Ludzi mohuć sadziejničać raspaŭsiudžvańniu parazita, jaki źmianiaje śviadomaść
Taksapłazma — typ parazitaŭ, viadomy jak Toxoplasma gondii, — lubić katoŭ i ŭ litaralnym sensie źmianiaje śviadomaść roznych žyvioł. Novaje daśledavańnie pakazała, što i chatnija, i biazdomnyja katy čaściej pieranosiać hetaha parazita mienavita ŭ rajonach z pavyšanaj ščylnaściu nasielnictva.
Toxoplasma gondii — heta adnakletačny praściejšy parazit z davoli składanym žyćciovym cykłam. Katy — jaho adzinyja asnoŭnyja haspadary, ale, kab patrapić u arhanizm kata, taksapłaźmie treba prajści doŭhi šlach, padobny da padarožža Adysieja. Kab apynucca ŭnutry kata, parazit zaražaje i manipuluje pavodzinami pramiežkavych haspadaroŭ, asabliva hryzunoŭ. Taksapłazma robić ich bolš biezrazvažnymi i davierlivymi, a tamu bolš uraźlivymi dla taho, kab katy ich złavili i źjeli.
Jak tolki kot źjadaje infikavanuju i praz toje biesturbotnuju i biasstrašnuju myš, taksapłazma apynajecca ŭnutry kacinaha arhanizma, dzie dasiahaje poŭnaj stałaści i pradukuje novaje pakaleńnie, jakoje potym traplaje razam z ekskremientami ŭ navakolnaje asiarodździe, što dazvalaje niezvyčajnamu łancužku padziej pačacca znoŭ.
Niahledziačy na toje, što Toxoplasma gondii čaściej hłytajuć hryzuny, hetym parazitam mohuć zarazicca praktyčna ŭsie ciepłakroŭnyja žyvioły i čałaviek. Arhanizm takich vypadkovych pieranosčykaŭ zvyčajna jość tupikom dla parazita, jak piša Gizmodo, ale taksapłazma ŭsio roŭna moža vyklikać niepryjemnaści dla arhanizma, jakomu nie pašancavała sutyknucca ź joj.
U ludziej hety parazit zvyčajna nie pryvodzić da surjoznych prablem, ale časam usio ž moža vyklikać niebiaśpiečnuju dla žyćcia vostruju infiekcyju — taksapłazmoz. Daśledavańni pakazali, što chraničnaja infiekcyja T. gondii moža ŭpłyvać na pavodziny i zdaroŭje mozha ludziej, a taksama bujnych žyvioł, choć i na bolš tonkim uzroŭni, čym u hryzunoŭ.
Zdolnaść taksapłazmy ŭździejničać na śviadomaść i pavodziny haspadara zrabili parazita važnaj temaj daśledavańniaŭ, ale, pa słovach aŭtaraŭ novaha daśledavańnia, apublikavanaha ŭ PLOS-One, dahetul nie było šmat prac pa vyvučeńni faktaraŭ, jakija mohuć paŭpłyvać na raspaŭsiudžvańnie parazita.
Aŭtary praanalizavali dziasiatki minułych daśledavańniaŭ, praviedzienych pa ŭsim śviecie, jakija adsočvali, jak časta chatnija i biazdomnyja katy vydzialajuć T. gondii razam z ekskremientami. Zatym daśledčyki raźbirali charaktarystyki miescaŭ, dzie niepasredna heta adbyvałasia. U vyniku kamanda vyjaviła vidavočnuju suviaź pamiž bolšaj kolkaściu T. gondii ŭ navakolnym asiarodździ i katami, jakija žyvuć u rajonach z bolšaj ščylnaściu nasielnictva.
Čamu tak adbyvajecca? Aŭtary prapanoŭvajuć mierkavańnie, što harady — bolš biaśpiečnaje miesca dla žyćcia katoŭ, čym umovy ŭ dzikaj pryrodzie. Akramia taho, harady mohuć spryjać pavieličeńniu papulacyi hryzunoŭ, zabiaśpiečvajučy bolš mahčymaściaŭ dla parazita patrapić u arhanizm pramiežkavaha haspadara (naprykład, myšy) i ŭ kančatkovym vyniku dabracca da kančatkovaha haspadara (kata). Da taho ž inšyja ŭmovy kštałtu našych daroh mohuć dazvolić pavierchnievym ściokam raspaŭsiudžvać taksapłazmu bolš šyroka i efiektyŭna, čym u inšych miescach.
Inšym faktaram moža być źmianieńnie klimatu. U hetym daśledavańni aŭtary nie vyjavili dakładnaj suviazi pamiž pavyšeńniem tempieratury i bolšaj raspaŭsiudžanaściu T. gondii, ale zaŭvažyli suviaź miž bolšymi siarednimi vahańniami dzionnaj tempieratury i raspaŭsiudžanaściu parazita. Inšyja daśledavańni pakazali, što bolš vysokija tempieratury mohuć pavialičyć ryzyku zaražeńnia taksapłazmaj mienavita ŭ ludziej. Ale na hety momant aŭtary kažuć, što buduć praviedzienyja dadatkovyja daśledavańni, kab paćvierdzić mahčymuju suviaź pamiž źmianieńniem klimatu i prysutnaściu parazita.
Hetyja vysnovy, chutčej za ŭsio, prymusiać šmatlikich uładalnikaŭ katoŭ trymać svaich chatnich ulubioncaŭ doma, što, adnak, naŭrad ci spracuje dla tych hadavancaŭ, jakija pryvykli žyć na voli.
Jak mučyli Cila Švajhiera i centry haradoŭ, kab stvaryć karcinku dla sudzimaha za machlarstva prateže Dźmitryja Baskava15
Kamientary