Novuju vysokaŭparadkavanuju formu rečyva navukoŭcy nazvali q-škłom.
Jaje apisańnie apublikavanaje ŭ časopisie Physical Review Letters.
Pra adkryćcio piša sajt amierykanskaha nacyjanalnaha instytuta standartyzacyi NIST.
Kryštalami nazyvajuć ćviordyja cieły, raźmiaščeńnie atamaŭ u jakich padparadkavanaje peŭnaj simietryi. Naprykład, pry zruchu niekalkich atamaŭ uzdoŭž linij kryštaličnaj rašotki na peŭnuju adlehłaść ich stanovišča pavinnaje supadać — heta nazyvajecca tranślacyjnaj simietryjaj. Kali supadzieńnie nazirajecca nie pry zruchu, a z dapamohaj pavarotu, takaja simietryja nazyvajecca viarčalnaj.
Kryštali zaŭsiody majuć tranślacyjnuju simietryju (časam i viarčalnuju), kvazikryštali — tolki viarčalnuju. Škłom nazyvajuć rečyvy, atamy jakich zusim nie ŭparadkavanyja i nie majuć nijakaha typu simietryi. Pry hetym z punktu hledžańnia kryštałahrafii škłom źjaŭlajucca nie tolki zvykłyja cieły z aksidu kremniju, ale i, naprykład, atrymanaje rezkim astudžeńniem mietaličnaje škło.
Pavodziny spłavu, vyvučanaha aŭtarami, padobnyja da škła tym, što jaho atamy nie majuć nijakaha typu simietryi, adnak źjaŭlajucca pry hetym vysokaŭparadkavanymi. Pry zaćviardzieńni kožny novy atam takoha cieła «viedaje» svajo stanovišča i navat vyšturchvaje astatnija — hetak ža rastuć kryštali. Tym nie mienš, pry takim roście nie farmujecca dalokaha paradku.
U hetym sensie taki typ rečyva nahadvaje tak zvanych kuraniat Pienrouza — hieamietryčnuju fihuru, jakaja moža być układzienaja va ŭzor, uparadkavany z kožnym novym płastom, ale jaki nikoli nie paŭtarajecca.
Novy typ ćviordaha rečyva atrymaŭ nazvu
«Telefanujcie dzieciam, prasicie viarnucca ŭ Biełaruś». Biełarusy na miažy sutyknulisia z novaj pravierkaj26
Kamientary