«Panična bajałasia jechać u Biełaruś». Siastra ŭkrainskaha padletka, jakoha vyvieźli ŭ Rasiju, raskazała, jak viarnuła brata na radzimu
Bahdan Jarmochin — ukrainski padletak-sirata, jakoha rasijskija vajskoŭcy vyvieźli z Maryupala. Chłopca addali ŭ pryjomnuju siamju ŭ Maskvie, a pierad 18-hodździem uručyli pozvu ŭ vajenkamat. Pravaabaroncy bajalisia, što chłopca adpraviać na front. Cudam Bahdana ŭdałosia viarnuć va Ukrainu. Praź Biełaruś jaho vyvoziła stryječnaja siastra Valeryja Jarmochina. Pra toje, jak usio adbyvałasia, dziaŭčyna raspaviała «Našaj Nivie».
Bahdan staŭ siratoj, jašče kali jamu było vosiem hadoŭ. Jaho stryječnaja siastra Valeryja (taty dziaciej — rodnyja braty) u toj čas taksama była zanadta junaj dla taho, kab aformić apieku. Dziaŭčynie było 16 hadoŭ. Potym Valeryja źjechała z rodnaha Maryupala vučycca ŭ Adesu.
«Spačatku Bahdan žyŭ u pryjomnaj siamji, potym — u dziciačym domie siamiejnaha typu, — raspaviała Valeryja. — Jakraz pierad pačatkam vajny brat chacieŭ pryjechać da mianie ŭ Adesu, ale nie vyjšła. Dzieści ŭ krasaviku 2022 hoda — Bahdan kaža, što heta adbyłosia kala Vialikadnia — jaho razam z tymi baćkami i inšymi dziećmi z taho dziciačaha doma siamiejnaha typu rasijskija vajskoŭcy vyvieźli ŭ akupavany Danieck. Im abiacali, što jany zmohuć viarnucca ŭ Maryupal, kali tam skončycca «začystka» — tak vajskoŭcy kazali pra toje, što adbyvałasia z horadam».
Valeryja razam sa svaim maleńkim dziciom paśla troch tydniaŭ vajny evakuiravałasia ŭ Turcyju.
Čas išoŭ, i rasijskija ŭłady prapanavali vyviezienym dzieciam adpačyć u padmaskoŭnym sanatoryi «Palany» dla psichałahičnaj reabilitacyi. I dzieci pajechali — bo ščyra vieryli, što potym im udasca viarnucca ŭ Maryupal. A emacyjnaje stanovišča sapraŭdy było ciažkim. Valeryja kaža, što nijakich dakumientaŭ u Bahdana z saboj nie było.
«My z bratam mahli tolki pierapisvacca ŭ instahramie, — adznačaje Valeryja. — Jon adkazvaŭ zaŭsiody adnaskładova. Tamu ja ŭsim kazała, što ŭ mianie takoje ŭražańnie, što Bahdan znachodzicca ŭ niebiaśpiecy. Imknulisia nie havaryć na niejkija ciažkija temy. Mnie było vielmi ciažka strymlivać siabie i nie pisać pra ŭsio toje, što ja adčuvaju z-za rasijskaj ahresii. Ale ž, što było rabić».
Paśla adpačynku ŭ sanatoryi vyśvietliłasia, što viartać dziaciej va Ukrainu nichto nie śpiašajecca.
«Ščyra kažučy, ja nie viedaju ŭsich padrabiaznaściej taho, što adbyvałasia. Ja tak zrazumieła, što Maryja Lvova-Białova, upaŭnavažanaja pa abaronie pravoŭ dziaciej u Rasijskaj Fiederacyi, pačała raźmiarkoŭvać dziaciej pa pryjomnych siemjach».
U 2023 hodzie mižnarodny sud u Haazie vydaŭ ordar na aryšt Lvovaj-Białovaj — jaje abvinavačvajuć u niezakonnym pieramiaščeńni dziaciej z akupavanych terytoryj Ukrainy ŭ Rasiju. Sabie ŭ siamju Lvova-Białova taksama zabrała padletka-siratu z Maryupala, jakoha zavuć Filip Hałaŭnia — jaho ciapier časta vykarystoŭvajuć u prapahandysckich siužetach, kab pakazać, jak ukrainskija dzieci lubiać Rasiju.
Bahdan ža apynuŭsia ŭ siamji davoli viadomaj u Rasii aktyvistki Iryny Rudnickaj, pra jakuju ŚMI časta pišuć, što jana — paplečnica Lvovaj-Białovaj. Ale Valeryja z pavahaj nazyvaje žančynu Irynaj Lvoŭnaj i kaža, što taja zaŭsiody była na baku Bahdana i vystupała za toje, kab chłopcu dazvolili viarnucca na radzimu.
«Dla mianie było ŭvohule dziŭna, što Iryna Rudnickaja padtrymlivała nas u hetaj situacyi. Ja pamiataju, jana arhanizavała dla mianie anłajn-dyjałoh z Taćcianaj Mikałajeŭnaj Maskalkovaj, upaŭnavažanaj pa pravach čałavieka ŭ Rasijskaj Fiederacyi (Maskalkova naradziłasia ŭ Viciebsku. — NN). Iryna Lvoŭna nabrała mianie pa videasuviazi, kali była ŭ kabiniecie ŭ Maskalkovaj. Taja spytała ŭ mianie, ci sapraŭdy ja chaču zabrać brata. Ja adkazała: «Tak». Tady Taćciana Mikałajeŭna skazała, što zrobić usio mahčymaje dla taho, kab viarnuć Bahdana».
Valeryja kaža, što joj było składana aformić apieku nad bratam z-za byłoha muža.
«Va Ukrainie — ja dumaju, što i ŭ Biełarusi prykładna takaja ž situacyja, — kab uziać dzicia pad apieku, treba piśmovaja zhoda muža i žonki. A my z mužam na toj momant užo niekalki hadoŭ nie bačyli adno adnaho — z 2020 hoda nijak nie kamunikavali. Tamu aformić apieku nad Bahdanam ja zmahła tolki paśla ciažkaha pracesu razvodu. U nas ža jašče maleńkaje dzicia — z-za hetaha ŭsio adbyvałasia nie vielmi chutka».
Ale i paśla taho, jak Valeryja aficyjna stała apiekunom stryječnaha brata, zabrać jaho z Rasii nie atrymlivałasia. Dapamahać im vyrašyć pytańnie stała ŭkrainskaja advakatka Kaciaryna Babroŭskaja. Jana zajmałasia spravaj Bahdana i inšych dziaciej z tak zvanaha «śpisu 31» — sirot, jakich vyvieźli z Maryupala ŭ Rasiju.
Bahdan dvojčy sprabavaŭ źbiehčy va Ukrainu, ale jaho kožny raz łavili — adbyvałasia heta niedzie kala biełaruskaj miažy.
«Razumiejecie, jon ža dzicia, jamu chaciełasia jak maha chutčej apynucca na radzimie, — kaža Valeryja. — U brata byŭ ciažki emacyjny stan. U kaledžy jaho ckavali inšyja padletki — za toje, što jon sirata, što jon «chachoł». Ale ž jon nie moh sutkami znachodzicca doma pobač z pryjomnaj mamaj. A socyum vielmi cisnuŭ na Bahdana».
Pieršaja sproba adbyłasia ŭ sakaviku 2023 hoda. Pra heta advakatka Kaciaryna Babroŭskaja raspaviadała ŭ intervju «Novaj haziecie»:
«Jon uvieś čas mnie kazaŭ, što choča dadomu, va Ukrainu. U siaredzinie sakavika my abmiarkoŭvali, jak budziem heta rabić. Ale ŭ niejki momant jon mnie patelefanavaŭ užo ŭ darozie i skazaŭ: «Kać, ja jedu. Biez dakumientaŭ». Ja ŭskočyła ŭ mašynu i paniesłasia da jaho z boku Niamieččyny. Usie jaho dakumienty byli ŭ mianie na rukach, pašpart, davieranaści — usio, što patrabujecca dla pieramiaščeńnia dziciaci…»
Jak śćviardžaje «Novaja hazieta», Bahdana i Kaciarynu zatrymali ŭ Biełarusi prykładna adnačasova: jaje ŭ zachodniaj častcy Biełarusi, jaho — va ŭschodniaj. Pra detali taho zatrymańnia Kaciaryna nie stała raspaviadać žurnalistam. Valeryja kaža, što advakatku vielmi doŭha dapytvali i pryjom byŭ davoli niadobry, ale na sutki adpraŭlać nie stali i dazvolili viarnucca ŭ Jeŭrasajuz.
Rasijskija prapahandysty ŭ hety čas raskazvali, byccam by chłopiec staŭ achviaraj ukrainskich śpiecsłužbaŭ, jakija padmanam i šantažom pasprabavali vymanić jaho na radzimu. Bahdan ža zapisvaŭ videazvaroty da prezidenta Uładzimira Zialenskaha z prośbaj dapamahčy viarnucca va Ukrainu.
Amal za dva tydni da svajho vasiamnaccataha dnia naradžeńnia Bahdan atrymaŭ pozvu ŭ vajenkamat na 19 listapada 2023 hoda. U sacsietkach advakatka pisała, što Bahdana sapraŭdy mohuć adpravić u rasijskuju armiju.
10 listapada Lvova-Białova ŭsio ž taki aficyjna paviedamiła pra toje, što Bahdana viernuć. Chłopiec napisaŭ admovu ad taho, kab jamu zdali na śpiecyjalnych umovach kvateru ŭ Maskoŭskaj vobłaści.
Ale jašče 13 listapada Bahdan kazaŭ u sacsietkach, što nie viedaje ničoha pra svoj adjezd i patrabavaŭ paviedamić jamu detali. Valeryja kaža, što taksama mała što viedała:
«Dla mianie ŭsio było maksimalna niezrazumieła. Kazali tolki, što sustreča z Bahdanam adbudziecca niedzie na terytoryi treciaj krainy. Litaralna za niekalki dzion mnie skazali, što treba budzie jechać u Minsk. Ja vielmi bajałasia jechać u Biełaruś. Viedajecie… U mianie adzin dziadula pachavany ŭ Biełarusi: i ŭvohule ja dobra staŭlusia da hetaj krainy, ale ŭ toj situacyi, jakaja skłałasia ciapier… Dla mianie Biełaruś była takoj samaj krainaj-ahresaram, jak i Rasija.
Voś ščyra: dla mianie jana nie źjaŭlałasia «treciaj krainaj». Vobrazna kažučy, Biełaruś za ruku z Rasijaj chodzić».
U Biełaruś z terytoryi Ukrainy Valeryja trapiła praz naziemnuju miažu. Dziaŭčynie padałosia, što pamiežny kantrol byŭ bolš žorstkim, čym zvyčajna. Ale jana dadaje: «Moža, dla Biełarusi heta zvyčajnaja pracedura».
Na biełaruskim baku dziaŭčynu sustrakali žančyna z Čyrvonaha Kryža, ukrainski konsuł i pradstaŭniki Dziciačaha fondu AAN. Dalej jana pajechała ŭ biełaruskuju stalicu, dzie niekalki hadzin čakała brata ŭ hateli.
«My zastalisia pieranačavać u Minsku. Ale horada ja nie bačyła. Nie, nie padumajcie, što mnie zabaraniali kudyści chadzić. Ale ja sama vielmi chvalavałasia i bajałasia, mianie ŭsiu tresła. Nijak nie mahła pavieryć u toje, što sapraŭdy pabaču Bahdana. Stolki ž usiaho było da hetaha momantu — i pozva hetaja ŭ vajenkamat, i ŭ balnicu jaho raptoŭna chacieli pakłaści nieviadoma navošta. Ciahnuli čas jak tolki mahčyma».
Bahdana supravadžali pradstaŭniki Rasii. Jany niepryjemna ŭrazili Valeryju.
«Kali my stajali ŭ hateli na resepšynie, jany pavinšavali brata z dniom naradžeńnia i paprasili zrabić ź im fota. Kazali, byccam by heta patrebna tolki dla niejkaj ich unutranaj spravazdačy i abiacali, što fota nikudy nie pojduć dalej. Ale, viadoma, zdymak apublikavali roznyja rasijskija ŚMI z apoviedam pra toje, jak byccam by Rasija dapamahaje ŭkrainskim dzieciam viarnucca na radzimu. Ciapier ja navat nie kryŭdžusia na toje, što tyja ludzi tak siabie paviali. Dziakuj im za toje, što viarnuli ŭsio ž Bahdana».
Nichto ź biełaruskich uładaŭ ź Jarmochinymi nie sustrakaŭsia, biełaruskija prapahandysty taksama nie stali raspaviadać pra hetu historyju.
U dzień svajho vasiamnaccacihodździa — 19 listapada — Bahdan narešcie pierasiek miažu Ukrainy.
Ën zajmajecca muzykaj — słuchačam chłopiec viadomy pad psieŭdanimam Dispo. Niadaŭna prezientavaŭ svoj trek «Baťkivŝina v mierieži». U storys chłopiec raspaviadaje pra zbor hrošaj dla ZSU.
Valeryja kaža, što ŭsie imknucca nie turbavać Bahdana, kab dać jamu mahčymaść ačucca.
Čytajcie taksama:
«Čamu nie spytaje ŭ siabie: kali ja jezdžu ŭ Hiermaniju i zabiraju ŭsie ŭznaharody, čamu nie vyjšaŭ na kantakt ź niemcami?» Da kaho źviarnuŭsia Łatuška?2929
Kamientary