Chopić užo hetaha ruskamrskaha tryźnieńnia

Čarhovy rasiejski paet - impierski šavinist Ciutčaŭ ab Paŭstańni 1830-1831
…
Tak my nad horiestnoj Varšavoj
Udar śvieršili rokovoj,
Da kupim siej CIENOJ KROVAVOJ
Rośsii ciełosť i pokoj!
…
Druhaja mysl, druhaja viera
U russkich biłasia v hrudi!
Hrozoj spasitielnoj primiera
Dieržavy ciełosť soblusti,
SŁAVIAN RODNYJE POKOLEŃJA
POD ZNAMIA RUSSKOJE SOBRAŤ

A što jeja pierakliniła ŭ adzin bok: ruski, ruskaja?... Čamu b nie parazvažać pra vialikuju hišpanskuju litaraturu, ci vialikuju italjanskuju, francuskuju, japonskuju, polskuju?
Mnie chapiła pavierchnasnaha znajomstva z ruskaj litaraturaj i ja nie liču siabie abdzielenym u hetym płanie.

Rasiejski piśmieńnik Aleksandr Sołžienicyn pra nas - biełarusaŭ.

"Sam ja -- jedva nie na połovinu ukrainiec, i v rannije hody ros pri
zvukach ukrainskoj rieči. A v skorbnoj Biełoruśsii ja provieł bolšuju časť
svoich frontovych let, i do pronzitielnosti polubił jeje PIEČALNUJU
SKUDOSŤ i jeje krotkij narod.
K tiem i druhim ja obraŝajuś nie izvnie, a kak SVOJ.
Da narod naš i razdielałsia na tri vietvi liš po hroznoj biedie
monholskoho našiestvija da polskoj kołonizacii. Eto vsie - pridumannaja
nievdavnie falš, čto čuť nie s IX vieka suŝiestvovał osobyj ukrainskij
narod s osobym nie-russkim jazykom. My vsie vmiestie istiekli iz
drahociennoho Kijeva, "otkudu russkaja ziemla stała jesť", po letopisi
Niestora, otkuda i zaśvietiło nam christianstvo. Odni i tie žie kniaźja
pravili nami: Jarosłav Mudryj razdielał mieždu synovjami Kijev, Novhorod i
vsie protiažienije ot Čiernihova do Riazani, Muroma i Biełooziera; Vładimir
Monomach był odnovriemienno i kijevskij kniaź i rostovo-suzdalskij; i
takoje žie jedinstvo v słužienii mitropolitov. Narod Kijevskoj Rusi i
sozdał Moskovskoje hosudarstvo. V Litvie i Polšie BIEŁORUSY i MAŁOROSSY
SOZNAVALI SIEBIA RUSSKIMI i boroliś protiv opolačieńja i okatoličieńja.
Vozvrat etich ziemiel v Rośsiju był vsiemi tohda osoznavajem kak
VOSSOJEDINIENIJE".
(A. Sołžienicyn «Kak nam obustroiť Rośsiju?»)

Rasiejski piśmieńnik Sałžanicyn - prajšoŭ stalinskija łahiery, paciarpieŭ ad "čyrvonaha čałavieka", ale jak byŭ impiercam, tak im i zastaŭsia. I tranślavaŭ hramadstvu svaje impierskija naratyvy.

Usia maskoŭskaja litaratura heta apisańnie sałodkaha ("dvaranskaha") ci niesałodkaha ("kreśćianskaha") žyćcia raboŭ i jak lepš padchalimničać pierad načalstvam - tam pra volnaha čałavieka, indyvidualnaść i pamknieńni da dabra aničoha niama.
Taksama madam nie maje z čym paraŭnovać, bo ničoha z surjoznaha eŭrapiejskaha nie čytała, čym siabie i vydała.

zmahar, Pravincyjałka jakaja nie pračytaŭšy 100 lepšych knih śvietu ŭsich časoŭ, jakaja nie moža nazvać i 50 suśvietna viadomych litarataraŭ i tvoraŭ prasoŭvaje rasiejščynu va usie śfiery žyćcia.

Zhodna sa śpisam Suśvietnaj biblijatekaj (Narviežski knižny kłub sumiesna sa śpisam instytuta imieni Nobiela) lepšych knih śvietu ŭsich časoŭ ŭ jaki trapili 100 piśmieńnikaŭ z bolš jak 50 krain śvietu 28 tvoraŭ napisany na anhielskaj movie, 12 na francuzskaj, 10 na niamieckaj, 9mna rasiejskaj, 41 na ŭsich inšych movach. Čamu patrebna adkidvać 91 tvor ŭsich časoŭ na inšych movach śvietu dziela 9 tvoraŭ na rasiejskaj? A jašče jość śpis lepšych knih śvietu sastaŭleny anhlijskim infarmacyjnym ahienctvam. Tam navohuł rasiejskich knižak mieńš čym palcaŭ na adnoj rucce. Suśvietnaja litaratura dobra moža isnavać biez rasiejskaj. Jak i Biełaruś biez Rasiei i rasiejščyny.

"Toliki tady Narodzie zažyvieš ty ščaśliva kali maskala nad taboju ŭžo nia budzie" ***

Kalektyŭnaha pucina, jaki viadzie vajnu suprać Ukrainy, stvaryli ŭ tym liku i prylepiny - a nie tolki kisialovy. Tamu žaluhodnyja apraŭdańni impierskaj "kultury" z boku Aleksijevič - absalutna chibnyja arhumienty.

Možna chiejcić Aleksijevič, ale jana cudoŭna demanstruje nam ideałohiju budučaj prarasijskaj palityčnaj siły, katoraja budzie pretendavać na ŭładu paśla łukašni. Razmovami pra kulturu (nie biełaruskuju), zhodu i mir va ŭsim śviecie, babarykanie, kaleśnikavy i łukašysckaja namienkłatura iznoŭ paviaduć nas šlacham kałonii RF, a lubyja biełaruskija nacyjanalnyja siły, katoryja vystupiać suprać hetaha, buduć abjaŭlacca ahresiŭnymi elemientami, katoryja pieraškadžajuć budavać “Finlandiju, no po-russki». U palityčnaj prahramie babaryki partyi “Vmiestie” heta ŭžo čyrvonaj linijaj prasočvajecca, raździeł pra movu čaho varty, ŭ duchu Bondaravaj i Aleksijevič.

Ejuja, Čechava ci Dastajeŭskaha čytajuć nie bolš za 0.5% nasielnictva. Astatnija čuli tolki imiony. U jeŭrapiejskaj litaratury impiercaŭ kolki zaŭhodna. Dyskusija adnosna ich nie aktualnaja dla źmieny ŭłady. Značna bolš aktualna ŭ płanie kultury heta zasille Buzavaj, Lepsa i Ros. telebačańnia. Ale hetuju temu troli abmiarkoŭvać nie žadajuć, bo značna lahčej nalacieć na babaryku z kalaśnikovaj, jakija siadziać u turmie i adkazać nie mohuć.

tak tak, Dyk pačytajcie ich prahramu Vmiestie, tam budzie adkaz Babaryki i Kaleśnikavaj.

Śvietłana, vmieniajemyje ludi i tak eto ponimajut. A rasšarkivaťsia pieried ahrieśsivnymi dolami procienta dieło niebłahodarnoje. Pusť buhurtiat.

Čiełoviek , što takoje "buhurtiat"?

Litaraturu akupantaŭ niachaj čytajuć tyja chto nie byŭ pad akupacyjaj i da kaho akupanty nie pravodzili etnacyd vyniščajučy litarataraŭ i kłasiku akupavanaha narodu, spaliŭšy knižki narodu na vohniščy, źniščajučy ŭsimi srodkami nacyjanalnuju movu i kulturu. Što datyčycca Biełarusi to jaje narodu budzie tolki na karyść adpačyć ad usioj rasiejščyny hadkoŭ na 200 ci bolš i raźvivajučy svaju kulturu cikavicca suśvietnaj i mižnarodnaj litaraturaj i kulturaj jakaja ŭ šmat razoŭ bahaciejšaja za ŭsiu rasiejščynu i adpaviadaje duchu i marali narmalnaha čałavieka.

80 adsotkaŭ rasijan ŭchvalajuć ahresiŭnyja dziejańni svajoj krainy. Chto ich vychavaŭ takimi? Niaŭžo "vialikaja ruskaja kultura" stajała ŭ baku, pakul hetyja 80% rasčałaviečvalisia sami saboj? Nie vinavataja ja...

Pucin i hetaja babka razam baroniać ruskuju movu.

Biełaruskaja mova pavinna być adzinaj dziaržaŭnaj movaj u Biełarusi. Abaviazkovaj movaj dla ŭsich dziaržsłužačych. Ŭsia adukacyja i tym bolš vyšejšaja adukacyja tolki na biełaruskaj movie. Ŭsie tak zvanyja "palityki", "analityki", "ekśpierty", "litaratary" i nobieleŭskija łaŭreaty jakija nie razmaŭlajuć pa-biełarusku nie majuć nijakaha maralnaha prava nia tolki kazać ad imia biełarusaŭ, ale i naviazvać biełaruskamu narodu što čytać i jak žyć?

Jakim bokam hetaja babcia da Bielarusi i Bielaruskaj kultury? Jana advakat Rasejszczyny. Soram da hetuju lauratku. Jana rasejskaja szavinistka da mozhu kasciej.

Niachaj heta hramadzianka habrejam ŭ Izraili raskaža pra "vialikuju kulturu" impieryj jakija ździekavalisia nad ich narodam i pra toje što eŭryt "biednaja mova" pravincyi na jakoj nielha ničoha napisać, stvaryć i mieć jakasnuju vyšejšuju adukacyju, mieć jakasnuju miedycynu i navuku. A ŭ Izraili ŭsia vyšejšaja adukacyja na eŭrycie i lepšaja ŭ śviecie miedycyna. I ŭzrovień žyćcia vysoki. I heta prytym što na 1948 pałova žycharoŭ Izraila sumnievalisia ci patrebna im adna dziaržaŭnaja mova, a kali tak to jakaja? I jak heta jany tam žyvuć u Izraili (i nia tolki) biez "vialikaha ruskaha" i "vialikaj ruskaj"?

Śvietłana, vy nie mohli by zaniať siebia izučienijem jazyka, a zatiem izučienijem litieratury i kultury toj strany v kotoroj vy siejčas nachoditieś? Chotiaby v znak uvažienija i błahodarnosti etoj stranie. Vy rasširitie svoj kruhozor i uznajetie mnoho novoho, a my posłušajem vašie mnienije o niemieckoj kulturie i litieraturie.
Na dannyj momient vy vyhladitie kak chorošo pristroivšajasia v Hiermanii russkomirnaja madam na niemieckich charčach prosłavlajuŝaja russkuju kulturu.

Voś niachaj kryŭdziacca na mianie movasachiśniki, pazityŭnyja dyskryminatary, zakenśvalščyki i usie astatnija.
Ale pakul ja žyvy ni adna zaraza nie budzie vyrašać za mianie, što čytać, što nie čytać i što dumać pra toje ci inšaje.

[Red. vydalena]