Kultura1010

U Minsku mohuć začynić jašče adzin kaścioł? 

Kaścioł Uźvižańnia Śviatoha Kryža na Kalvaryi čakaje maštabny kapramont. Padrychtoŭka da ramontna-adnaŭlenčych rabot u Čyrvonym kaściole raniej užo stała farmalnaj padstavaj da zakryćcia chrama dla bohasłužeńniaŭ. 

Kaplica i kaścioł Uźvižańnia Śviatoha Kryža na Kalvaryjskich mohiłkach. Fota: Wikimedia Commons

Pavodle infarmacyi na Goszakupki.by, pradpryjemstva «Minskaja spadčyna», jakoje zajmajecca budaŭnictvam, rekanstrukcyjaj, restaŭracyjaj i adnaŭleńniem abjektaŭ na terytoryi histaryčnaha centra horada Minska (ale, jak bačym, nie tolki), płanuje pravieści abśledavańnie techničnaha stanu budaŭničych kanstrukcyj i inžyniernych sistem pierad pačatkam kapitalnaha ramontu z madernizacyjaj i restaŭracyjaj kaścioła Uźvižańnia Śviatoha Kryža, šaści kaplic-pachavalniaŭ i ŭvachodnaj bramy, raźmieščanych na terytoryi minskich Kalvaryjskich mohiłak.

Kalvaryjskija mohiłki na paštoŭcy pačatku XX stahodździa

Kalvaryjskija mohiłki paŭstali na ŭzhorku kala darohi na Rakaŭ u XVIII stahodździ. Uzhorak toj zvali Śviatym miescam. U časie pasiadžeńnia kapituła karmielitaŭ u 1745 hodzie ŭ Lidzie minski kanvient atrymaŭ dazvoł na zasnavańnie Kalvaryi — śviatoha miesca, kudy ściakajucca natoŭpy nabožnych, chvorych, kalek, starcaŭ na pakajańnie. Praź piać hadoŭ tut byŭ pastaŭleny draŭlany kaścioł.

Kalvaryjskaja brama z mahilnaj atrybutykaj na fasadach. Fota: Wikimedia Commons

U 1836 hodzie stary draŭlany kaścioł na Kalvaryjskich mohiłkach zhareŭ. Na jaho miescy, dziakujučy fundacyi Paŭlikoŭskich, u 1839 — 1841 hh. pabudavany novy muravany kaścioł u styli psieŭdahotyki. Heta byŭ adzin z dvuch katalickich chramaŭ, jakija byli ŭźviedzieny ŭ Minsku na praciahu XIX stahodździa, druhim byŭ kaścioł na Załatahorskich mohiłkach. U krypcie pad Kalvaryjskim kaściołam pachavany mastak Jan Damiel i minski biskup Matevuš Lipski.

U 1830 hodzie pa fundacyi Kabylinskich na ŭvachodzie na mohiłki pastaŭlena kłasicystyčnaja brama z mahilnaj atrybutykaj.

Kaplica-pachavalnia biskupa Paŭła Ravy. Fota: Wikimedia Commons

Kalvaryjskija mohiłki adroźnivajucca niezvyčajnaj kolkaściu kaplic-pachavalniaŭ, jakaja moža paraŭnacca chiba što tolki ź vilenskimi mohiłkami Rosy. Niekalki kaplic pabudavana ŭ stylistycy kłasicyzmu, siarod ich vyłučajecca pachavalnia biskupa Paŭła Ravy, inšyja — u nieahatyčnym styli i navat u styli madern. 

Pachavalnia, ź jakoj źviazana lehienda pra pryvid maładoj dziaŭčyny. Fota: Wikimedia Commons

Z adnoj z kalvaryjskich pachavalniaŭ, darečy, źviazana mistyčnaja historyja, pra jakuju nam kaliści raspavioŭ krajaznaviec Pavieł Dziusiekaŭ:

«Poźniaj vosieńniu pamierła maładaja dziaŭčyna. Jaje vyrašyli pachavać na Kalvaryjskich mohiłkach. Pakłali ŭ trunu, adpieli, zamuravali ŭ sklepie. Ale akazałasia, što panienka nie pamierła, a zasnuła letarhičnym snom. Pračnuŭšysia, dziaŭčyna tak i nie zmahła vybracca z hetaj śmiarotnaj pastki. Z tych časoŭ jaje pryvid u poźnija listapadaŭskija nočy błukaje pa mohiłkach. Kažuć, što ŭ 1980-ja sklep adkryli i znajšli tam škilet žančyny, jakaja siadzieła ŭ kucie i ściskała ŭ rukach svaje vałasy. Adny kažuć, što paśla taho pryvid źnik, inšyja ž upeŭniena śćviardžajuć, što da siońnia bačać biełuju postać, jakaja błukaje miž mahił».

Kaplica ŭ styli madern. Fota: Wikimedia Commons

Bolšaść kaplic vydatna zachavałasia. Na madernavaj kaplicy, naprykład, zastalisia i mietaličnyja dźviery z nakładnymi filonhami, i mietaličnyja ramy vitražoŭ. Nie paščaściła tolki adnoj z hatyčnych kaplic, ad jakoj za apošnija dziesiacihodździ zastałosia tolki niekalki kavałkaŭ praścienkaŭ. Achoŭny status mohiłak jak pomnika historyi nie dazvoliŭ hetyja reštki «ŭparadkavać» (čytaj — źnieści), jak toje było zroblena ŭ 2012 hodzie z reštkami pachavalni siamji Viaryhaŭ na mohiłkach Krupcy, što vychodziać na «ŭzorny» kavałak praśpiekta Pieramožcaŭ kala Drazdoŭ.

Kaplicy kala aharodžy mohiłak, sprava — pachavalnia rodu Vitkievičaŭ, pra što śviedčyć zachavanaja nad uvachodam šylda. Fota: Wikimedia Commons

Ale i na Kalvaryjskich mohiłkach nie ŭsio dobra z zachavańniem. Niahledziačy na achoŭny status usiaho kompleksu, u miežach zakanadaŭstva ab pachavańniach tut pieryjadyčna vykidajuć na śmietnicu staryja kryžy i aharodžy z pachavańniaŭ, za jakimi niama dohladu. Apošni taki vypadak zdaryŭsia ŭ lipieni 2021 hoda. U hetym płanie situacyja vielmi nahadvaje dobraŭparadkavańnie Vajskovych mohiłak, začystkaj jakich u svoj čas aburyłasia biełaruskaja hramadskaść i prafiesijnaja supolnaść. 

Cahlanaja kaplica ŭ centralnaj častcy mohiłak. Fota: Wikimedia Commons

Pačatak abśledavańniaŭ, jaki musić paciahnuć za saboj padrychtoŭku da ramontna-adnaŭlenčych rabot, z adnaho boku, pazityŭny krok da zachavańnia našaj historyka-kulturnaj spadčyny. Ale z druhoha boku, taja ž pryčyna, praviadzieńnie abśledavańniaŭ i ramontnych rabot paśla dziŭnaha nievialikaha pažaru stali farmalnaj pryčynaj da zakryćcia ŭ vieraśni 2022 hoda Čyrvonaha kaścioła ŭ Minsku. Hetaja miera, vidavočna, była vyklikana nie stolki vytvorčaj nieabchodnaściu i dumkami pra biaśpieku viernikaŭ, kolki žadańniem pakarać Katalickuju carkvu, što zachoŭvaje svaju niezaležnaść. Źviestki pra pahrozy adabrańnia chramaŭ pastupali taksama z Mahilova i Babrujska.

Staryja aharodžy, vykinutyja na śmietnik. Fota: telehram-kanały

Jak i ŭ vypadku z Čyrvonym kaściołam, tut iznoŭ fihuruje «Minskaja spadčyna». Tamu ŭźnikaje spraviadlivaje pytańnie, ci nie stanuć raboty na minskaj Kalvaryi aficyjnaj nahodaj dla zakryćcia kaścioła Uźvižańnia Śviatoha Kryža, to-bok čarhovaj represiŭnaj mieraj suprać biełaruskich katalikoŭ?

«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny

PADTRYMAĆ







Kamientary10

  • Nuncyjata
    01.06.2023
    Što značyć "čarhovaj represiŭnaj mieraj suprać biełaruskich katalikoŭ"? U nas usio dobra! Navat u Babrujsku paćvierdziać - https://www.facebook.com/Adnaulennie/posts/1516563018749363
    https://d3kcf2pe5t7rrb.cloudfront.net/318122#startcomments
  • Realnaść
    01.06.2023
    U pačatku XX stahodździa balšaviki pieraśledavali viernikaŭ u Biełarusi. Ciapier, na pačatku XXI stahodździa, łukašysty pieraśledujuć viernikaŭ. jaHeta viartańnie ŭ biazbožnyja savieckija časy. Dyktatury nienavidziać relihiju bo dyktatary pretendujuć na miesca Boha jak abjekta najvyšejšaje viernaści čałavieka, a taksama bo relihija natchniaje sumleńnie, jakoje dziaržava nia moža kantralavać.
  • Ennot
    01.06.2023
    Realnaść , vy sieŕjezno vieritie ,čto suŝiestvujet boh ?
    i v to ,čto śviaŝiennosłužitieli,biez priviazki k konfieśsii,
    Javlajutsia niekimi stavleńnikami boha?

Pabačyŭšy vajnu, nie viedaŭ, jak žyć dalej. Manałoh biełaruski, jakaja pieražyła suicyd muža1

Zdaroŭjejak dapamahčy tym, u kaho pajšoŭ blizki?1

Pabačyŭšy vajnu, nie viedaŭ, jak žyć dalej. Manałoh biełaruski, jakaja pieražyła suicyd muža

Usie naviny →
Usie naviny

Vierasień znoŭ staŭ rekordnym pa śpiocy. Pahladzieli, nakolki paciapleła ŭ Biełarusi za apošnija 25 hadoŭ3

Pucin faktyčna zaprasiŭ Łukašenku na svoj dzień narodzinaŭ5

Aryna Sabalenka vylecieła z turniru ŭ Piekinie4

U minskich kvaterach stali ŭklučać aciapleńnie

Łukašenka zajaviŭ, što ŭ Biełarusi treba pastavić pomnik karovie12

Futbalista, jaki prałamaŭ nahoj patryjatyčny baner, dyskvalifikavali na adnu hulniu

Ceśler raskazaŭ, čym admietny jaho boršč10

Bažena Jaremič pachvaliłasia, što Nacyjanalnaja škoła pryhažości vučyć budučych nastaŭnikaŭ stylu1

U Łojevie siłaviki zatrymali mužčynu, jaki nibyta fatahrafavaŭ vajskoŭcaŭ

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Pabačyŭšy vajnu, nie viedaŭ, jak žyć dalej. Manałoh biełaruski, jakaja pieražyła suicyd muža1

Zdaroŭjejak dapamahčy tym, u kaho pajšoŭ blizki?1

Pabačyŭšy vajnu, nie viedaŭ, jak žyć dalej. Manałoh biełaruski, jakaja pieražyła suicyd muža

Hałoŭnaje
Usie naviny →