Nie adkryvajecca sajt «Biełsata», redakcyja nie maje da jaho dostupu. Što adbyvajecca z telekanałam?
Sproby novaha kiraŭnictva TVP refarmavać «Biełsat» mohuć pastavić na im kryž užo zaraz, kažuć «Radyjo Svaboda» supracoŭniki kanału. I sprava zusim nie ŭ hrašach.
Siońnia z ranicy nie adčyniajecca sajt kanału. Ananimnaja krynica na «Biełsacie» raskazała «Svabodzie», što ŭ redakcyi niama dostupu da administratarskaj paneli. U suviazi z reformaj «Biełsatu», jakuju pravodzić TVP (Polskaja televizija) na zadumu MZS Polščy, pad pahrozaj apynułasia ŭsia elektronnaja infrastruktura kanału.
Jaje stvaryła IT-kampanija Devkom, jakaja stała fihurantam kryminalnaj spravy, inicyjavanaj TVP. Ciapier Polskaja televizija choča stvaryć dla «Biełsatu» ŭłasnuju systemu, raskazali supracoŭniki kanału, jakija pažadali zastacca ananimnymi. Ale jak vynikaje ź ich słovaŭ, pakul Polskaj televizii heta nie ŭdajecca.
Čamu IT-infrastrukturu «Biełsatu» stvarała pryvatnaja kampanija
«Biełsat» staŭ pieršym całkam kamputaryzavanym telekanałam u systemie TVP. Uzrovień jaho technalahičnaha raźvićcia byŭ niesumiaščalnym z TVP. Z hetaj pryčyny «Biełsat» byŭ vymušany stvaryć asobnuju IT-infrastrukturu», — kaža «Svabodzie» byłaja dyrektarka kanału Ahnieška Ramašeŭska-Huzy.
Ciapier, jak raskazali «Svabodzie» supracoŭniki kanału na ŭmovach ananimnaści, heta stała pryčynaj kanfliktu pamiž «Biełsatam» i TVP.
Zaraz Biełsatu iznoŭ prapanujuć standartnuju systemu, u jakoj pracuje TVP. Kanał pracavaŭ na joj pieršyja 7 hadoŭ, ale admoviŭsia z pryčyny pavolnaści, kiepskaha techničnaha absłuhoŭvańnia i adsutnaści biełaruskaj movy ŭ administratarskaj paneli.
«Heta była systema dla svabodnaj demakratyčnaj krainy, jakaja nia ŭličvaje aŭtarytarnaj realnaści i palicejskaj dziaržavy», — kaža były supracoŭnik «Biełsatu».
Tamu było pryniata rašeńnie stvaryć ułasnuju. Ciapier ža biełsataŭcy vyvučyli novuju prapanovu TVP i kažuć, što jana moža stać lohkaj zdabyčaj specsłužbaŭ Łukašenki i Pucina, bolš za toje, jana znoŭ nie padtrymlivaje biełaruskaj i rasiejskaj movaŭ administravańnia.
Čamu ŭsio heta adbyvajecca?
Heta vynik rearhanizacyi televizii. Pa zadumie polskaha MZS, «Biełsat» spyniaje svajo isnavańnie jak niezaležny kanał, a stanovicca redakcyjaj adnaho z hramadzkich telekanałaŭ dla zamiežnaj aŭdytoryi — TVP World. Pra heta abviaściła sama Polskaja televizija. Aprača biełaruskaj słužby, to bok «Biełsatu», tam majuć być ukrainskaja, rasiejskaja i anhielskamoŭnaja versii.
Nastupstvy pierachodu «pad kryło» TVP World adčuvalnyja ŭžo niekalki dzion. Ad minułaj piatnicy niama zvykłaj žyvoj tranślacyi «Biełsatu» na Youtube, jana išła navat praz pryvatnyja akaŭnty.
«Lusterki «Biełsatu» i «Vottak» nie pracujuć dakładna, a heta adziny šlach da Biełarusi i Rasiei (asnoŭnyja sajty zablakavanyja ŭ Biełarusi, a lusterki dajuć da jaho dostup u abychod blakavańnia — RS). Čat-bot u Telegram nie pracuje, a heta adziny kantakt ź biełarusami. Jany dasyłajuć tudy naviny. Jon źviazany z sajtam», — raskazvaje na ŭmovach ananimnaści biełsataviec.
Heta vynik taho, što TVP admaŭlajecca ad toj systemy, jakoj «Biełsat» karystaŭsia hadami i jakaja stvarałasia admysłova dla «Biełsatu». Mienavita IT-kampanija, jakaja hadami absłuhoŭvała «Biełsat», stała farmalnaj pryčynaj, ź jakoj novyja ŭłady TVP inicyjavali kryminalnuju spravu suprać kiraŭnictva kanału. Byłoje i ciapierašniaje načalstva, Ahniešku Ramašeŭsku-Huzy i Alaksieja Dzikavickaha, a taksama dziasiatak inšych supracoŭnikaŭ abvinavačvajuć u tym, što jany nibyta vystaŭlali niesapraŭdnyja rachunki na miljony złotych za pasłuhi IT-kampanii.
«Techniki TVP užo abviaścili, što jany majuć namier stvaryć novy sajt, adnak źlikvidujuć usie prahramy, aplikacyi, servis pravierki pravapisu Dobrapis i lusterki. Bo ŭsio heta pryviazana da staroh sajtu. Užo zablakavany server ź lusterkami. Faktyčna heta aznačaje źniščeńnie ŭsioj onłajnavaj medyjnaj infrastruktury najbujniejšaj biełaruskaj niezaležnaj medyjaplatformy», — kaža ananimna supracoŭnik kanału.
Kali Polskaja televizija pačała pieravodzić «Biełsat» na ŭłasnuju platformu, to sutyknułasia z prablemaj, raskazvaje dziejny supracoŭnik «Biełsatu». Televizijnyja ajcišniki nibyta nia ŭ stanie prapanavać «Biełsatu» niešta padobnaje, što ŭ jaho jość dahetul. U vyniku sprava dajšła da kurjozu. Užo paśla padačy skarhi ŭ prakuraturu pradstaŭniki TVP paprasili niejak damovicca ab dapamozie ź IT-specyjalistami, na jakich televizija padała ŭ sud.
«Svaboda» źviarnułasia ŭ TVP pa kamentar ź piaćciu pytańniami. Na nivodnaje ź ich kiraŭnictva Polskaj televizii nie adkazała, spasłaŭšysia na tajamnicu. Ale ŭ adkazie zapeŭnili, što infrastruktura «Biełsatu» budzie całkam biaśpiečnaj.
Ale ŭ razmovie sa «Svabodaj» admysłoŭcy kanału aceńvajuć jaje jak prymityŭnuju.
«Systema, jakaja ŭžo jość u «Biełsatu», absalutna navatarskaja navat dla Polščy. Sprava ŭ tym, što miascovyja ŚMI nie patrabujuć takich mieraŭ biaśpieki, bo jany pracujuć u svabodnaj krainie. «Biełsat» ža biaskonca adbivaje DoS-ataki, za jakimi stajać specsłužby Łukašenki i Pucina. Nia tak daŭno chakiery paśpiachova atakavali systemu najbujniejšaha pres-ahienctva ŭ Polščy — PAP. «Biełsat» ža i blizka nie dapuskaje takich prakołaŭ, bo jahonaja systema ŭnikalnaja», — kaža ananimna były supracoŭnik kanału.
Usio, čym «Biełsat» karystajecca ciapier, było stvorana za šmat hadoŭ polskimi IT-kampanijami, u tym liku firmaj Devkom. Mienavita jana ciapier u centry skandału z pazovam TVP suprać načalstva «Biełsatu».
«Što da pasłuh Devkom, jakimi karystaŭsia «Biełsat», mahu ščyra skazać, što ich specyjalisty vielmi adkazna padychodzili da pracy, zaŭsiody byli dastupnyja anłajn u vypadku niepaładak abo pytańniaŭ. Jakaść absłuhoŭvańnia była na najvyšejšym uzroŭni», — kaža były supracoŭnik kanału Źmicier Jahoraŭ. Na «Biełsacie» jon pracavaŭ ad 2007 hodu, byŭ redaktaram veb-redakcyi i kiravaŭ redakcyjaj navinaŭ.
Na «Biełsacie» na ŭmovach ananimnaści raskazali, što Polskaja televizija nia maje ni admysłoŭcaŭ padobnaha ŭzroŭniu, ni serveraŭ padobnaj jomistaści, i nie hatovaja na heta vydatkoŭvać hrošy.
«Svaboda» źviarnułasia da ŭłaśnika kampanii Devkom Šymana Pavuča pa kamentar, ale jon paraiŭ nakiravać pytańni svajmu advakatu. Na zvanki jon pakul nie adkazvaje, a na nakiravanaje praz mesendžar pytańnie taksama pakul nie adkazaŭ.
Što Devkom stvaryŭ dla «Biełsatu»?
Medyjnuju infrastrukturu dla «Biełsatu» stvarała ŭ bolšaj stupieni polskaja IT-kampanija Devkom. Nacisk rabiŭsia na supraćdziejańnie chakierskim atakam — tamu dla kanała stvoranaja ŭłasnaja systema abarony (fajervoł).
«Heta ŭnikalnaja aŭtarskaja raspracoŭka polskich ajcišnikaŭ. Naprykład, systema maksymalna raskidvaje kantent pa ŭsich mahčymych platformach — i na anteny, i sacsietki i navat smart-systemy roznych madelaŭ televizaraŭ. Mnohija pracesy ŭnutry systemy dystrybucyi aŭtamatyčnyja. Taksama infrastruktura dazvalaje pracavać žurnalistam i redaktaram adnačasova na roznych kantynentach, mienavita praz toje, što žurnalisty «Biełsatu» znachodziacca ŭ haračych punktach i pad pieraśledam, jany biaśpiečna padłučajucca i skidvajuć materyjał nia ŭ ruki, a ŭ systemu adrazu dla redahavańnia i apublikavańnia, i pry hetym baronić aŭtara», — kaža ananimny supracoŭnik kanału.
I ŭsio heta pavinna spynić pracu 1 žniŭnia, pakolki z kampanijaj nie praciahnuli damovu, a novuju systemu jašče nie stvaryli.
Što sa spravaj suprać kiraŭnictva «Biełsatu»
Polski partał Onet apublikavaŭ niadaŭna materyjał, u jakim padaŭ unutranyja finansavyja dakumenty TVP i śćviardžaŭ, što «Biełsat» zapłaciŭ IT-kampanii Devkom za peryjad z 2018—2023 hadoŭ 7 miljonaŭ złotych. Pavodle novaha kiraŭnictva TVP, za hety peryjad ničoha zroblena nie było i ŭsie hrošy «skrali».
«Kožny hod pierad padpisańniem damovaŭ z MZS Polščy składalisia plany, što dakładna budzie zroblena na kanale, u tym liku ŭ IT, i kolki heta budzie kaštavać. U kancy hodu dakładnaja infarmacyja dasyłałasia va ŭsie zacikaŭlenyja orhany. Nijakich zaŭvah ad MZS nakont hetaha nie było», — śćviardžaje ŭ kamentary «Svabodzie» byłaja dyrektarka «Biełsatu» Ahnieška Ramašeŭska-Huzy.
«Svaboda» atrymała blizu paŭsotni staronak, dzie ŭ drabnicach apisvajecca ŭsio, što firma Devkom zrabiła dla «Biełsatu». Analahičnyja dakumenty jość i ŭ TVP.
«Sami techničnyja supracoŭniki TVP pryznali ŭ pryvatnych razmovach, što zdymajuć kapialuš pierad firmaj, jakaja zbudavała nastolki inavacyjnuju i jakasnuju systemu dla «Biełsatu». TVP nam ničoha padobnaha nia moža prapanavać. Jaskravaja ilustracyja: kali adbyvaŭsia finał čempijanatu Eŭropy ŭ futbole, to žyvaja tranślacyja i na sajcie, i ŭ aplikacyjach, i na youtube-kanale TVP byli niedasiažnyja. Jany nia vytrymali napłyvu hledačoŭ», — kamentuje były supracoŭnik kanału.
Ciapier TVP patrabuje, kab systemu, jakaja stvaryła firma Devkom (taja, na jakuju TVP padało ŭ sud), pieradali Polskaj televizii. IT-kampanija hatovaja jaje pieradać i prapanoŭvała heta ŭžo ŭ traŭni, bo ŭsie aŭtarskija pravy naležać joj, adnak navat pieradača systemy zojmie nia mienš jak 2-3 miesiacy pracy i firmy, i technikaŭ televizii. Ale TVP, pavodle našych krynic, pryncypova nia choča płacić.
Užo niekalki miesiacaŭ Devkom absłuhoŭvaje «Biełsat» biaspłatna. Ale z 1-ha žniŭnia heta maje skončycca. Heta aznačaje, što kanał stracić usie sajty, aplikacyi i praktyčna ŭsiu infrastrukturu, jakuju budavaŭ hadami.
Kamientary