«Časam ludzi kažuć, što jany dačny dom kupili tańniej, čym abyšłasia piečka». Prafiesijny piačnik raskazaŭ pra tonkaści svajho zaniatku
Zdavałasia b, u časy centralnaha aciapleńnia, raznastajnych hazavych katłoŭ i bojleraŭ prafiesija piečnika pavinna syści ŭ minułaje. Ale, jak pryznajecca hieroj publikacyi vydańnia Magilev.by Siarhiej Baranaŭ, u jaho hrafik pracy raśpisany na hod napierad.
Apošnim časam usio bolš haradžan viartajucca da ekałahičnaha ładu žyćcia, mianiajuć kvatery na pryvatnyja damy, «sercam» jakich stanovicca pieč albo kamin. Plus, pa słovach majstra, u pryvatnym siektary Mahilova dastatkova vialiki pracent dvaroŭ, dzie haspadary vykarystoŭvajuć tolki piačnoje aciapleńnie.
Ale siońnia pabudavać piečku — darahoje zadavalnieńnie, asabliva ŭ dobraha piečnika. Miarkujcie sami. Tolki košt pracy majstra pačynajecca ad 3000 rubloŭ, a moža raŭniacca i koštu mašyny. A jašče treba zakupić materyjały… Čamu tak doraha?
Ad prostaha — da składanaha
Siarhiej zajmajecca piačnoj spravaj užo 10 hadoŭ. Da taho, jak asvoić novuju prafiesiju, pracavaŭ zvarščykam na mahiloŭskich pradpryjemstvach, paśpieŭ pabyć indyvidualnym pradprymalnikam i saŭładalnikam kramy pa piačnoj furnitury. Paralelna dapamahaŭ znajomamu, jaki zajmaŭsia vyrabam manhałaŭ i sadovych piečak-barbiekiu. Niešta padhledzieŭ u jaho, ale ŭ asnoŭnym tajamnicy prafiesii adkryvaŭ sam, vyvučajučy staradaŭnija knihi.
«Niejak na budaŭničaj vystavie paznajomiŭsia z pradstaŭnikami piačnych firmaŭ z Kanady, Narviehii i Finlandyi, — raspaviadaje Siarhiej. — Paśla my znajšlisia ŭ sacsietkach, i chłopcy mnie padkinuli šmat spasyłak na prafiesijnuju litaraturu pra ŭźviadzieńnie piečaŭ, siarod jakoj byli navat ruskija darevalucyjnyja knihi. Pa ich ja ŭ asnoŭnym i vučyŭsia.
U savieckich padručnikach raźbirajucca, jak praviła, samyja prostyja piečki. Aŭtary nie raskazvajuć pra futroŭku, pra toje, jak pa piečcy prachodzić dym, nie raźbirajucca i inšyja važnyja pytańni. A voś u carskija časy majstry pradumvali ŭsio daskanała i padychodzili da piečki jak da tvora mastactva.
Na praktycy Siarhiej pačynaŭ vyvučać spravu z ramontu piečak dla znajomych, vyrabu prostych piečak-słupkoŭ i pastupova pierachodziŭ da bolš składanych i maštabnych prajektaŭ. Na takoje navučańnie syšło, pa jaho słovach, hadoŭ ź piać.
«Pieršaja maja aciaplalnaja piečka, viadoma, była samaj prostaj: ź nievialikaj plitoj i lažankaj, — pryznajecca Siarhiej. — Niadaŭna bačyŭ jaje — prablem niama. Potym pačało pracavać sarafannaje radyjo, źjaviŭsia popyt. A tak jak ja nie stajaŭ na miescy, staraŭsia kožny raz zrabić niešta bolš cikavaje i lepšaje, ludzi heta acanili».
Zamoŭ u Siarhieja sapraŭdy šmat. Hod raśpisany zvyčajna jašče ŭ listapadzie-śniežni da nastupnaha studzienia, byvaje, što i na bolšy termin. A za dziesiać hadoŭ Siarhiej skłaŭ užo pad 200 piečak roznych vidaŭ: ad samych prostych da maštabnych kompleksaŭ.
«Ja navat ciapier vučusia, — kaža majstar. — Pa-pieršaje, źjaŭlajucca novyja materyjały. Kab ich vykarystoŭvać, treba spačatku vyvučyć, jak ź imi pracavać. Pa-druhoje,
piačnik — taja prafiesija, u jakoj treba pastajanna raźvivacca, asabliva ŭ sučasnym spraktykavanym śviecie, kab zrabić niešta cikavaje. Kali budzieš stajać na miescy i rabić toje ž samaje, što rabiŭ dva hady tamu, ty nie budzieš zapatrabavany».
Dobry piačnik — šmatprofilny ŭniviersalny majstar, jaki moža i dyzajn piečy prydumać, i čarciož zrabić, i padmurak zakłaści, i sabrać kanstrukcyju. Jon pavinien umieć raźličyć kvadraturu žyłoha pamiaškańnia, ciepłastraty (zaležać ad materyjałaŭ, ź jakich zrobleny dom), i ŭžo adnosna hetych danych raźličyć pamier piečki i kolkaść cehły. U lubym vypadku kožnaja kanstrukcyja indyvidualnaja, raspracoŭvajecca pad zapyt klijenta pa vonkavym vyhladzie i funkcyjanale. U sučasny piačny kompleks mohuć ŭvachodzić i ruskaja pieč, i manhał, i plita pad kazan, i viandlarnia, i myjnia, i pracoŭnaja zona…
Ale matematyčny raźlik — paŭspravy, patrebny jašče i dyzajnierski padychod. Asabliva kali klijent zamaŭlaje piečku z dekaratyŭnym azdableńniem.
Cana pytańnia
Chutkaść i košt pracy zaležać ad składanaści i abjomu piečy. U siarednim, na nievialikuju piečku treba kala 700 cahlin, na ruskuju pieč — kala dźviuch tysiač, a byvajuć kompleksy pa 3—4 tysiačy cahlin. Kali ŭ pieršym vypadku na vyrab piečki majstru patrabujecca 14 pracoŭnych dzion, to nad apošnim varyjantam možna pracavać i paŭtara-dva miesiacy.
Kali klijent zamaŭlaje vialiki kompleks, dy jašče i z dekaratyŭnymi elemientami, ź fihurnaj rezkaj cehły, to praca budzie iści daŭžej i, adpaviedna, budzie daražejšaja.
«Zvyčajnaja nievialikaja piečka ź lažankaj kaštuje kala 3000 rubloŭ za pracu piečnika plus asobna — košt materyjałaŭ. Ale ŭsie piečki roznyja, raźličanyja pad peŭnaje pamiaškańnie, — razvažaje Siarhiej. — Jość takija, što pa canie roŭnyja mašynie. Byvaje, što stolki kaštuje tolki maja praca. Časam ludzi kažuć, što jany dačny dom kupili tańniej, čym abyšłasia piečka».
«Viadoma, jość piečniki, jakija pracujuć za kapiejki. Ale zarobak majstra šmat u čym zaležyć ad jaho prafiesijanalizmu i ad partfolia. Nie ŭsie ŭmiejuć rabić darahija jakasnyja rečy. Ciapier naohuł raźviałosia šmat hora-majstroŭ, tak zvanych «lapił», — papiaredžvaje Siarhiej, — jakija adzin hod plitku kładuć, potym mianiajuć telefon i piečkami zajmajucca, potym — mašyny ramantujuć… Ale i jakaść u ich adpaviednaja. Ludzi paśla ich «pracy» telefanujuć mnie, nie viedajuć, što rabić. Choć mahli adzin raz zapłacić dobramu piečniku, i hora b nie viedali šmat hadoŭ».
Praŭda, sapraŭdnych piačnych majstroŭ, pryznajecca Siarhiej, mała. U Mahiloŭskaj vobłaści, pavodle jaho, usiaho try, a pa Biełarusi — 15. Prytym što tych, chto prapanuje pasłuhi pa vyrabie piečak, — pad dźvieście čałaviek.
U partfolia — piečki, kaminy, sadovyja barbiekiu
U Mahilovie da piečnika ludzi z pryvatnaha siektara čaściej za ŭsio źviartajucca z prośbaj zrabić piečku dla aciapleńnia. Ludzi bahaciejšyja zamaŭlajuć kuchonnyja piečy i kaminy.
Jak pryznajecca Siarhiej, sam jon bolš za ŭsio lubić pracavać nad aciaplalnymi kaminapiečkami. Takich jon stvaryŭ užo bolš za sto štuk.
«I pracavać ź imi cikava, i heta samyja funkcyjanalnyja piečki, — padkreślivaje majstar. — U ich dosyć hnutkaja kanstrukcyja: možna vykanać u roznych varyjacyjach. Kaminapiečka dobra trymaje ciapło. Da taho ž
možna raźličyć tempieraturu piečki tak, kab jana była ci haračejšaja, ci chaładniejšaja — u zaležnaści ad zapytu klijenta. Litaralna paru cahlin usiaredzinie pamianiać, i ŭžo tempieratura budzie kamfortnaj.
Vonkava kaminapiečka prostaja, ale možna pašyryć jaje funkcyjanał: zrabić zručnuju pa vyšyni lažanku, dadać chlebnyja kamiery: pa-čornamu albo pa-šeramu. Pa sutnaści, kaminapiečka — heta anałah ruskaj piečy, tolki ŭ minijaciury.
Ale samaja cikavaja zamova, uspaminaje Siarhiej, zdaryłasia ŭ jaho letaś. Pracavaŭ jon u Homielskaj vobłaści nad kaminam z naturalnaha kamieniu, jaki vykładaŭ pa peŭnaj technałohii — zvyčajna takuju vykarystoŭvajuć u Amierycy i Kanadzie. Kab zrabić usio pravilna, pryjšłosia raicca z majstram z ZŠA, jaki sam vyrablaje padobnyja rečy.
Pytacca parady ŭ bolš daśviedčanych majstroŭ, pa słovach Siarhieja, nie soramna, a vielmi navat treba, bo prafiesija davoli ekskluziŭnaja. Inšaja reč, nie ŭsie chočuć dzialicca sakretami.
Ale Siarhiej imkniecca trymać suviaź ź piečnikami ź inšych krain, jakija pracujuć pa roznych technałohijach.
«Darečy, nazvy piečak, jakija chodziać u nas (finskija, hałandskija, šviedskija), — heta ŭsio paviarchoŭnaje razumieńnie raznavidnaściaŭ piečak, — udakładniaje Siarhiej. — Pa svajoj kanstrukcyi piečki dzielacca na kanalnyja, kaŭpakovyja i supraćtočnyja. Heta raznavidnaści technałohij pa tym, jak nakiravany dym.
Kanalnaja piečka — kłasika savieckaha pieryjadu. Ale daŭžej trymajuć ciapło supraćtočnyja (papularnyja ŭ Amierycy) i kaŭpakovyja (finski varyjant)».
Viadoma, možna zamović i kupić pieč zavodskaha vyrabu. Jany dajuć chutkaje ciapło, ale hetak ža chutka i astyvajuć. A voś cahlanuju piečku ručnoj raboty pališ dźvie hadziny, a ciapło jana ŭtrymlivaje da dvuch sutak. Ekanomna i ekałahična. Praŭda, pry ŭmovie, što piačnik zrabiŭ pracu biez pamyłak. Ale nie tolki.
Važna pravilna prasušyć novuju piečku
Novuju piečku nielha raspalvać adrazu. Ad taho, jak vy jaje prasušycie, zaležyć mnohaje, kali nie ŭsio. Piečka moža dać raskoliny, kali haspadary niapravilna prasušyli abo pačali jaje ekspłuatacyju biez papiaredniaj prasuški.
Siarhiej raić prasušvać nievialikimi prapalvańniami ščepačkami try razy na dzień pa paŭhadziny. Paśla prapalvańnia ŭ piečcy zasoŭvajucca ŭsie juški na 20—30 chvilin. Paśla hetaha znoŭ adsoŭvajucca ŭsie juški i pračyščalnyja dźviercy.
Takim čynam piečka sušycca, pakul na pračyščalnych dźviercach pry zakryćci źbirajecca kandensat. Kali vilhotnaść na dźviercach źnikaje, možna pavialičvać čas prapalvańnia da hadziny.
«Heta možna paraŭnać z tym, jak abkatvajuć ruchaviki ŭ novych mašynach, — kaža Sieriej. — Dalej — bolš, pakul piečka całkam nie vysachnie. Ale ŭžo hatovuju da vykarystańnia adnakonturnuju piečku rekamiendujecca prapalvać da dźviuch hadzin aktyŭnaha hareńnia. Bolš nielha. Treba rabić pierapynak jak minimum na 10—12 hadzin.
Ź siencami i sapraŭdnaj piečču ź lažankaj. Voś jak by siońnia vyhladaŭ modny taŭnchaŭs, kali b u im byli pamiaškańni i zony jak u biełaruskaj chacie
«Adčajnyja časy patrabujuć adčajnych krokaŭ». Jak biełaruska z Babrujska stała śpiavačkaj u Ispanii
«Siabry nazyvajuć mianie buślikam». Akazvajecca, jość takaja prafiesija — pieravozčyk embryjonaŭ
Kamientary