Vam, chutčej za ŭsio, nie pašancavała, kali vy žyviacie ŭ Azii.
Niama ničoha bolš važnaha dla zdaroŭja čałavieka, čym paŭnavartasny, jakasny son. Jon zajmaje kala traciny našaha žyćcia. I ŭsio ž pra heta dziŭna mała viadoma. Ale ci adroźnivajecca son u roznych krainach? Roznyja apytańni pakazvajuć, što niekatoryja krainy bolš nasieleny «sovami», a ŭ inšych pieravažajuć «žaŭranki».
Ci spraviadlivy stereatyp, što, naprykład, žychary Uschodniaj Azii zvyčajna śpiać mienš, čym žychary Amieryki ci Jeŭropy? The Economist raskazvaje pra novuju pracu, jakaja sprabuje zapoŭnić niekatoryja prabieły, źviazanyja z vyšej akreślenymi pytańniami.
Daśledčyki z Nacyjanalnaha ŭniviersiteta Sinhapura i finskaha startapa Oura Health praanalizavali ananimnyja danyja, sabranyja z papularnaj pryłady, fitnes-piarścionka, u pieryjad sa studzienia 2021 hoda pa studzień 2022 hoda. Navukoŭcy vyvučyli zvyčki snu bolš čym 220 000 čałaviek z 35 krain. U toj čas jak daśledavańni snu histaryčna abapiralisia na subjektyŭnyja danyja apytańniaŭ nievialikaj kolkaści ludziej u niejki momant času, to śpiecyjalnyja prahramy mohuć abjektyŭna adsočvać son pa ruchach, častacie sardečnych skaračeńniaŭ i tempieratury cieła ŭ vialikich vybarkach karystalnikaŭ i ciaham daŭžejšych pieryjadaŭ.
Daśledčyki vyjavili, što režym snu ŭ roznych krainach značna adroźnivajecca. Lepš za ŭsio śpiać u paŭnočnajeŭrapiejskich krainach (Estonija, Finlandyja, Irłandyja i Niderłandy), a taksama ŭ Aŭstralii i Novaj Ziełandyi, dzie ludzi ŭ siarednim pravodziać u łožku siem hadzin za sutki. Pieršuju dvaccatku krain z rejtynha praciahłaści snu vy možacie pabačyć nižej. Biełarusi ŭ hetym rejtynhu, na žal, niama.
Krynica (tut i nižej): «Country differences in nocturnal sleep variability» by Adrian Willoughby et al., Sleep Medicine, August 2023
Jak i čakałasia, mienš za ŭsio śpiać u azijackich krainach, dzie ŭ budnyja dni ludzi pravodziać u sałodkich abdymkach snu mienš čym šeść z pałovaj hadzin — heta prykładna na 30 chvilin mienš, čym u astatnim śviecie.
Čas zasynańnia i abudžeńnia zvyčajna padobnyja va ŭsich krainach (hł. tablicu nižej), choć aŭtary i adznačajuć, što ludzi ŭ Azii najčaściej zasynajuć na 35 chvilin paźniej za siaredni pakazčyk. Pračynajucca ž azijaty zvyčajna prykładna ŭ toj ža čas, što i ludzi ŭ inšych miescach.
Kolkaść snu taksama idzie pobač z jakaściu snu. Novaje daśledavańnie pakazała, što ludzi ŭ Azii nie tolki paźniej kładucca spać i ŭ cełym śpiać mienš, ale jany taksama pravodziać bolš času, kruciačysia ŭ łožku. To-bok ich son mienš stabilny i jakasny. Možna było b čakać, što taki drenny son na praciahu tydnia moža pryvieści da bolš praciahłaha snu ŭ vychadnyja, kali ludzi va ŭsim śviecie imknucca spać na 5—25 chvilin daŭžej. Ale aŭtary vyjavili, što azijaty nie tolki śpiać mienš za jeŭrapiejcaŭ ciaham pracoŭnaha tydnia, jany taksama mienš «nahaniajuć» niedaspany čas u suboty i niadzieli.
Daśledčyki prychodziać da vysnovy, što sacyjalnyja faktary — u tym liku dohlad dziaciej, praca i kulturnyja zvyčai i zvyčki — mohuć mieć bolšaje značeńnie dla snu, čym ličyłasia raniej. Naprykład, ranišniaja malitva moža pieraškadžać snu ŭ musulmanskich krainach. A voś paślaabiedziennaja sijesta ŭ mižziemnamorskich krainach kštałtu Ispanii, Hrecyi i Italii maje advarotnaje dziejańnie.
Aŭtary miarkujuć, što praca moža ihrać asabliva važnuju rolu ŭ farmavańni režymu snu va ŭsim śviecie. Apytańni vykarystańnia času, adznačajuć jany, pakazvajuć mocnuju ŭzajemasuviaź pamiž doŭhim časam pracy i karotkim snom. Navat kali ŭličyć śviatočnyja dni, siaredni paŭdniovakarejec pracuje ŭ siarednim 36,5 hadziny na tydzień suprać 27 hadzin siaredniaha niderłandca. Dziva što karejcy majuć na 40 chvilin mienš snu štonoč.
«Siarhiej» nie adzin. Voś jak KDB prapanuje zarabić na sačeńni za biełaruskimi emihrantami2
Kamientary