Premiju imia Sapiehi atrymaŭ Siarhiej Tokć

Siarhiej Tokć Vyvu­čaŭ histo­ryju ŭ Horadni j Miensku. Specyja­list u hali­nie histo­ryi Biełaru­si XIX—XX stst. Aŭtar navu­kovych prac, pry­śvie­čanych sacyjal­nym, kul­tur­nym i has­pa­dar­čym źmie­nam u žyć­ci bie­łarus­kaha sialan­stva va ŭmo­vach ras­pa­du tra­dy­cyj­naha ahrar­naha hra­madz­tva. Žyvie i pra­cuje ŭ Horadni.

Haradzienski historyk Siarhiej Tokć staŭ trecim laŭrea­tam navuko­vaj premii imia Lva Sapiehi. Zasna­val­nikami premii źjaŭla­iucca ŭrocłaŭ­ski Kale­hijum Uschod­niaj Eŭro­py j Cen­tar uschodnie­eŭrapiej­skich daśle­davań­niaŭ Varšaŭ­skaha ŭniver­sy­tetu. Hetaja ŭzna­ha­roda daje mahčy­maść biełarus­kim navukoŭ­cam ciaham hodu pravo­dzić navuko­vyja daśle­davań­ni dy sama­stoj­nyja lek­cyi ŭ piaci pol­skich prestyž­nych univer­syte­tach i dziaržaŭ­nych archivach.

Pra ideju premii raspaviadaje dyrektar Centru ŭschodnieeŭrapiejskich daśledavańniaŭ Varšaŭskaha ŭniversytetu Jan Malicki:

Charakternaj rysaj hetaj premii źjaŭlajecca toje, što jaje atrymlivajuć asoby, jakija robiać šmat dla demakratyzacyi Biełarusi. Budujuć hramadzianskuju supolnaść, jakaja pamiataje pra svaju historyju, nie adkidvaje padziejaŭ, źviazanych ź Vialikim Kniastvam Litoŭskim u składzie Rečy Paspalitaj dvuch narodaŭ. U ramkach premii laŭreat jeździć ad universytetu da ŭniversytetu, zhodna sa staroj akademičnaj tradycyjaj, dzie pravodzić ułasnyja lekcyi sa studentami j samastojna zajmajecca navukovymi daśledavańniami. 5 prestyžnych polskich universytetaŭ harantujuć isnavańnie hetaj uznaharody.

Upieršyniu premija była ŭručana ŭ 2006 hodzie historyku Valancinu Hołubievu.

V. Hołubieŭ: Skroź było vydatna. Ja vielmi ŭdziačny kiraŭnictvu ŭsich 5‑i ŭniversytetaŭ, supracoŭnikam usich biblijatek i archivaŭ, dzie ja pracavaŭ. Biełastok — heta biełaruski kutok u Polščy. Varšava — heta archivy, heta navukovy j palityčny centar ciapieršniaj Polščy. Krakaŭ‑ heta Krakaŭ! Heta i ŭniversytet, i biblijateki, i archivy. Urocłaŭ — heta miesca, kudy vielmi redka dajaždžali biełaruskija navukoŭcy. A Poznań — heta i biblijateka Račyńskich, i Kurnickich. Tam jość šmat ludziej, jakija zajmalisia historyjaj Biełarusi. Pra ŭsio možna skazać u takim vysokim styli. Hod prajšoŭ vielmi chutka. Ale ja žyvu hetym, ja pracuju, apracoŭvaju sabranyja materyjały. I chacia ŭžo pradstavili treciaha laŭreata premii imia Lva Sapiehi, ja siabie ŭsprymaju jak byccam by tolki pačaŭ pracavać.

Druhim laŭreatam premii źjaŭlajecca litaraturaznaŭca Jazep Januškievič, jaki ŭžo pravioŭ bolš za pałovu svaich daśledavańniaŭ u Polščy, ale, jak zanačaje, jašče namiervajecca zrabić šmat karysnaha.

Ja. Januškievič: Prajšoŭ hod ad uručeńnia samoj premii, a dla pracy ja maju cełych čatyry miesiacy. Pamiatajučy bolš‑mienš znajomaje kožnamu ŭjaŭleńnie, što takoje apošnija dni dla studenta, to ŭjavicie, što 4‑y miesiacy dla takoha pracaŭnika, jak ja — heta vielmi niamała. Najbolš plonna dla mianie prajšoŭ pobyt u Krakavie, dzie aproč lehiendarnaj Jahielonki, ja pracavaŭ u muzei Čartaryskich, u archivie na Vaveli, dzie paznachodziŭ dakumenty pra rodny Rakaŭ. Pracavałasia ŭ Biełastoku j pracavałasia ŭ Varšavie. Napieradzie ŭ mianie jašče ŭniversytet imia Adama Mickieviča ŭ Poznani i Ŭrocłaŭ.

Sioletni, treci pa liku, laŭreat navukovaj premii, heta taksama historyk. Jak zaznačaje Jan Malicki, było davoli ciažka vyznačyć sioletniaha laŭreata pasiarod tak znakamitaha koła kandydataŭ:

Niama zvyčaju raspaviadać pra inšych kandydataŭ, ale ja skažu, što sioletni laŭreat byŭ samym maładym siarod usich kandydataŭ, jakija prajšli ŭ druhi tur. Kapituła vyrašyła abrać hetaha kandydata, tamu što, pa‑pieršaje, ab im havorać jak ab adnym z samych zdolnych i znakamitych historykaŭ maładoha pakaleńnia ŭ Biełarusi. Pa‑druhoje, hetaja premija źjaŭlajecca inicyjatyvaj akademičnych kołaŭ. Svajho rodu investycyja ŭ maładych daśledčykaŭ, investycyja ŭ elity. A elity — heta fundament pieramienaŭ i hramadzkaha ładu. Dva papiarednija laŭreaty vykanali svajo zadańnie, i heta karyść dla polskich universytetaŭ. Ciapier jak adzin, tak i druhi laŭreat rychtujuć da druku svaje knižki, jakija buduć svajho rodu bačnym znakam premii imia Lva Sapiehi.

Dziakujučy ŭznaharodzie, sioletni laŭreat zmoža praciahvać daśledavańni, raspačatyja ŭ Horadni.

Siarhiej Tokć: Užo hadoŭ ź dziesiać ja zajmajusia historyjaj biełaruskaj vioski. Historyjaj majoj rodnaj vioski, što mianie asabliva natchniaje. Ja ŭžo napisaŭ knihu j chaču praciahvać pracu ŭ hetym kirunku. Historyja nam vielmi blizkaja. I kali havaryć pra viosku, to viaskovaja kultura Polščy j Biełarusi vielmi‑vielmi padobnaja. A pakolki ŭ sučasnaha miascovaha nasielnictva i Polščy, i Biełarusi prodki ź sialan, na plačach jakich trymałasia cyvilizacyja i polskaja, i biełaruskaja, to, biezumoŭna, šmat ahulnaha i ŭ našaj historyi. Ja dumaju, što takija daśledavańni dapamohuć jašče raz heta paćvierdzić.

U Siarhieja Tokcia napieradzie cikavaja navukovaja vandroŭka pa prestyžnych polskich universytetach: samym starejšym polskim ŭniversytecie — Jahielońskim u Krakavie, dzie navučalisia taksama j biełaruskija vybitnyja navukoŭcy, u pryvatnaści, Francišak Skaryna. Taksama ŭ Varšaŭskim, Biełastockim, Urocłaŭskim, dy Poznańskim universytecie imia Adama Mickieviča.

Pavodle: Karalina Rusinovič, Polskaje radyjo dla zamiežža

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0