u demakratyčnaj kanstytucyjnaj manarchii, a nie ŭ dyktatury, i nijakaja častka historyi nie pavinna być zakrytaja dla daśledavańniaŭ i abmierkavańniaŭ», — skazała jana.
Aproč hetaha, ekśpiertami i navukoŭcami vykazvajecca ŭpeŭnienaść, što zhoda Karła III padtrymać daśledavańni pa suviaziach manarchii z rabstvam moža stać maštabnym precedentam: heta moža dać start dalejšym rasśledavańniam historyi i złačynstvaŭ Brytanskaj impieryi ŭ kałanijalnuju epochu, a taksama pašyryć hetyja daśledavańni i na inšych jeŭrapiejskich kałanijalnych hulcoŭ.
U Viestminsterskim abactvie ŭpieršyniu luby achvotny zmoža prajścisia pa lehiendarnaj «karanacyjnaj placoŭcy». Ale tolki z adnoj umovaj FOTY
Čarlz, Karł, Karal? Jak nazyvać novaha brytanskaha manarcha pa-biełarusku
«Kosaŭski Džordž Vašynhtan». U Haazie sudziać byłoha prezidenta Kosava, jakoha vinavaciać u vajennych złačynstvach i złačynstvach suprać čałaviečnaści
Kamientary