Гісторыя44

Кантора Томаса Кука ў Стоўбцах: якім быў турызм у Заходняй Беларусі

Кніга Уладзіміра Ганскага «Турызм у Заходняй Беларусі» адкрывае забытую старонку паўсядзённага жыцця ХХ стагоддзя.

Дзяўчаты на вуліцах Брэста 1937 год Девушки на улицах Бреста, 1937 год. Girls on the streets of Brest, 1937
Дзяўчаты на вуліцах Брэста, 1937 год. Фота: сацыяльныя сеткі

Аказваецца, наш край і ў тыя часы прывабліваў замежніка. Але і для мясцовых жыхароў таксама існавала шырокая прапанова.

Невялікая па абʼёму кніга насычана разнастайнай інфармацыяй і багата ілюстравана. Яна складаецца з трох раздзелаў. 

Аказваецца, ужо ў тыя часы па тэрыторыі Заходняй Беларусі пралягалі разнапланавыя турыстычныя маршруты, выдаваліся турыстычныя даведнікі, і нават рэалізоўваліся інвестыцыйныя праекты ў турыстычнай сферы, у гарадах размяшчаліся філіялы найбуйнейшага бюро падарожжаў Польшчы «Орбіс», а ў Стоўбцах і Вільні дзейнічалі аддзяленні брытанскай турыстычнай канторы Томаса Кука.

Uladzimir Gansky "Tourism in Western Belarus" Владимир Ганский "Туризм в Западной Беларуси" Уладзімір Ганскі «Турызм у Заходняй Беларусі»

Польская дзяржава садзейнічала агітацыі і прапагандзе турызму ў Заходняй Беларусі, усвядоміўшы яго ролю як аднаго з інструментаў інтэграцыі далучаных тэрыторый і ўкаранення ў грамадскай свядомасці неабходных ёй каштоўнасных установак.

І гэта прыносіла вынікі. У 1930-я гады назіраўся небывалы рост колькасці прыбыцця турыстаў на гэтыя землі і значна актывізаваўся турыстычны рух сярод мясцовага насельніцтва.

Зразумела, нельга гаварыць пра шырокі ахоп насельніцтва турыстычна-рэакрацыйнай дзейнасцю. Замежны турызм быў даступны толькі вельмі абмежаванаму колу асоб: землеўладальнікам, чыноўнікам і прадпрымальнікам.

У той жа час інтэлігенцыя, моладзь, жыхары гарадоў і мястэчак шукалі магчымасці для адпачынку ў сваім рэгіёне, які б не патрабаваў значных затрат часу і сродкаў. Балазе паездкам спрыяла наяўнасць аўтобусных маршрутаў, а працадаўцы пачалі даваць работнікам аплачваны адпачынак. Прычым розныя ўрадавыя і грамадскія інстытуцыі прапагандавалі рацыянальнае выкарыстанне адпачынку і яго сумяшчэнне з турызмам і экскурсіямі.

Акрамя гэтага, на тэрыторыі Заходняй Беларусі, як і ў цэлым у Польшчы, актыўна вялася работа па ўключэнні ў турысцка-экскурсійны рух дзяцей і моладзі. А разнастайныя грамадскія арганізацыі і абʼяднанні займаліся папулярызацыяй культурна-гістарычнай спадчыны, выдавалі даведнікі, краязнаўчую літаратуру, праводзілі экскурсіі, арганізоўвалі паездкі і паходы.

Школьницы и учителя Гродненской средней школы на экскурсии в Вильнюс Schoolgirls and teachers of Grodno secondary school on an excursion to Vilnius Вучаніцы і настаўнікі гродзенскай сярэдняй школы на экскурсіі ў Вільні
Вучаніцы і настаўнікі гродзенскай сярэдняй школы на экскурсіі ў Вільні каля Вострай Брамы, 1933 год. Фота: У. Ганскі «Турызм у Заходняй Беларусі»

Зразумела, усе яны дзейнічалі ў рамках тагачаснай палітыкі польскага ўраду, накіраванай, сярод іншага, на распаўсюджанне на гэтых землях ідэй адзінства польскай дзяржавы.

Культурны турызм, як адзначае аўтар, быў адным з элементаў палітыкі паланізацыі, найперш у сферы арганізацыі адпачынку моладзі.

Цікавым фактам, пра які распавядае аўтар, зʼяўляецца турыстычная акцыя «Лета на ўсходніх землях», дзякуючы якой магчымасць нядорага адпачыць у Заходняй Беларусі атрымалі тысячы грамадзян міжваеннай Польшчы. З другога боку, арганізоўваліся экскурсіі жыхароў Заходняй Беларусі ў цэнтральныя і заходнія рэгіёны Польшчы.

Турызм у Заходняй Беларусі Tourism in Western Belarus Туризм в Западной Беларуси
Рэкламныя плакаты турбазы на возеры Нарач (злева) і горада Вільні (справа), 1930-я гады. Фота: Ул. Ганскі «Турызм у Заходняй Беларусі»

Але такая палітыка спачатку не перашкаджала існаванню і беларускага краязнаўчага, турыстычнага і экскурсійнага руху, цэнтрам якога зʼяўлялася Вільня.

Менавіта на Віленшчыне першым адраджаецца беларускі краязнаўчы рух, выдаецца найбольш літаратуры турыстычнага і краязнаўчага характару, у тым ліку беларускамоўнай, з’яўляюцца першыя ў Заходняй Беларусі школьныя лагеры і моладзевыя базы адпачынку, праводзіцца найбольш краязнаўчых экскурсій, у тым ліку для беларусаў і на беларускай мове.

Чытач даведваецца пра сістэму падаткаў і збораў, падатковыя льготы для ўладальнікаў разнастайных абʼектаў турызму і прадпрымальнікаў. Аўтар падрабязна распавядае пра тагачасную пашпартную сістэму і візавую палітыку, асаблівасці выезду ў пэўныя краіны і ўезду ў Польшчу і знаходжання на тэрыторыі краіны замежных турыстаў.

Кніга змяшчае мноства цікавых фактаў. Гэта і сплавы па рэках і каналах, дзейнасць базаў адпачынку і дзіцячых аздараўленчых лагераў, адпачынак на Браслаўскіх азёрах і Нарачы, агратурызм, аўтатурызм і турыстычныя цягнікі.

Аўтар прыводзіць звесткі пра кошты візаў і замежных пашпартоў, тарыфах на экскурсійныя паслугі і кошты размяшчэння ў гасцінічных нумарах і турбазах, цэны білетаў на аўтобусы розных маршрутаў, пералічвае гатэлі і рэстараны, якія існавалі ў той час у гарадах Заходняй Беларусі, распавядае пра найбольш папулярныя турыстычныя маршруты і колькасць турыстаў.

Нягледзячы на тое, што кніга зʼяўляецца навуковым, а не навукова-папулярным выданнем, яна будзе цікава краязнаўцам і масаваму чытачу, які з яе дапамогай істотна дапоўніць сваё ўяўленне пра паўсядзённае жыццё нашых продкаў.

Чытайце яшчэ:

Холад, голад і зараза: захапляльнае падарожжа ў свет беларуса сярэдзіны XIX стагоддзя 

«Як зразумець беларуса, калі ён такі складаны». Гутарка з аўтарам першай гісторыі Беларусі на літоўскай мове

Выйшла кніга пра тое, як нашы продкі ў часы Рэчы Паспалітай вялі палітыку на рэгіянальным узроўні

У кожнай восьмай сям'і. Як сяляне, рабочыя і вайскоўцы ў Заходняй Беларусі пераселі на ровары

Каментары4

  • Як так
    10.10.2023
    Дык дзе набыць?
  • Someone
    10.10.2023
    Янка, можа таму, што кніга выйшла на год раней за гэты "блакбастэр"? 
  • Арнольд
    10.10.2023
    Да мало кто против полонизации, фактически большинство за.

Аўтаслесар, афіцыянт, танцор у Тайландзе, ролі ў «Мухтары» і «Сватах». Пяць фактаў пра новага міністра культуры Чарнецкага14

Аўтаслесар, афіцыянт, танцор у Тайландзе, ролі ў «Мухтары» і «Сватах». Пяць фактаў пра новага міністра культуры Чарнецкага

Усе навіны →
Усе навіны

Падрабязнасці здарэння ў Хойніках, дзе воўк напаў на вартаўніка і міліцыянтаў1

Зяленскі: Украіна можа ўступіць у НАТА без дзеяння артыкула 5 на ўсёй тэрыторыі8

У Польшчы ёсць свае сёстры Груздзевы — сёстры Гадлеўскія ВІДЭА2

У цэнтры Мінска з'явілася кафэ ў афрыканскім стылі. Каб яго адкрыць, уласніца прадала кватэру4

Хто такія садыкі? Расійскія вайскоўцы ў Сірыі нарадзілі адмысловы слэнг16

Пасля даносу Бондаравай раптоўна адмянілі выставу ў музеі Янкі Купалы. Цяпер яна патрабуе на музеі шыльды па-руску77

У спа-зоне аквапарка «Лебядзіны» здарыўся пажар

Ва Узбекістане затрымалі вядомага расійскага журналіста Аляксея Піваварава і яго здымачную групу8

Пуцін зацвердзіў рэкордныя ваенныя расходы на 2025 год2

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Аўтаслесар, афіцыянт, танцор у Тайландзе, ролі ў «Мухтары» і «Сватах». Пяць фактаў пра новага міністра культуры Чарнецкага14

Аўтаслесар, афіцыянт, танцор у Тайландзе, ролі ў «Мухтары» і «Сватах». Пяць фактаў пра новага міністра культуры Чарнецкага

Галоўнае
Усе навіны →