«Administracyja choča, kab my sačyli za baćkami». Nastaŭnica raskazała, što ciapier adbyvajecca ŭ škołach
Naviazany patryjatyzm, sačeńnie za baćkami, patryjatyčnyja daškolniki. Nastaŭnica adnoj ź minskich škoł raskazała CityDog.io, što ciapier adbyvajecca ŭ siaredniaj adukacyi.
Śviatłana (imia źmieniena) pracuje ŭ adnoj ź minskich škoł nastaŭnicaj pačatkovych kłasaŭ. Žančyna raskazvaje, što z 2020 hoda atmaśfiera ŭ škole stała bolš pryhniatalnaj.
«Pačynajuć macniej zakručvać hajki, ale zvalniacca pakul ja nie źbirajusia», — adznačaje naša hierainia. Pavodle jaje słoŭ, usio nie tak užo i kiepska, pakul u Biełarusi zastajucca tyja, chto hatovy hadavać novaje pakaleńnie razumnych ludziej.
Pra adnosiny z administracyjaj: «Zvalniałasia, ale potym mianie ŭziali nazad, tamu što nastaŭnikaŭ nie chapała»
— Padčas vybaraŭ ja siadzieła ŭ vybarčaj kamisii, ale admoviłasia padpisać pratakoł. Z taho času ŭ administracyi škoły da mianie praduziatyja adnosiny. Kolki b ja ni zrabiła važnaha i patrebnaha dla škoły, u mianie zaŭsiody samaja maleńkaja premija. Na ahulnych schodach dyrektarka moža niejak źviarnuć uvahu na mianie ci padkreślić niezadavolenaść majoj pazicyjaj.
Kali heta było jašče adnosna biaśpiečna, ja vykładała fota z pratestaŭ u instahramie. Paśla hetaha mianie vyklikali na razmovu, ale navat tady nie zvolnili. Praź niejki čas ja zvolniłasia sama. Heta nie było źviazana z vybarami, prosta tak adbyłosia. Adnak ja razumieła, što, mahčyma, nazad na pracu mianie nie voźmuć z-za ŭdziełu ŭ pratestach.
Ja pamylałasia. Praz dva miesiacy paśla majho zvalnieńnia dyrektarka sama patelefanavała i praź siłu, ale prapanavała viarnucca. Nastaŭnikaŭ nastolki nie chapała, što na tvaje palityčnyja pohlady ŭžo nie hladzieli.
Z taho času asabliva ničoha nie źmianiłasia. U škole vialikaja ciakučka kadraŭ. Da nas uvieś čas prychodziać vypuskniki ŭnivieraŭ, ale potym chutka zvalniajucca. Nichto nie choča pracavać za minimalnyja akłady. Zastajucca pažyłyja nastaŭniki, jakija ŭžo nie chočuć niešta mianiać. Nie zvalniajucca i tyja, chto razumieje, što biez narmalnaha rekamiendacyjnaha lista ad administracyi ich taksama nikudy nie voźmuć. Jak u maim vypadku, naprykład.
Za ŭvieś čas paśla vybaraŭ pa palityčnych pryčynach u nas zvolnili litaralna paru čałaviek: dvuch maładych śpiecyjalistaŭ, jakija vielmi aktyŭna vystupali suprać dziejnaj ułady. Napeŭna, administracyja padumała, što ad ich nie škada «pazbavicca». A voś nastaŭnikami, u jakich užo jość siemji, našmat praściej manipulavać. Miarkuju, łohika pry vybary ludziej dla represij była takaja.
Nie viedaju, jak u inšych škołach, ale našaj dyrektarcy niby padabajecca ździekavacca sa svaich padnačalenych. Heta jašče adna pryčyna, pa jakoj mała kaho zvalniajuć: kali pazbavicca ŭsich tych, chto nie zhodny z režymam, to i kiravać nie budzie kim.
Pra nastaŭnikaŭ: «My prosta nie kamunikujem z tymi, chto padtrymlivaje režym»
— Siarod kaleh bolšaja častka padtrymlivaje apazicyju. Raniej my šmat razmaŭlali na hetu temu, mahli abmierkavać naviny. Ciapier prosta pierastali pra heta hutaryć. Maŭčańnie stała bolš naturalnym.
Z nastaŭnikami, jakija adkryta padtrymlivajuć dziejnuju ŭładu, ja starajusia asabliva nie kantaktavać. U 2020-m treba było ŭvieś čas kantralavać toje, što ty kažaš u ich prysutnaści. Ciapier i heta ŭsio roŭna. Čaściej za ŭsio heta vielmi stałyja ludzi, tamu ja nie baču sensu sprabavać im niešta rastłumačyć. Lepš hetu enierhiju skiravać na dziaciej.
Usie nastaŭniki, ź jakimi ja abmiarkoŭvała situacyju ŭ Biełarusi, vielmi stamilisia ad usiaho. Ja taksama. Ja pierastała čytać i hladzieć naviny. Mnie zdajecca, što adna ja ničoha nie źmianiu. Navat usie razam my naŭrad ci niešta zdolejem zrabić z režymam.
Ciapier ja chaču prosta vučyć dziaciej pravilnym rečam, kazać im praŭdu. U hetym ja baču sens. Maje kalehi razvažajuć hetak ža.
Pra adnosiny z baćkami: «Administracyja choča, kab my viedali pra ich usio»
— Kantrol nad baćkami i dziećmi byŭ zaŭsiody. Źmianiłasia tolki toje, što ciapier administracyja choča, kab my bolš zakručvali hajki: čaściej chadzili dadomu da siemjaŭ, adsočvali, chto čym zajmajecca, i pieradavali heta dalej. Heta nie pracuje, tamu što zvyčajna nastaŭnikam usio adno.
Spravazdačy pa tym, čym školniki zaniatyja na kanikułach, byli i raniej. Časta nastaŭniki sami ŭpisvajuć niejkija aktyŭnaści svaim padapiečnym, prosta kab administracyja ničoha im nie mahła skazać.
Zaŭvažyła, što baćki bolš uvažliva pačali stavicca da tvajho asabistaha času. Jany nie pišuć paśla vaśmi viečara, nie telefanujuć paśla taho, jak ja ich paprasiła pra heta. U čatach ź imi abmiarkoŭvajem tolki pracoŭnyja pytańni. Ja nie čapaju ich, jany — mianie. Usie zadavolenyja.
Naohuł, u mianie byŭ davoli blizki kantakt z baćkami maich vučniaŭ. Ź niekatorymi my razam navat chadzili na pratesty. Nie ŭjaŭlaju, što pavinna zdarycca, kab ja ich «zdała» kamu-niebudź prosta pa ŭkazcy dyrektarki.
Jak źmianilisia vučni: «Kali chtości i zmoža źmianić režym, to heta pakaleńnie dziaciej ź piataha pa dziasiaty kłas»
— U škole ŭsie vydatna razumiejuć situacyju ŭ Biełarusi, navat vučni małodšych kłasaŭ. Praŭda, ciapier asabliva nichto svaju pazicyju nie pakazvaje. Usie albo stamilisia, albo bajacca nastupstvaŭ. Paśla vybaraŭ mnie dva hady na pieršaje vieraśnia daryli kvietki tolki ŭ biełych i čyrvonych kolerach. Hetym razam takich bukietaŭ nie było.
Druhakłaśniki, u jakich ja vykładała ŭ 2020 hodzie, adrazu paśla pratestaŭ adkryta abmiarkoŭvali maršy i ŭsio, što adbyvałasia ŭ žniŭni. Byŭ vypadak, kali na ŭroku malavańnia dzieciam treba było razmalavać kontur parasona. Kolery dla svaich prac jany pavinny byli vybrać sami. Bolšaja častka kłasa vybrała biełyja i čyrvonyja adcieńni.
Pastupova, śledam za darosłymi, dzieci pierastali pra heta razmaŭlać. Było bačna, što baćki tłumačyli im, kab jany ŭ škole maŭčali na temu palityki. Heta tyčycca nie tolki vučniaŭ małodšych kłasaŭ, ale i dziaciej sa starejšaj škoły. Vučni stali bolš aściarožnymi.
Małyja, jakija pryjšli paśla dziciačaha sada, ciapier zusim inšyja. Jany hučniej za ŭsich kryčać himn, u ich dakładnaje razumieńnie, što dziaržaŭny ściah čyrvona-zialony. Jany ź vialikim entuzijazmam stajać na patryjatyčnych liniejkach i zborach. Heta taksama narmalna, ale im treba budzie daviedacca jašče šmat usiaho.
Tyja, što ciapier pierajšli ŭ piaty kłas, našmat bolš śviadomyja. Dumaju, što pakaleńnie, jakoje zmoža niešta źmianić u Biełarusi, — heta dzieci, jakija ciapier vučacca ź piataha pa dziasiaty kłas. Jany bačyli vybary, pieražyvali źmieny ŭ krainie razam z baćkami.
Što tyčycca staršakłaśnikaŭ, to, pa maich nazirańniach, jany ciapier bolš zapałochanyja, jak i mnohija darosłyja.
Pra naviazany patryjatyzm: «Školny dzień pačynajem z himna, zakančvajem im ža»
— Patryjatyzmu i praŭda ŭ škole stała našmat bolš. Scena ŭ aktavaj zale na lubuju padzieju ŭpryhožvajecca tolki ŭ čyrvona-zialonych kolerach. Źjavilisia śpiecyjalnyja dzieci-ściahanoscy. Ich zadača — uračysta vynosić ściah u pačatku luboha śviata. Raniej takoha nie było.
Himn staŭ uklučacca čaściej. Raniej jon hučaŭ tolki na liniejkach pieršaha vieraśnia ci padčas vypusknoha, ciapier jaho puskajuć navat padčas ahulnaha baćkoŭskaha schodu. Byvaje tak, što dzień u škole pačynajecca z himna, zakančvajecca im ža.
Časam dachodzić da absurdu. Niadaŭna ŭsia škoła vystraiłasia dla taho, kab praśpiavać himn. Kali ŭsio skončyłasia i dzieci pačali razychodzicca, prybiehła dyrektarka i prymusiła ŭsich paŭtaryć vystupleńnie. Akazałasia, što pieršy raz byŭ u jakaści repietycyi. Druhi raz nas źvierchu zdymaŭ niejki čałaviek z kamieraj. Chadzili čutki, što potym heta videa dyrektarka adpraviła ŭ administracyju rajona. Usio kab pakazać, jakaja ŭ nas uzornaja škoła.
Patryjatyčnyja fakultatyvy i kłasnyja hadziny taksama ŭžo nie navina. Jość mietadyčka, pa jakoj pravodziacca hetyja zaniatki. U cełym možna pieryjadyčna adchilacca ad taho, što tam prapisana: nichto asabliva nie sočyć. Adnak usio roŭna praktyka nasadžeńnia lubovi da ŭsiaho dziaržaŭnaha źlohku pałochaje.
A što nakont vypusknikoŭ, jakija pastupajuć za miažu?
— Ja čuła historyi pra toje, što ŭ Hrodnie zvolnili dyrektara, tamu što mnohija vypuskniki jaho himnazii vyrašyli pastupać za miažu. Vieru, što heta praŭda.
U našaj škole ŭsio nie tak stroha, adnak niadaŭna nam chacieli pamianiać dyrektarku i pastavić kiraŭnika ź inšaha miesca. Doŭha važdalisia z dakumientami, a potym naohuł pieradumali štości mianiać. Chodziać čutki, što pryčyna hetaha ŭ tym, što ŭ jaho byŭ vialiki pracent vypusknikoŭ, jakija pastupili ŭ zamiežnyja VNU.
U nas asabliva nie adsočvajuć, jeździŭ niechta za miažu ci nie. Pra svajo asabistaje žyćcio nastaŭniki asabliva nie raspaŭsiudžvajucca. Školniki taksama nie dzielacca svaimi płanami.
Što datyčyć navin pra pavieličeńnie terminaŭ raźmierkavańnia dla vypusknikoŭ univieraŭ, to my ŭ škole heta nie abmiarkoŭvali. Pahavaryli niadaŭna z majoj kalehaj, u jakoj dačka vučycca pa metavym nakiravańni. Ja pytałasia, ci nie baicca jana, što dačka nazaŭždy zatrymajecca na tym ža miescy. «A što ja mahu zrabić? Nu, adpracuje, nikudy nie padzieniecca. Hrošaj na jaje vučobu ŭ nas usio roŭna niama», — adkaz byŭ prostym.
U Biełarusi šmat prablem z adukacyjaj: niedachop kadraŭ i navučalnych resursaŭ, prablemy z zarobkami i ŭmovami pracy, šmat kantrolu. Ale pakul što zrabić z hetym ničoha nielha.
Tak i pracujem. Adnak ja baču, što mahu prynieści karyść tut novamu pakaleńniu. Baču, ź jakoj cikavaściu dzieci słuchajuć pra historyju i kulturu Biełarusi. Ja ŭžo źmiryłasia z tym, što nie zmahu ničoha sama źmianić u krainie. Adnak, prynamsi, mahu zakłaści niešta dzieciam, jakija ŭ budučyni, mahčyma, zmohuć damahčysia bolšaha, čym ja.
Na sustrečy Snapkova ź biznesam adzin z zaprošanych zaklikaŭ źniać videazvarot «Nado!» Jak adreahavali astatnija?10
Kamientary