«Maja žonka pamiraje». Biełarus šukaje donara kaściavoha mozha dla kachanaj
Historyja dvuch Saš pačałasia 12 hadoŭ tamu, kali jany pracavali ŭ adnoj kramie. Dziaŭčyna była jašče studentkaj i źbirała hrošy, kab pajechać na mora. Mužčyna pracavaŭ achoŭnikam i adrazu źviarnuŭ uvahu na novuju supracoŭnicu. Zakruciłasia ŭsio chutka: praz hod zhulali viasielle, potym adzin za adnym naradžalisia dzieci. Spakojnaje siamiejnaje žyćcio parušyŭ vypadak. Alaksandra zdała płanavy analiz i daviedałasia, što ŭ jaje rak kryvi. Ciapier muž šukaje donara kaściavoha mozhu dla žonki. Ich historyju raskazvaje «Anłajnier».
«Pra dyjahnaz daviedalisia vypadkova»
— U nas z Sašaj kachańnie ź pieršaha pohladu, — upeŭniena pačynaje svoj manałoh 41-hadovy mužčyna. — Niejak začapiła mianie pozirkam, iskra pramilhnuła — i ŭsio, adrazu zrazumieŭ, što heta majo i što ŭsio surjozna.
Siamiejnaje žyćcio ŭ pary składvałasia lohka i spakojna. Za šmat hadoŭ pačućci nie zhaśli, adnosiny nie skacilisia ŭ rucinu i bytavuchu, jak heta časta zdarajecca ź inšymi. I z kožnym hodam u siamji dadavalisia dzieci.
— Ja daŭno maryŭ pra dziaciej, ale što ich budzie tak šmat, my nie płanavali, usio składvałasia niejak pastupova. Adno dzicia — vydatna, druhi — kłas, treci — naohuł ščaście.
U nas dźvie dački — 9 i 11 hadoŭ — i 3-hadovy syn. Jany ŭsie razam uziatyja — heta prosta ŭrahan. Kali navieści ŭ kvatery paradak, to praz paru chvilin usio znoŭ budzie dahary dnom. Nie viedaju, u kaho jany, my z žonkaj u dziacinstvie byli spakojnymi. Časam zdajecca, što nam ich padkinuli.
Alaksandr šmat žartuje i ŭśmichajecca, pierš čym pierajści da składanaj temy.
— U Sašy jakraz zakančvaŭsia treci dekret, jana pavinna była vychodzić na pracu ŭ bank, ale ŭsio pajšło nie pa płanie. Vyrašyła schadzić u palikliniku zdać analizy. Jana ŭ mianie nikoli nie zapuskała zdaroŭje, da daktaroŭ źviartałasia rehularna, navat kali ničoha nie turbavała. U toj ža dzień joj patelefanavaŭ miedrabotnik z pytańniem: «A vy siabie narmalna adčuvajecie?» Užo padazrona. Akazałasia, analizy drennyja, treba pierazdać.
Paŭtornyja vyniki taksama nie paradavali. Užo pa ahulnym analizie kryvi asnoŭnyja pakazčyki — trambacyty, lejkacyty i hiemahłabin — skakali. Alaksandr adpraviŭ vyniki svajmu siabru-doktaru, kab zrazumieć, jak dziejničać dalej. I toj nakiravaŭ u centr chirurhii, transpłantałohii i hiematałohii ŭ Minsku.
Alaksandr znachodziŭsia pobač z žonkaj, kali daktary ahučyli kančatkovy dyjahnaz: mijeładyspłastyčny sindrom, jaki pierachodzić u vostry lejkoz. Pa sutnaści, heta rak kryvi.
— Nie mahu skazać, što dla nas heta było šokam i poŭnaj niečakanaściu. Usio ž taki my ŭžo bačyli i vyniki analizaŭ, i punkcyi, načytalisia ŭsiaho ŭ internecie. Padazravali, da čaho ŭsio idzie. Pa sutnaści, kali b nie taja vypadkovaja pravierka, my b i nie daviedalisia pra dyjahnaz.
Stadyja zachvorvańnia zaležyć ad kolkaści błastaŭ — chutka rastučych kletak u kryvi. Kali ŭ kaścianym mozhu pacyjenta ich vyjaŭlajuć bolš za 20%, to staviać vostry lejkoz.
«Žyćcio padzialiłasia na da i paśla»
Dyjahnaz Alaksandry pastavili ŭ kancy traŭnia. Z tych časoŭ 33-hadovaja žančyna prajšła dva kursy chimijaterapii. Daktary rekamiendavali jašče dva, a dalej — transpłantacyja kaściavoha mozhu.
— Z tych časoŭ naša žyćcio padzialiłasia na da i paśla. Heta jak padzieńnie ŭ prorvu. Usie dumki tolki, što rabić dalej. Ja adrazu pasprabavaŭ uziać siabie ŭ ruki i zastavacca z chałodnaj hałavoj, choć heta dajecca vielmi składana, — pryznajecca mužčyna. — Panika i lišnija emocyi ni da čaho dobraha dakładna nie pryviaduć. Tym bolš chto, kali nie ja? Adrazu pačaŭ abzvońvać daktaroŭ, pajšoŭ da zahadčycy paliklinikaj, staŭ manitoryć internet.
Daktary skazali, što ŭ ciapierašniaj situacyi samuju vialikuju niebiaśpieku niasuć infiekcyi, jakija čaplajucca da čałavieka z asłablenym imunitetam. I adrazu papiaredzili: lačycca budzie niaprosta, i heta, mahčyma, na ŭsio žyćcio. Šaniec na poŭnaje vyzdaraŭleńnie daje tolki transpłantacyja kaściavoha mozhu, a dla hetaha treba znajści donara, jaki padychodzić (zadačka nie ź lohkich).
— Ščyra kažučy, ja dahetul nie ŭśviadomiła, što adbyvajecca. U mianie była lohkaja słabaść i hałavakružeńni, nie bolš, nijakich simptomaŭ zachvorvańnia raniej nie zaŭvažała, — dzielicca adčuvańniami dziaŭčyna. — Tym bolš jak nie adčuvać stomlenaść, kali ŭ ciabie troje dziaciej? Pastajanna ŭ ruchu, niešta hatavała, prybirała, biehała pa pradukty.
Kali Alaksandra pieršy raz trapiła ŭ balnicu, u jaje była panika. Dziaŭčyna mahła raspłakacca ad najmienšaj prośby lekara schadzić zdać analizy kryvi ci zasmucicca, pabačyŭšy balničnuju ježu. Ale z časam ahulnaja atmaśfiera ŭ pałacie na ździŭleńnie supakoiła. Tam sabralisia žančyny z padobnymi prablemami — i ahulny bol sapraŭdy lečyć. Z časam Alaksandra supakoiłasia, a ślozy znoŭ źmianilisia ŭśmieškaj, nastupiła stadyja pryniaćcia.
— Možna było źviarnuć uvahu, što Sašy apošnim časam nie chaciełasia rabić zaradku abo špacyravać pa parku, choć raniej heta było dla jaje zvykłaj spravaj. Prosta padniacca na čaćviorty pavierch — heta ŭžo vyklikała stomlenaść. My niejak nie nadali ŭsiamu hetamu značeńnia.
Ciapier para žyvie zvyčajnym žyćciom. Pa viečarach usie razam chodziać na špacyr, u vychadnyja vyjazdžajuć na daču pasmažyć šašłyki.
— Adčuvajecca, što paśla chimijaterapii Saša chutčej stamlajecca, ni z taho ni z hetaha ŭ jaje moža zakružycca hałava. Starajusia ŭvieś čas być pobač, dapamahaju čym mahu pa haspadarcy. Kali žonka miesiac lažała ŭ balnicy, ja i padłohu myŭ, i prybiraŭ, i dupy dzieciam vyciraŭ. I ničoha, spraviŭsia.
Saša paśla «chimii» byvaje kapryzulkaj — čymści nahadvaje mnie siabie ciažarnuju. U jaje chutka źmianiajecca nastroj, to adnaho chočacca, to inšaha. Ja va ŭsim imknusia padładzicca, aby joj było dobra. Ci dapuskaju dumku, što moža zdarycca niešta strašnaje? Nie, ni ŭ jakim razie.
«Pierasadka ŭratuje ad recydyvu»
Alaksandru pakul składana sfarmulavać, jak pamianiałasia ich žyćcio z prychodam chvaroby. Jon pa-raniejšamu z ranicy da viečara pracuje, zajmajecca prodažam padviesnych stolaŭ. Kali žonka lažała ŭ balnicy, ź dziećmi dapamahała Sašyna mama. Paśla pracy mužčyna adrazu ž zabiahaŭ u kramu — i adviedać žonku.
Viadoma, bolš za ŭsio Alaksandr niepakoicca ab finansach. Pa sutnaści, pracavać budzie jon adzin. Kali raniej dobraj dapamohaj byli dekretnyja hrošy, to ciapier ich užo niama.
Z-za stresu mužčyna amal pierastaŭ jeści, asabliva pa viečarach («zabyŭsia, kali apošni raz viačeraŭ»). Zatoje treba asabliva staranna sačyć za racyjonam žonki. Ciapier u jaje šmat abmiežavańniaŭ: nielha jości ničoha syroha, nijakaj małočki. Navat šašłyki Saša moža dazvolić sabie tolki paniuchać, da ŭsiaho stavicca z aściarožnaściu — usio z-za taho, što padčas chimijaterapii stravavalnaja sistema (jak i ŭsie astatnija) słabieje, arhanizmu ciažka pieravarvać ježu.
— Ja vielmi pieražyvaju za Sašu. Ciapier u lubuju volnuju chvilinu zaniaty tolki adnym — pošukam donara. Pišu abjavy ŭ sacsietkach, rassyłaju zvaroty va ŭsie ministerstvy. Siońnia, moža, i budzie dobra, a zaŭtra hetyja błasty vyrastuć u razy. Usio vielmi niestabilna.
Pakolki Saša ŭsio jašče maładaja, joj rekamiendavana pierasadka kaściavoha mozhu.
— Pierasadka daje vielizarny šaniec vyratavańnia ad recydyvu. Heta značyć chvaroba sydzie i bolš nie vierniecca.
Daktary skazali, što ŭ 25% vypadkaŭ donarami stanoviacca braty i siostry. Na žal, Sašyn brat nie padyšoŭ pa analizach, treba šukać kahości inšaha. Pačali źviartacca da siabroŭ, svajakoŭ, znajomych. Adhuknulisia adnakłaśniki i adnahrupniki, susiedzi, kalehi — usie pajšli masava zdavać kroŭ.
Kab stać donaram kaściavoha mozhu, dastatkova zdać analiz kryvi na sumiaščalnaść. Usich achvotnych padzialicca svaim bijamateryjałam daktary zanosiać u ahulny bank donaraŭ. Praŭda, jość para ŭmoŭ: uzrost čałavieka pavinien być ad 18 da 45 hadoŭ, taksama jon pavinien być zdarovy, biez chraničnych zachvorvańniaŭ i nie prymać jakich-niebudź lekaŭ na pastajannaj asnovie.
Zdać analiz kryvi možna ŭ Minskim navukova-praktyčnym centry chirurhii, transpłantałohii i hiematałohii (Siamaška, 8), papiarednie zapisaŭšysia pa telefonach +375172559660, +375291646291. Pry sabie treba mieć pašpart i bachiły.
Padydzie donar ci nie — heta možna daviedacca tolki paśla zdačy kryvi.
— Pa sutnaści, nie važnyja ni hrupa kryvi, ni rezus-faktar. Dla pierasadki kaściavoha mozhu pavinien supaści mienavita kaściavy białok. Bajacca ničoha nie treba, heta zvyčajny analiz kryvi ź vieny, — supakojvaje Alaksandr. — Tych, chto zdaje hety analiz, zanosiać u ahulny bank donaraŭ. A heta značyć, što dapamahčy možna nie tolki Sašy, ale i lubomu inšamu čałavieku, kamu padydzie vaša kroŭ. U balnicy vielmi šmat ludziej, jakija ŭ hetym majuć patrebu.
Harantyj, što znojdziecca prydatny donar kaściavoha mozhu, niama. Pa statystycy supadzieńniaŭ 1 na 10 tys. U biełaruskich daktaroŭ jość dostup da Mižnarodnaha banka donaraŭ, dzie taksama buduć šukać dapamohu dla Sašy.
— Nas adrazu papiaredzili, što kamuści šancuje i donar znachodzicca chutka, a chtości čakaje ŭsio žyćcio. Što rabić, kali praces zaciahniecca? Tak i žyć: balnica, «chimija», dom — i ŭsio pa kruzie.
Pa słovach mužčyny, dzieci nie da kanca razumiejuć, što adbyvajecca z mamaj. Joj zaŭsiody niešta treba: to novuju sukienku, to telefon, a ciapier čarhovaja dzivactva — kroŭ. Niadaŭna jany spytali: «Mama, a nam možna padzialicca z taboj kryvioju?» Źniervavalisia, kali daviedalisia, što jany zusim maleńkija dla takich podźvihaŭ. Nasamreč, dzieci ratujuć situacyju, nie dajuć syści ŭ siabie i zasumavać.
«Kažu, što kachaju, kožnyja piać chvilin»
Muž i žonka adčuvajuć, što chvaroba jašče bolš zbliziła ich. Jany jašče bolš majuć patrebu adno ŭ adnym.
Para pryznajecca, što ŭ apošni čas abmiežavała znosiny sa źniešnim śvietam, choć dapamohi z boku prapanujuć vielmi šmat — i rodnyja, i siabry, i dalokija znajomyja. Adzinaje, što ciapier treba, — heta chutčej znajści donara. Astatniaje ŭ ich jość.
Alaksandr nie chavaje: časam jon nie vyvozić emacyjnaha napružańnia. Daviałosia źviarnucca da antydepresantaŭ, kab zastavacca ŭ ćviarozym rozumie i lahčej spraŭlacca z emocyjami.
— Nie chaču zdavacca słabym i davać słabinu pry Sašy, treba šukać vyjście z usiaho hetaha i trymać siabie ŭ rukach. Darečy, žonka vielmi dapamahaje, jana ŭvieś čas na suviazi, časta stelefanoŭvajemsia i hutarym ź joj. Kali b ja nie byŭ zaniaty spravaj i siadzieŭ na miescy, napeŭna, zadumaŭsia b pra suicyd, a tak ruch ratuje.
Pieršy čas Alaksandru chapała sił tolki na pracu i na bytavyja spravy. Enierhii nie było navat na toje, kab narmalna pahavaryć sa znajomymi, adkazać na telefonnyja zvanki. Moh uśmichacca tolki žoncy i dzieciam — na hetym usio.
— Viadoma, staŭleńnie da žonki pamianiałasia. Ja staŭ jašče bolš aściarožnym. Starajusia daryć pryjemnyja emocyi, kab jana ŭśmichałasia i adčuvała siabie ščaślivaj. Liču, heta pieršy krok da vyzdaraŭleńnia. A jašče kažu joj, što kachaju, kožnyja piać-dziesiać chvilin, nie radziej.
Jość jašče adno niečakanaje abmiežavańnie: sužencam ciapier nielha całavacca. Tak lekary imknucca zaścierahčy žančynu ad zaražeńnia infiekcyjami. Zatoje ŭ pary stała bolš abdymašak. Seksualnaje žyćcio taksama asabliva nie pamianiałasia, chiba što ciapier abaviazkova treba zaścierahacca.
Dvoje Saš nastrojvajucca na lepšaje, ale časam žančyna zadumvajecca pra toje, jak moža pamianiacca jaje źniešnaść z-za «chimii». Pakul joj usio jašče ciažka ŭjavić siabie biez vałasoŭ.
— Ja jaje supakojvaju, kažu: «Kupim tabie novyja vałasy, kožny dzień budzieš mianiać». Skazaŭ, što pahalusia razam ź joj. I dziaciej paholim, aby ŭsio lahčej pieranosiłasia. Starajusia zhładzić usie vostryja vuhły.
Niahledziačy na ciažkija abstaviny, para nie padaje ducham i praciahvaje maryć. Jany nikoli nie byli na mory i ŭ bližejšy čas chočuć zapoŭnić hety prabieł. Taksama siamja płanuje skončyć ramont u kvatery, jakuju atrymali jak šmatdzietnyja baćki. I samaje hałoŭnaje — vyraścić dziaciej, kab u ich było ŭsio, čaho jany chočuć.
— Jašče my chočam praciahvać padarožničać pa Biełarusi. My chočam abjechać usie bujnyja harady. Zdymajem tam kvateru na dzień ci dva i hladzim słavutaści, — raspaviadaje Alaksandr. — Ale samaje hałoŭnaje, kab Saša ačuniała, usio astatniaje ja dla jaje zrablu. Na žal, biada prychodzić niečakana, i my akazvajemsia da hetaha prosta nie hatovyja. Ale treba šukać vyjście, dapamahać adzin adnamu. Upeŭnieny, my spravimsia. Inakš być prosta nie moža.
Nazvana data prezidenckich vybaraŭ: až na paŭhoda raniej za mahčymy termin14
Kamientary