«Dla nie IT-kampanii rełakacyja praktyčna niemahčymaja». Što adbyvajecca ź biznesam u Biełarusi i čamu «start z nula» ŭ inšaj krainie heta vyjście — mierkavańnie
Zhodna z Asacyjacyjaj biełaruskaha biznesu za miažoj, lik pradprymalnikaŭ, jakija źjechali paśla 2020-ha, idzie na tysiačy.«Naša Niva» parazmaŭlała z prezidentam AVVA Jaŭhienam Burym pra toje, što rabić tym firmam, jakija zastajucca ŭ krainie pad ciskam, jak być biznesoŭcam u emihracyi i čamu biełaruskim pradprymalnikam nie treba bajacca kankurencyi ŭ ES.
«U našych zachodnich partnioraŭ niama miechanizmu adroźnić biznes, źviazany z režymam, ad taho, jaki nijak nie źviazany ź im»
Niadaŭna AVVA pačała supracoŭničać z BYPOL, asnoŭnaja meta — «vieryfikacyja biznesu ź biełaruskimi karaniami za miažoj». Heta stała nieabchodna paśla pačatku vajny va Ukrainie.
«Patreba ŭźnikła nie sama pa sabie, a stała vynikam staŭleńnia da biełaruskaha biznesu za miažoj paśla 24 lutaha.
Raniej taki biznes čaściej za ŭsio ŭsprymaŭsia jak kampanii, jakija paciarpieli ad režymu Łukašenki, siońnia ŭsio radykalna źmianiłasia. Biełaruś źjaŭlajecca krainaj saahresaram, mnohija sankcyi i abmiežavańni, jakija prymianiajucca da hramadzian Rasii, taksama dziejničajuć i ŭ adnosinach da hramadzian Biełarusi. Heta vyjaŭlajecca i ŭ niemahčymaści atrymańnia pracoŭnych viz u mnohija krainy ES, i ŭ abmiežavańniach na adkryćcio abo funkcyjanavańnie bankaŭskich rachunkaŭ, i ŭ niežadańni mnohich zachodnich kampanij u cełym uzajemadziejničać ź biełaruskim biznesam», — tłumačyć Jaŭhien Bury.
Asacyjacyja sabrała mnostva kiejsaŭ ad biznesu, strukturavała jaho prablemy i praviała niekalki dziasiatkaŭ sustreč z pradstaŭnikami ŭładaŭ Polščy, krain Bałtyi, na jakich byli ahučany pytańni ad pradprymalnikaŭ.
«U adkaz my pačuli, što niekatoryja abmiežavańni, jakija źjavilisia paśla pačatku vajny va Ukrainie, — heta palityčnyja rašeńni, — kaža Jaŭhien.
— Akramia hetaha, šmat jakija banki samastojna pastanavili nie brać na siabie ryzyku absłuhoŭvańnia biełaruskich biznesaŭ, jakija patencyjna mohuć być pad sankcyjami.
Pakul što ŭ našych zachodnich partnioraŭ niama miechanizmu adroźnić biełaruski biznes, źviazany z režymam Łukašenki, ad taho, jaki nijak nie źviazany ź im, a časta jašče i paciarpieŭ ad jaho. Tamu paśla pačatku vajny my prystupili da raspracoŭki takoha miechanizmu.
I važnuju rolu ŭ hetym vykonvaje supracoŭnictva z BYPOL, jaki maje ŭsie nabory instrumientaŭ dla vieryfikacyi. U našych kamandach jość śpiecyjalisty z adpaviednym bekhraŭndam, my majem nieabchodnyja bazy danych i ŭžo prajšli jurydyčnuju ekśpiertyzu ŭsich pracesaŭ ad jeŭrapiejskich jurystaŭ.
Stvarajučy miechanizm vieryfikacyi, my prapanujem rašeńnie, jakoje dazvolić rabić takoje adroźnieńnie. Kali naša vieryfikacyja budzie pryznavacca jak štamp «nie źviazany z režymam Łukašenki» ci jak svojeasablivaja «vierylnaja hramata» dla biznesu ź biełaruskimi karaniami, to zachodnim partnioram budzie praściej uzajemadziejničać ź imi».
Jaŭhien tłumačyć, što, pa sutnaści, jany zaraz pavinny zrabić vidavočnymi dla ŭsich dźvie rečy: dać zrazumieć, što biełarusy nie raŭno rasijanie i što biełarusy nie raŭno režym Łukašenki.
Biznesmeny, jakija źviartajucca ŭ Asacyjacyju, u asnoŭnym paciarpieli nie tolki ad režymu Łukašenki, ale i ad vajny va Ukrainie. U ich vačach niespraviadlivyja tyja abmiežavańni, jakija na ich nakładajucca.
«Jany vitajuć vieryfikacyju, kali jana dazvolić palehčyć ich žyćcio ŭ novaj krainie.
Padtrymlivajuć takuju vieryfikacyju i ŭłady krain, ź jakimi my viadziem rabotu ŭ hetym napramku. My možam mocna dapamahčy im, pakolki mienavita sami biełarusy zdolnyja lepš za ŭsio vieryfikavać biznes, a taksama supraćdziejničać sprobam asobnych niadobrasumlennych subjektaŭ i ich kurataraŭ abychodzić sankcyi, uvachodzić na jeŭrapiejskija i zachodnija rynki.
Vieryfikacyja biełaruskaha biznesu budzie pravodzicca ŭ tym liku šlacham siabroŭstva ŭ našaj Asacyjacyi. Paradak takoha siabroŭstva i praces ustupleńnia my abjavim na biznes-forumie ŭ Varšavie, jaki praviadziem 19-20 vieraśnia», — raskazvaje jon.
Dakładnymi ličbami, kolki biznesaŭ źjechali ź Biełarusi, Asacyjacyja pakul nie vałodaje. Zaraz śpiecyjalisty pracujuć nad takim daśledavańniem.
«Infarmacyju prychodzicca źbirać z šmatlikich krynic i čaściakom pa ŭskosnych prykmietach. Da kanca leta naša daśledavańnie budzie hatova.
Na siońnia tolki mahu skazać, što lik idzie na tysiačy.
Užo zaraz u bazie kantaktaŭ našaj Asacyjacyi jany jość, kolkaść raście kožny dzień», — raskazvaje Jaŭhien.
«Dla nie IT-biznesaŭ rełakacyja praktyčna niemahčymaja»
Nie ŭsie pradprymalniki, chto mieŭ biznes u Biełarusi, zdoleli adkryć novy za miežami krainy. Kab pačać, treba infarmacyjnaja i finansavaja padtrymka.
«My robim biaspłatnyja sieminary, kanfierencyi, vebinary, indyvidualnyja ekśpiertnyja jurydyčnyja kansultacyja. Ź finansavaj — našmat składaniej, ale praciahvajem pracavać u hetym kirunku.
Pakul što dajem infarmacyjnuju padtrymku ŭ pytańniach finansavańnia: u mai sumiesna z polskimi partniorami praviali kanfierencyju ŭ Varšavie pa temie pryciahnieńnia finansavych resursaŭ, 28 lipienia pravodzim sieminar u Vilni pa temie pryciahnieńnia hrantaŭ ad litoŭskaha ŭrada i Jeŭrasajuza», — kaža Bury.
Jaŭhien zaŭvažaje, što čym horš situacyja stanovicca ŭ Biełarusi, tym bolš źjaŭlajecca pracy ŭ ich.
«Na žal, aryšty i pieraśled pradstaŭnikoŭ biznesu praciahvajucca. Inšyja pakutujuć z-za danosaŭ z boku niadobrasumlennych kankurentaŭ ci tych, chto choča zaniać ich nišu. Eksparta— i impartaaryjentavanyja biznesy ledź vyžyvajuć z-za režymu, sankcyj, prablem z bankaŭskimi pieravodami, niežadańnia zachodnich partnioraŭ supracoŭničać z kampanijami ź Biełarusi», — raskazvaje Jaŭhien.
Rašeńnie pakinuć krainu nie dajecca lohka, asabliva, kali biznes niemahčyma poŭnaściu rełakavać — a heta praktyčna niemahčyma dla bolšaści nie IT-biznesaŭ.
«Kali heta vytvorčaść, to abstalavańnie vyvieźci ŭ bolšaści vypadkaŭ nielha, śfiera pasłuh — biznes hublaje ŭsiu klijenckuju bazu, — udakładniaje Jaŭhienij. — Tamu čaściej za ŭsio «rełakacyja» — heta vyjezd z krainy ŭładalnika biznesu i jaho siamji, stvareńnie novaj kampanii za miežami Biełarusi (heta ŭ lepšym vypadku, u horšym — nieabchodnaść pracavać na kahości, kab prakarmić siamju).
Pry hetym rašeńnie zastacca ŭ Biełarusi dla mnohich pradprymalnikaŭ raŭnaznačnaje pavolnamu zabivańniu svajoj firmy.
Pakupnickaja zdolnaść nasielnictva padaje, represiŭnaja mašyna padatkaŭ i štrafaŭ tolki paskaraje abaroty, padzieńnie prybytku dziaržaŭnaha siektara ekanomiki stymuluje režym Łukašenki na pošuk hrošaj u pryvatnych biznesaŭ. Heta i aficyjnaje pavyšeńnie padatkaŭ, inšych płaciažoŭ, niezakonnyja pabory i prosta pramoje vymahalnictva».
Režymu Łukašenki nievyhodny adjezd pryvatnikaŭ, bo ŭ jaho vačach ciapier heta biaspraŭnyja ekanamičnyja adzinki, ź jakich tym ci inšym sposabam možna sabrać hrošy, miarkuje Bury.
«Tamu režym na poŭnuju moc uklučaje prapahandu, u jakoj adusiul biełarusam kažuć, što jany nikomu i nidzie nie patrebnyja, što nichto i nidzie ich nie padtrymaje i nie dapamoža, a za ruskuju havorku zakidajuć kamianiami,
— kaža jon. — Ale heta nie tak. Niahledziačy na ŭsie składanaści emihracyi, mnohija biełarusy ŭžo zmahli stać na nohi ŭ novaj krainie, u tym liku praz padtrymku adno adnaho, praz padtrymku biełaruskimi inicyjatyvami.
Hałoŭnaja misija našaj Asacyjacyi — stvaryć mocnuju biełaruskuju biznes-dyjasparu, jakaja paśla demakratyčnych źmienaŭ u Biełarusi zmoža viarnucca na radzimu i pabudavać sučasnuju pieradavuju ekanomiku z ulikam dośviedu tych krain, dzie našyja biznesoŭcy paśpiejuć papracavać i pieraniać toje lepšaje, što jość u kožnaj ź ich.
Pa samych składanych pytańniach, dzie havorka idzie pra źmienu palityčnaj voli, budziem pracavać razam z Ofisam Śviatłany Cichanoŭskaj, pakolki mienavita jana nadzielenaja lehitymnaściu i maje mahčymaści pieramovaŭ na samym vysokim palityčnym uzroŭni».
«Tyja, chto vioŭ biznes u Biełarusi u pastajannych vyprabavańniach, zaŭsiody majuć kankurentnuju pieravahu pierad zachodnimi biznesmienami»
Sychodziačy z analizu Asacyjacyi, biełaruski biznes najčaściej rełakujecca ŭ Polšču (siarodi inšych krain ES). Tam nie taki vysoki moŭny barjer, padobnaja mientalnaść, hieahrafičnaja blizkaść.
Jość i inšyja, mienš vidavočnyja krainy, kudy źjazdžajuć biełaruskija biznesy, — naprykład, Estonija.
«Z našych nazirańniaŭ, biznesmieny nie zaŭsiody pravodziać detalovaje paraŭnańnie krain dla rełakacyi. Najčaściej jany vybirajuć tuju krainu, pra jakuju bolš viedajuć i kudy ŭžo pierajechali siabry ci partniory, — kaža jon.
— Umovy viadzieńnia biznesu i ŭzrovień padatkaabkładańnia supastaŭnyja ŭ krainach Bałtyi i ŭ Polščy. Tamu pradprymalnikam treba źviartać uvahu nie tolki na ŭmovy dla biznesu, ale i na ŭmovy žyćcia dla ich siemjaŭ.
Naprykład, u Łatvii i Estonii bolšaść nasielnictva havoryć i dobra razumieje ruskuju movu, jość ruskija škoły, što robić pieršapačatkovuju adaptacyju dla siamji vielmi lohkaj.
Ź inšaha boku, paśla pačatku vajny va Ukrainie, stała vielmi składana atrymać nacyjanalnuju vizu ŭ krainy Bałtyi, tamu šmat chto vybiraje Polšču, tudy praściej vyjechać i atrymać VNŽ. Paraŭnańnie roznych krain dla rełakacyi i pradastaŭleńnie jakasnaj i dakładnaj infarmacyi pa krainach taksama źjaŭlajecca adnym z napramkaŭ dziejnaści našaj asacyjacyi.
Uvohule, kali kazać pra kankurencyju, my časta paraŭnoŭvajem biznesmienaŭ ź Biełarusi sa spartsmienami-biahunami, jakija treniravalisia va ŭmovach vysakahorja i z hruzam na nahach, a potym pryjechali na ŭzrovień mora i biahuć biez hruzu. Jany zahartavany i stresaŭstojlivyja, hatovyja pracavać va ŭmovach, vielmi dalokich ad ideału.
Tyja, chto vioŭ biźnies u Biełarusi ŭ pastajannych vyprabavańniach, zaŭsiody majuć kankurentnuju pieravahu pierad zachodnimi biznesmienami».
«Nam viadoma, što ŭ Biełarusi biznesy adkuplajucca, spadziejučysia zachavać choć niešta»
Što tady rabić pradprymalnikam, jakija znachodziacca ŭ krainie pad ciskam?
«Jak by sumna ni hučała, ale sprabavać rełakavać svoj biznes, adbudoŭvać jaho ŭ inšaj krainie. U lubym vypadku pradprymalniki nie zastanucca sam-nasam i znojduć padtrymku za miažoj siarod svaich.
Nam viadoma, što ŭ Biełarusi biznesy adkuplajucca, spadziejučysia zachavać choć niešta. Heta možna zrazumieć, bo daloka nie kožnaja kampanija moža lohka rełakavacca ŭ inšuju krainu, asabliva, kali havorka idzie ab vytvorčaści.
Kali ŭvieś kapitał inviestavany ŭ vytvorčyja mahutnaści, a najaŭnych hrošaj praktyčna niama, to treba być hatovym pačynać usio z nula ŭ novaj krainie. Pry hetym my ŭpeŭnienyja, što lepš pačać usio z nula, čym kožny dzień žyć u čakańni aryštu», — ličyć jon.
Nišy, u jakich mahčyma pracavać u Biełarusi, jość, ale, jak miarkuje Jaŭhien, nienadoŭha, bo narmalny biznes zasnoŭvajecca na doŭhaterminovaj stratehii raźvićcia.
«Varta pamiatać, što takija «nišy» addajucca tolki nabližanym da Łukašenki, tamu zvyčajnym biznesmienam nie varta na ich raźličvać.
Tym ža pradprymalnikam, jakija atrymlivajuć takija «ŭnikalnyja» mahčymaści, raim zadumacca ab svajoj budučyni, a nie ab sučasnaści. U sučasnym śviecie schavać takija schiemy składana, daviadziecca adkazvać pa zakonie», — kaža jon.
Paśla pačatku vajny ŭ Asacyjacyju stała źviartacca bolš pradprymalnikaŭ.
Pytańni, jak praviła, u ich padobnyja — lehalizacyja ŭ novaj krainie, adkryćcio svajoj spravy.
«Čaściej za ŭsio pradprymalniki chočuć zajmacca za miažoj tym samym, što rabili ŭ Biełarusi. Tamu časta zapatrabavana profilnaja infarmacyja: pa industryjach, ich asablivaściach, dadatkovych patrabavańniach da viadzieńnia vyznačanaha vidu dziejnaści. Taksama šmat pytańniaŭ pa mahčymaściach kredytavańnia i finansavańnia budučaha biznesu.
Nazirajem, nakolki adkryty ŭrady krain Bałtyi i Polščy dla pradprymalnikaŭ, u tym liku zamiežnych, jak jany hatovy vieści dyjałoh, i navat spaborničać ź inšymi krainami ŭ pryciahnieńni biznesaŭ z vysokim patencyjałam», — padsumoŭvaje Jaŭhienij.
Kamientary