«Hałoŭny pryncyp — nie bajacca rabić pamyłki». Biełarusy ŭ emihracyi raskazali, jak dajuć sabie rady z vyvučeńniem moŭ
Vydańnie Deutsche Welle parazmaŭlała ź biełarusami ŭ emihracyi pra toje, jak i dla čaho jany vučać zamiežnuju movu ŭ krainach pražyvańnia. Niekatoryja ź ich padzialilisia svaim sakretam paśpiachovaha zahłybleńnia ŭ moŭnaje asiarodździe.
«Ja pačała vučyć niamieckuju ŭ mašynie, kali my jechali ŭ Šviejcaryju: spampavała prahramu dla vyvučeńnia movy, hladzieła videaŭroki», — raspaviadaje Ina Zajcava, jakaja prasłaviłasia jak «bečebe-niaviesta», bo vychodziła na pratesty 2020 hoda ŭ Biełarusi ŭ bieł-čyrvona-biełaj viasielnaj sukiency.
U kancy 2020 hoda žančynie ź siamjoj daviałosia emihravać va Ukrainu. Uletku 2022 hoda ni jana, ni jaje muž nie zmahli pradoŭžyć tam DNŽ i vyrašyli pierajechać u Šviejcaryju. «Ja razumieła, što niama času raskačvacca, što ja pavinna pakłapacicca pra svaju siamju, pra dziaciej, što mnie patrebna praca», — raspaviadaje biełaruska.
Ina Zajcava: «Čytaju ŭžo čaćviortuju knihu na niamieckaj movie»
Pa słovach Iny, u Šviejcaryi možna znajści pracu i bieź viedańnia movy, ale nizkaapłatnuju. Tamu spačatku Ina zajmałasia samastojna pa dźvie-try hadziny na dzień, paźniej — dystancyjna z repietytaram.
«My nie stali čakać biaspłatnych kursaŭ, naniali svaju siabroŭku dla indyvidualnych urokaŭ. Ja i moj muž zajmalisia pa paŭtary hadziny čatyry razy na tydzień», — raspaviadaje žančyna. Akramia taho, ź jaje słoŭ, byŭ i «vielizarny kavałak samastojnaj pracy».
«My padzialili dzień: paŭdnia muž siadzić ź dziećmi, paŭdnia — ja. My nie pracavali, nam dali dapamohu i žyllo. Ja pračynałasia i paŭdnia zajmałasia tolki movaj, ničym inšym», — uspaminaje Ina.
Za pieršyja paŭhoda biełaruska paćvierdziła viedańnie niamieckaj movy na ŭzroŭni A2. Potym pajšła na prafiesijnyja kursy pa prybirańni.
«U Šviejcaryi jość dypłomy dla luboha ŭzroŭniu pracy. Z samych prostych mnie bolš za ŭsio padabajecca prybirańnie, — tłumačyć surazmoŭca. — Na kursach uzrovień movy pačaŭ raści, tamu što tam nie było ruskamoŭnych».
Vykładčyki dzivilisia tamu, što za siem miesiacaŭ Ina zmahła vyvučyć niamieckuju movu. Ciapier jana pracuje jak indyvidualny pradprymalnik, zaniataja try dni na tydzień, kab zastavaŭsia čas dla vyvučeńnia movy.
«Moj uzrovień niamieckaj movy vyras da siaredniaha: ja hladžu filmy z subcitrami, čytaju ŭžo čaćviortuju knihu na niamieckaj, pa-raniejšamu adpracoŭvaju hramatyku», — raspaviadaje Ina.
Jana płanuje za hod dasiahnuć uzroŭniu movy vyšej za siaredni i pastupić u Šviejcaryi ŭ mahistraturu pa śpiecyjalnaści «psichałohija».
«Jak tolki chočacca lenavacca, uspaminaju, što mahistraturu pryjdziecca adkłaści jašče na hod, tamu ŭvieś volny čas ja addaju niamieckaj. Heta zubreńnie ŭ najlepšym sensie hetaha słova, jak chacieŭ moj tata, kali mnie było hadoŭ 14», — žartuje «bečebe-niaviesta».
Navukoviec Aleh Daraševič vyvučyŭ litoŭskuju movu ŭ 68 hadoŭ
Vučony Aleh Daraševič u Biełarusi kiravaŭ prajektam pa rańniaj dyjahnostycy chraničnych zachvorvańniaŭ. U 2020 hodzie jon źbiraŭ podpisy za vyłučeńnie Valeryja Capkały kandydatam u prezidenty. Za ŭdzieł u pratestach atrymaŭ 14 sutak administracyjnaha aryštu i štraf i ŭ 68 hadoŭ vymušany byŭ źjechać ź Biełarusi. Ciapier jon žyvie ŭ Litvie, uciahnuŭsia «ŭ hramadskuju pracu ź biełaruskaj dyjasparaj», kansultuje biełarusaŭ u pytańniach zdaroŭja. A jašče za niekalki miesiacaŭ vyvučyŭ litoŭskuju.
Aleh Daraševič pryznajecca, što płanavaŭ pačać u Litvie miedyčnuju praktyku, ale atrymać licenziju, na žal, nie zmoh — praz adsutnaść šeraha dakumientaŭ, jakija pry zatrymańni ŭ 2020 zabrali biełaruskija siłaviki. Adnak, dziakujučy movie, ź jahonych słoŭ, «sacyjalizacyja ŭ litoŭskim hramadstvie prajšła paśpiachova».
U vyvučeńni litoŭskaj movy biełaruskamu navukoŭcu dapamahła mietodyka bałharskaha prafiesara Łazanava, pra jakuju jon daviedaŭsia jašče ŭ junactvie. Sutnaść mietadu — hłybokaje zahłybleńnie ŭ moŭnaje asiarodździe.
Tamu paśla pierajezdu ŭ Litvu biełarus pierš za ŭsio zapisaŭsia ŭ biblijateku, pravodziŭ tam pa šeść hadzin — słuchaŭ vystupy miascovych palitykaŭ, jakija zachoŭvajucca ŭ fondach biblijateki, pierakładaŭ ich na ruskuju, skłaŭ pa ich dla siabie navučalny dapamožnik. Aleh pryznajecca, što ŭžo praź miesiac pačaŭ razumieć movu.
«Samy ciažki momant — praktyka. Kab pačać havaryć, treba sprabavać. Ja staŭ razmaŭlać, chadzić na niejkija mierapryjemstvy, adpracoŭvaŭ moŭnyja kanstrukcyi. Hałoŭny pryncyp — nie bajacca rabić pamyłki», — upeŭnieny biełarus.
IT-śpiecyjalist Andrej: «Chacieŭ razumieć litoŭskuju chacia b na pačatkovym uzroŭni»
Andrej (imia źmienienaje) pracuje ŭ śfiery IT i žyvie ŭ Litvie z sakavika 2022 hoda. Adrazu paśla pierajezdu mužčyna pajšoŭ na anłajn-kursy litoŭskaj movy dla zamiežnikaŭ.
«Chacieŭ razumieć movu chacia b na pačatkovym uzroŭni, kab prosta čytać nadpisy. Na moj pohlad, u samym pačatku važna vyvučyć niejkija ahulnyja frazy, a taksama ličebniki, kab parazumiecca ŭ kramie abo zrazumieć prahnoz nadvorja pa radyjo», — raspaviadaje Andrej.
Biełarus kaža, što naviedvaŭ kursy try miesiacy, potym pakinuŭ, bo nie było času, «treba było padciahvać anhlijskuju, jakaja patrebnaja dla pracy». Pry hetym Andrej praciahvaje vučyć litoŭskuju «pasiŭna»: čytaje niešta ŭ internecie, starajecca vykarystoŭvać movu ŭ bytavych situacyjach.
«Sprabuju, naprykład, u kramie niešta pytacca na litoŭskaj. Časam mnie składana zrazumieć, što mnie adkazvajuć, ale, prynamsi, ja praktykuju, — adznačaje Andrej. — Kali dyjałoh doŭhi, ja prašu pierajści na anhlijskuju abo ruskuju».
Pa nazirańniach surazmoŭcy, prykładna pałova jaho kaleh, jakija pierajechali ŭ Litvu, stali vučyć movu. Jon miarkuje, što mnohija biełarusy nie vučać litoŭskuju, bo nie viedajuć, jak doŭha jašče buduć zastavacca ŭ hetaj krainie, da taho ž «u Vilni amal usie viedajuć albo ruskuju, albo anhlijskuju», što źnižaje «stymuł dla vyvučeńnia litoŭskaj».
Lekarka Volha: «Ja stymulavała siabie na znosiny na polskaj»
Lekarka Volha (imia źmienienaje) pierajechała ŭ Polšču dva hady tamu. Movu pačała vučyć na anłajn-kursach za niekalki miesiacaŭ da emihracyi. Paśla pierajezdu biełaruska intensiŭna zajmałasia z repietytaram i starałasia pahruzicca ŭ moŭnaje asiarodździe.
«U tydzień było čatyry ŭroki i, biezumoŭna, pačalisia žyvyja znosiny, — raspaviadaje surazmoŭca. — Naprykład, pierad pachodami da miascovych lekaraŭ ci ŭ niejkija ŭstanovy ja pisała ŭ natatniku kaściak razmovy. Tak ja stymulavała siabie na znosiny, tamu što bieź jaho vyniku nie budzie».
Što tyčycca vyvučeńnia miedycynskaj leksiki, to biełaruscy dapamahło čytańnie prafiesijnaj litaratury. Volha kaža, što kali ŭ jaje nie było repietytara, to vučyła movu samastojna: hladzieła filmy, čytała, słuchała aŭdyjaknihi.
«U Polščy šmat biaspłatnych kursaŭ, naprykład, pry biblijatekach, ale heta vielmi pavolny temp vyvučeńnia, da taho ž taki farmat mnie nie padychodzić praz hrafik pracy», — pryznajecca biełaruska.
Pośpiechaŭ u novaj movie, pierakananaja Volha, možna damahčysia tolki pry kompleksnym padychodzie i praciahłym vyvučeńni, ale pry hetym važna i nie pierahružać mozh.
«Chaj u mianie ciapier siaredni ŭzrovień hramatyki, ale mnie važna, što ja razumieju ludziej, a jany razumiejuć mianie», — adznačaje surazmoŭca.
Čytajcie taksama:
U Polščy abaviažuć kiroŭcaŭ-zamiežnikaŭ zdavać ekzamien pa polskaj movie
Biełarusy raspaviali, jak vyvučyli estonskuju movu — zusim nie padobnuju da našaj
Kamientary