«Movu svaju zabyli, a historyju kraduć!» U Litvie znoŭ vybuchnuła dyskusija vakoł lićvinizmu

Biełarusaŭ treba razumieć

U aŭtorak na telekanale LRT vyjšła amal hadzinnaja pieradača na temu lićvinizmu. Asnoŭnymi ŭdzielnikami byli historyki prafiesar Alfredas Bumbłaŭskas i dacent Ruścis Kamuntavičus. 

Razhornutyja kamientary pa temie dali taksama pałkoŭnik zapasu Saŭlus Huziavičus i palitołah Vadzim Vilejta. 

Doktar Kamuntavičus, viadomy rabotami pa biełaruskaj historyi, vystupaje za pluralizm i pryznańnie roznych punktaŭ hledžańnia. Jak i padčas raniejšych vystupaŭ, jon vykarystoŭvaje paniaćcie «dźviuch praŭdaŭ» i padkreślivaje važnaść razumieńnia biełaruskaha pohladu na historyju VKŁ.

Na jaho dumku, heta dobra, što biełarusy majuć ułasny padychod da hetaha pieryjadu. «Litoŭcy praz heta mohuć lepš zrazumieć i siabie, i susiedziaŭ», — adznačaje jon.

Biełaruski palitołah Vadzim Vilejta źviartaje ŭvahu, što ŭ paniaćci «lićvinizm» u Litvie časta źmiešvajucca roznyja źjavy. Jon adznačaje, što nie kožny biełarus, jaki hanarycca VKŁ, źjaŭlajecca lićvinistam. 

«Isnuje tonkaja miaža pamiž naturalnaj cikavaściu da historyi i ahresiŭnaj ideałohijaj», — tłumačyć Vilejta. Na jaho dumku, vyvučeńnie i asensavańnie biełarusami svajoj historyi VKŁ — heta chutčej pošuk ułasnaj identyčnaści i miesca ŭ suśvietnaj historyi, a nie prajava lićvinizmu.

Vilejta taksama padkreślivaje, što ŭ Biełarusi niama šyrokaha ruchu, jaki b surjozna asprečvaŭ prynaležnaść Vilni da Litvy. Bolšaść demakratyčnych sił u krainie aryjentavanyja na jeŭrapiejskija kaštoŭnaści i mirnaje suisnavańnie.

Litoŭski pałkoŭnik Saŭlus Huziavičus značna bolš zaniepakojeny patencyjałam lićvinizmu. Spasyłajučysia na słovy ananimnaha «lidara biełaruskaj apazicyi», jon zajaŭlaje: «Kali biełaruskaja dyktatura prydumaje ŭvarvacca ŭ Litvu, to najmity «Vahniera» nie spatrebiacca, bo [siarod samich biełarusaŭ] znojducca achvotniki, jakija zachočuć viarnuć Vilniu».

U cełym pieradača vytrymana ŭ duchu pavahi da biełarusaŭ. Daminuje ŭ joj hołas Kamuntavičusa, jaki nastojvaje na nieabchodnaści pavažać mierkavańni biełarusaŭ pra VKŁ i ich rolu ŭ biełaruskaj historyi. 

Što aburyła niekatorych hledačoŭ

Adnak pazicyja Kamuntavičusa vyklikała nieadnaznačnuju reakcyju častki aŭdytoryi. Heta možna ŭbačyć pa kamientarach pad publikacyjaj pieradačy na YouTube-kanale LRT. 

Całkam mahčyma, što hledačy, jakija zhodnyja z hetaj pazicyjaj, nie paličyli patrebnym aktyŭna vykazvacca ŭ kamientarach, abmiežavaŭšysia łajkami. Adnak toj fakt, što z 75 kamientaroŭ absalutnaja bolšaść krytyčnyja da mierkavańniaŭ Kamuntavičusa, zasłuhoŭvaje ŭvahi.

Karotki prahlad kamientaroŭ pakazvaje šyroki śpiektr nastrojaŭ i emocyj. Naprykład, adzin z karystalnikaŭ pad nikam @airisfinglas2628 piša:

«Jon [Kamuntavičus] nie historyk, a prapahandyst. Jon śćviardžaje, što tolki «biełaruskija marhinały» prysvojvajuć sabie litoŭskaje imia. Heta chłuśnia. Bolšaść biełaruskich apazicyjanieraŭ pastajanna nazyvajuć litoŭcaŭ «žmudzinami», «letuvisami» i zajaŭlajuć, što biełarusy — heta sapraŭdnyja litoŭcy».

Inšy karystalnik, @DK-lr5yu:

«Historyk [Kamuntavičus] uvieś čas paŭtaraje, što kožnaja jeŭrapiejskaja nacyja interpretuje historyju susiedziaŭ inakš. Klučavoje słova — jeŭrapiejskaja. Biełaruś nie źjaŭlajecca jeŭrapiejskaj krainaj. Voś u čym prablema».

(Aŭtar dopisu tak chacieŭ padkreślić «niejeŭrapiejskaść» Biełarusi, što nie zaŭvažyŭ, što sparadziŭ niedarečnaść: z dopisu vynikaje, što niejeŭrapiejskija krainy nie mohuć abo nie majuć prava interpretavać svaju historyju inakš, čym susiedzi.)

Dastałosia taksama i prafiesaru Bumbłaŭskamu, choć jon u chodzie razmovy zajmaŭ davoli «litoŭskacentryčnuju» pazicyju. Karystalnik ź nikam @arturasandriusaitis8832 navat pierakruciŭ jaho proźvišča na polski manier: «Bumblowski» zamiest «Bumblauskas», vidać, kab padkreślić jaho «nielitoŭskuju» pazicyju:

«Bumblowski, nadakučyła słuchać tvaju zajezdžanuju płaścinku pra toje, što Litoŭskaja mietryka napisanaja nie na litoŭskaj movie. A čamu ŭsio spravavodstva Manholskaj impieryi viałosia na staražytnaj kitajskaj movie? Ci zrabiłasia Manholskaja impieryja ad hetaha «kitajskaj impieryjaj»? (…) Nadakučyła, niecikava».

(Bumbłaŭskas nie śćviardžaŭ, što Litoŭskaja mietryka nie maje ničoha supolnaha ź Litvoj. Jon źviarnuŭ uvahu ŭsiaho tolki na histaryčny fakt napisańnia jaje na słavianskaj movie, što jak minimum śviedčyć pra moŭna-kulturnuju nieadnarodnaść VKŁ.) 

Źjavilisia kamientary i bolš ahulnaha charaktaru.

@IRKUTVINK: «Biełarusy rusifikavanyja ŭžo daŭno, 65 hadoŭ tamu. U dziacinstvie mianie ździŭlała, jak jany saromiejucca svajoj movy, kultury, nie vučylisia pisać [pa-biełarusku], razmaŭlali tolki pa-rasiejsku, saromielisia chadzić u kaścioł. (…) Jany, jak i rasiejcy, nienavidziać litoŭcaŭ. Maje svajaki, ja ich viedaju».

@raimundascerniauskas482: «Usie nacyi abapirajucca na movu. Biełarusy pra heta nie viedajuć — jany zabyli svaju movu, a historyju kraduć».

Dva apošnija kamientary, choć napisanyja ŭ niepryjemnaj formie, usio ž prymušajuć pra toje-sioje zadumacca.

• 9
• 2
• 4
• 6
• 0
• 2
• 1
• 0