Ekśpiert: Krytyčna važnaje značeńnie dla ekanomiki Biełarusi maje nieŭstupleńnie ŭ vajennyja dziejańni z Ukrainaj

— Padziei apošnich dvuch tydniaŭ, i pierš za ŭsio ŭvarvańnie Rasii va Ukrainu, radykalna źmianili nie tolki hieapalityčny, ale i ekanamičny raskład u jeŭrapiejskaj častcy postsavieckaj prastory.

Biesprecedentnyja sankcyi ŭ dačynieńni da Rasii abvalili valuty ad Biełarusi da Kazachstana, pryviali da pavyšeńnia pracentnych stavak (Nacbank Biełarusi ŭstalavaŭ jaje na ŭzroŭni 12%, Bank Rasii — 20%), sparadzili čakańnie defołtu pa dziaržaŭnym doŭhu, vysokaj inflacyi i źnižeńnia realnych dachodaŭ nasielnictva.

Ciapier nielha dakładna pradkazać vyniki 2022 hoda, bo ŭ Rasii nie adnoŭlenaja narmalnaja praca valutnaha i fondavaha rynkaŭ, niezrazumieły maštab sankcyjnaha efiektu, i ekanomika navat nie pačała prystasoŭvacca da novych umoŭ isnavańnia.

U toj ža čas možna kanstatavać, što jak šmat razoŭ ź siaredziny 1990-ch hadoŭ, Biełaruś znoŭ pakazvaje Rasii prykład. Tolki kali raniej jana išła napieradzie svajho ŭschodniaha susieda ŭ palityčnych pytańniach, to zaraz akazvajecca, što vy apiaredzili nas i ŭ ekanomicy: Biełaruś pieršaj sutyknułasia z zakryćciom pavietranaj prastory, pramymi sankcyjami ŭ dačynieńni da prezidenta krainy i istotnym abmiežavańniem ekspartu svaich asnoŭnych tavaraŭ (apošniaje dla Rasii jašče napieradzie).

Adnak toje, što adbyłosia ŭ kancy lutaha — pačatku sakavika robić karcinu našmat bolš zabłytanaj, bo

Rasija stała, vierahodna, samaj mocna zakranutaj sankcyjami krainaj u śviecie, i Biełaruś nie zmoža nie adčuć nastupstvaŭ hetaha.

Kurs rubla i handal

Vyniki adčujuć usie pradprymalniki i hramadzianie krainy. Pierš za ŭsio varta rychtavacca da źnižeńnia kursu rubla ź ciapierašnich 3 bieł. rub./dalar da 3, 08-04 da kanca hoda; pavyšeńniu inflacyi z 9, 97% u 2021 h. da jak minimum 20% u 2022-m; padzieńnia VUP na 10-12%, a realnych dachodaŭ nie mienš čym na 14-16% i istotnym prablemam z zaniataściu, bo pradprymalnicki klimat apyniecca najhoršym za apošnija hady.

Biełaruś stracić značnuju častku ekspartu kalijnych uhnajeńniaŭ i naftapraduktaŭ — navat kali ŭładam ŭdasca abyści sankcyi zachodnich krain, vydajučy svoj pradukt za rasijski, budaŭnictva partoŭ na Bałtycy moža apynucca biessensoŭnym praz admovu najbujniejšych suśvietnych pieravozčykaŭ dastaŭlać tavary i vyvozić ich z Rasii; a handal z Ukrainaj, jaki nie spyniaŭsia navat paśla zachodnich sankcyjaŭ, abarviecca.

Kali ŭ 2020 hodzie palityčny kryzis pa vynikach prezidenckich vybaraŭ vyklikaŭ surjozny adtok śpiecyjalistaŭ z krainy, to ciapier jon piarojdzie ŭ tatalnaja ŭcioki.

Pry hetym Biełaruś macniej zaležyć ad źniešniaha handlu, čym Rasija (u jaje vypadku adnosiny źniešniehandlovaha abarotu da VUP u 2021 h. — 119,8%, tady jak dla Rasii pakazčyk nie pieravyšaŭ 45%), i heta ŭzmocnić upłyŭ sankcyj.

Ja praktyčna ŭpeŭnieny, što Biełaruś u bližejšy čas vymušanaja budzie ŭvieści (jak heta ŭžo było ŭ 2006-2018 hh.) prymusovy prodaž eksparciorami valutnaj vyručki, a ŭ niekalki bolš doŭhaterminovaj pierśpiektyvie — pajści na kanviertavańnie valutnych układaŭ hramadzian u rublovyja, a taksama na abmiežavańnie abo poŭnuju zabaronu pieravodaŭ za miažu.

Źniešni doŭh i enierhanośbity

U toj ža čas «zmyčka» biełaruskaj i rasijskaj ekanomik u novych umovach pryniasie, chutčej za ŭsio, nie tolki niehatyŭnyja nastupstvy.

Biełaruski źniešni doŭh na 64-68% prypadaje na Rasijskuju Fiederacyju, łajalnaść jakoj ciapier nadoŭha nabytaja. Viadoma, u Rasii ciapier našmat mienš mahčymaściaŭ dapamahać svajmu susiedu (značnaja častka reziervaŭ aryštavanaja, a patreba ŭ padtrymcy ŭłasnaha nasielnictva raście), ale, prynamsi, nie patrabavać viartańnia pazyk Maskva dakładna zmoža.

Pastaŭki ŭ respubliku nafty i hazu taksama nie buduć pradstaŭlać prablemy na fonie niesumnieŭnaha skaračeńnia popytu na rasijskija enierhanośbity ŭ Jeŭropie i niemahčymaści pieraaryjentacyi pastavak u Kitaj.

Mahčymaść stać pasiarednikam

Adnak najbolš važnym ujaŭlajecca mnie inšaja akaličnaść:

samy surjozny ŭpłyŭ na Rasiju akažuć najbližejšym časam nie finansavyja sankcyi, a spynieńnie supracoŭnictva z bolš čym 230 mižnarodnymi kampanijami ŭ samych roznych śfierach (mnohija ź ich — ad Intiel i AMD da IKEA — u suviazi z vajnoj va Ukrainie pryniali pastanovu syści i z rasijskaha, i ź biełaruskaha rynkaŭ, ale daloka nie ŭsie). Heta adkryvaje pierad Biełaruśsiu mahčymaści dvuch typaŭ.

Z adnaho boku, Minsk moža apynucca pasiarednikam u handli z Rasijaj tymi tavarami, jakija niepasredna nie prapisanyja ŭ tekstach sankcyjnych rašeńniaŭ — pryblizna hetak ža, jak rabiŭ heta ŭ časy rasijskich charčovych kontrsankcyj, tolki ŭ novych umovach Maskva nie budzie suprać takoha supracoŭnictva (a chutčej sama budzie jamu spryjać).

Najvažniejšaj umovaj dla pieratvareńnia Biełarusi ŭ padobnaje «akno» pamiž Rasijaj i śvietam źjaŭlajecca jaje nieŭstupleńnie ŭ vajennyja dziejańni z Ukrainaj u formie adpraŭki vojskaŭ u susiedniuju krainu, na čym ciapier aktyŭna nastojvaje Kreml.

Hetaje rašeńnie budzie mieć, na moj pohlad, krytyčna važnaje značeńnie dla acenki ŭpłyvu biahučych padziej na pierśpiektyvy raźvićcia biełaruskaj ekanomiki ŭ 2022-2023 hh., bo pakidaje Minsku šaniec na čas znoŭ stracić status samaha zaŭziataha izhoja siarod jeŭrapiejskich krain.

Pieraaryjentacyja ekspartu z zachadu na ŭschod

Ź inšaha boku, Biełaruś ciapier moža akazacca dla Rasii nadzvyčaj važnym partnioram u śfiery pramysłovaj vytvorčaści, tak jak u respublicy zachavany značnyja mahutnaści, jakija byli daŭno zhublenyja ŭ jaje ŭschodniaha susieda.

Va ŭmovach razryvu sotniaŭ vytvorčych łancužkoŭ u Rasii našy kampanii mohuć pradjavić našmat bolšy, čym raniej, popyt na biełaruskuju pramysłovuju pradukcyju, u tym liku na zapčastki i kamplektujučyja, jakija za apošnija paru tydniaŭ padaraželi ŭ Rasii na 40-80%.

Uličvajučy, što Biełaruski rubiel praktyčna napeŭna stanie abiasceńvacca z takim ža tempam, jak i rasijski, biełaruskija vytvorcy mohuć atrymać istotnyja pieravahi na rasijskim rynku. Pieraaryjentacyja ekspartu z Zachadu na Uschod stanie niepaźbiežnaj asablivaściu biełaruskaj ekanomiki ŭ bližejšyja hady.

Abmiežavanyja vyhady ŭ abmiežavanych umovach

Pačynajučy z 2020 hoda, Biełaruś i Rasija spaborničajuć pamiž saboj u tym, chto bolš radykalna razburyć adnosiny sa svaimi zachodnimi partniorami, pravakujučy całkam rukatvornyja ekanamičnyja kryzisy.

Ciapier, miarkujučy pa ŭsim, trochi adstałaja da taho Rasija radykalna vyrvałasia napierad. Biełaruś, pryviazanaja da susieda mahutnymi kanatami finansavaj zaležnaści, napeŭna «nyrnie» ŭ kryzis razam z Rasijaj, ale ŭ toj ža čas maje niekatoryja šancy kampiensavać niehatyŭnyja nastupstvy, vykarystoŭvajučy svaje nievidavočnyja ŭ inšych umovach haspadarčyja pieravahi. Doŭhi čas zachoŭvajučy elemienty savieckich tradycyj u ekanomicy, jana moža atrymać abmiežavanyja vyhady ad «savietyzacyi» narodnaj haspadarki Rasii, vielmi vierahodnaj ŭ bližejšy čas.

Viadoma, siońnia nam davodzicca šukać chacia b najmienšyja padstavy dla aptymizmu va ŭmovach, dzie jaho zusim nie pradbačycca. Ale hetyja ŭmovy my stvarali razam na praciahu čverci stahodździa, kali «raman» Biełarusi i Rasii vybudoŭvaŭ novyja palityčnyja i ekanamičnyja realii ŭ abiedźviuch krainach.

Hety raman maje ŭsie šancy nie skončycca na praciahu jašče niekatoraha času. Jak śpiavałasia ŭ pieršym kuplecie zavučanaha mnoju sa školnych hadoŭ himna Biełaruskaj SSR, «My, biełarusy, z bratniaju Rusiu razam šukali da doli daroh» — i praces, padobna, praciahvajecca, chaj navat dola hetaja zdajecca ŭsio bolš niezajzdrosnaj…

«Dla Biełarusi tolki charčy i leki». Zachodnija kampanii admaŭlajucca pracavać z aficyjnym Minskam

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0