«Adčajnyja časy patrabujuć adčajnych krokaŭ». Jak biełaruska z Babrujska stała śpiavačkaj u Ispanii
Babrujčanka Natalla Sajed paŭtara hoda žyvie ŭ ispanskim horadzie Valensija. U krytyčny momant, kali nad Natallaj i jaje dvuma małymi dziećmi navisła pahroza zastacca biez dachu nad hałavoj, žančyna pajšła śpiavać na vulicu. U hutarcy z vydańniem 1387.by Natalla raspaviadaje, jak hetaje rašeńnie źmianiła jaje žyćcio, ci emihracyja — heta tolki pra «hrecca na soncy kala mora», i navošta daloka ad Biełarusi vieści ŭłasny tyktok-kanał pra radzimu.
Zastałasia adna z dvuma małymi dziećmi
— Nataša, raspaviadzi, kali i čamu ty źjechała ź Biełarusi?
— U vieraśni 2021 hoda. Pa-pieršaje, ja tady ŭbačyła, što zakony ŭ Biełarusi bolš nie pracujuć, i žyć u takoj krainie mnie nie chaciełasia, a pa-druhoje, mnie prosta stała tam niebiaśpiečna. Pad maimi voknami stajała milicejskaja mašyna. Ja nie mahła žyć u pastajannym napružanym stanie, heta nie moj styl. Tamu ja pryniała rašeńnie źjechać.
Małady čałaviek, ź jakim ja tady sustrakałasia, prapanavaŭ jechać u Ispaniju. Ja tady zusim ničoha nie viedała pra hetuju krainu, movu taksama nie viedała. Ja vałodaju anhlijskaj, ale tut mała chto na joj razmaŭlaje. Tamu daviałosia vučyć ispanskuju, i mahu skazać, što ciapier, praz paŭtara hoda ja davoli dobra razmaŭlaju.
— Jakim było pieršaje ŭražańnie ad Ispanii i jak prajšoŭ słavuty pieryjad adaptacyi?
— Na samym pačatku było zachapleńnie. Valensija vielmi pryhožaja, tut mora. Ale praź niekatory čas my razyšlisia z tym maładym čałaviekam, ź jakim razam pryjechali. Ja zastałasia adna z dvuma dziećmi. Z Babrujskam usie suviazi razburylisia. Tam u mianie była praca — ułasnaja adukacyjnaja studyja Yellow Duck. U mianie była nadzieja na maich vučniaŭ, što budu pracavać ź imi anłajn i paśla pierajezdu. Ale bolšaść «advaliłasia». Potym mianie paprasili źjechać z kvatery. U mianie nie było pracy, nie było hrošaj. Heta byŭ vielmi krytyčny momant, ja była na miažy adčaju. Hetyja paŭhoda byli vielmi ciažkimi. Treba było nanoŭ šukać siabie i rabić heta chutka. Emihracyja — heta niaprosta. Heta zusim nie tak, jak niekatoryja dumajuć, što my tut pad soniejkam na mory lažym i hrejemsia.
«Vyjści śpiavać na vulicu było strašna i ciažka maralna»
— Jakoje vyjście znajšłosia z hetaj niaprostaj situacyi?
— Ja dumała, dzie zarablać hrošy. Prybirać kvatery ja nie chacieła, być niańkaj, kali doma dvoje svaich — taksama. I tady ja pajšła śpiavać na vulicu — stała vuličnaj artystkaj.
— Ničoha sabie! Jak pryjšło takoje rašeńnie?
— Heta byŭ čysty vypadak. Babrujcy musiać pamiatać, jak niekali ŭ našym horadzie na vulicach śpiavaŭ ekvadorac. Jon pryvodziŭ svaju dačku da mianie ŭ studyju na zaniatki. I voś mnie patelefanavała jaho žonka i raspaviała, što jon ciapier tam ža, dzie i ja — u Valensii. Ja źviazałasia ź im i ŭžo na nastupny dzień pajšła razam ź im śpiavać na vulicy. Mnie było vielmi strašna. Vyjści śpiavać na vulicu — heta vielmi ciažka maralna. Ja zdoleła. Tamu što adčajnyja časy patrabujuć adčajnych krokaŭ. I ciapier, kali prajšoŭ čas, ja ŭžo adčuvaju siabie davoli kamfortna jak artystka. Ja navat zaviała sabie staronku ŭ instahramie, dzie prasoŭvaju siabie mienavita jak śpiavačku.
— Jak ludzi ŭ Ispanii staviacca da vuličnych śpievakoŭ?
— Ja dla ich stała šokam (śmiajecca, — red.). Jany nikoli nie mohuć zdahadacca, adkul ja. Ź ich mała chto čuŭ pra Biełaruś da 2020 hoda, ale ciapier jany viedajuć našuju krainu ŭ suviazi z represijami. Jany raspytvajuć mianie, adkul ja, čamu śpiavaju pa-ispansku. Ja ŭsio čaściej čuju słovy padtrymki i nie tolki ŭ svoj adras, ale ŭvohule ŭsich biełarusaŭ. Ispancy nas dobra prymajuć.
«Ispancy — vielmi ŭdziačnaja publika»
— Ty vystupaješ tolki na ispanskaj? Na biełaruskaj nie sprabavała štości ispancam praśpiavać?
— Ja śpiavaju na ispanskaj, italjanskaj, anhlijskaj, ruskaj. Što śpiavać na biełaruskaj — nie viedaju. Uvohule, niejki svoj repiertuar ja skłała nie adrazu. Ja nikoli da hetaha nie śpiavała na vulicy, heta byŭ vializny stres dla mianie. Mnie było strašna, bo ja pamiatała pieraduziataje staŭleńnie da vuličnych śpievakoŭ u Biełarusi. Tamu ja spačatku vystupała razam z ekvadorcam, a potym užo i samastojna pačała. I pierakanałasia, što ispancy — vielmi ŭdziačnaja publika.
Ja pastupova nabrałasia śmiełaści, kab śpiavać bieź mikrafona. Tamu ŭ repiertuary ŭ mianie ciapier u asnoŭnym opiera, bo jana nie patrabuje mikrafona. Da taho ž, u Valensii ŭvohule zabaroniena vykarystoŭvać aparaturu, kali śpiavaješ na vulicy. I spačatku, kali ja śpiavała ź mikrafonam, to pieražyvała, što mianie moža spynić palicyja, zabrać aparaturu. Tamu ja pryniała rašeńnie śpiavać bieź mikrafona. Ja vykarystoŭvaju kałonku, ale heta cichaja fonavaja muzyka.
«Ludzi sami niasuć mnie hrošy»
— Ci sapraŭdy takim čynam možna zarabić narmalnyja hrošy na žyćcio?
— Ja ŭžo stała viadomaj u Valensii, mianie šmat chto viedaje i mnie paŭsiul rady — i ispancy, i turysty. Pieravažna vuličnyja artysty tut apranajucca ŭ brudnuju vopratku, śpiavajuć niajakasna. Ja ž zaŭsiody starajusia vyhladać pryhoža, rabić jakasny pradukt. Tamu ludzi sami niasuć mnie hrošy, dziakujuć i kažuć, kab ja nie kidała muzyku. Ale ja i nie źbirajusia, bo ja ž — muzykant pavodle adukacyi.
Mianie ŭžo zaprašajuć vystupać na roznych mierapryjemstvach, vinnych dehustacyjach. Ja i sama prapanoŭvaju svaje pasłuhi, ale pakul što ja pieravažna vuličnaja artystka i časam vystupaju ŭ restaranach. Ale starajusia raści.
— Ty kažaš, što vuličnym śpievakam nielha karystacca aparaturaj. Ci jość jašče niejkija praviły? Ci pavinien vuličny śpiavak atrymlivać dazvoł, kab niedzie na vulicy śpiavać?
— Valensija — horad turystyčny, da muzyki tut staviacca vielmi dobra. Ale praviły, kaniešnie, jość. Kab śpiavać na vulicy, patrebny dazvoł. Ale ź im moža być bolš prablem, čym bonusaŭ. Kali tabie dajecca dazvoł, u im prapisana, što ty nie maješ prava karystacca ŭzmacnialnikami, ty možaš tolki śpiavać akapeła. Ale pa fakcie nichto hetaje praviła nie vykonvaje, usie śpiavajuć ź mikrafonam ci kałonkaj. I kali ciabie spyniajuć u takoj situacyi, i ŭ ciabie jość dazvoł, to tabie skažuć — vy viedajecie, što nielha karystacca kałonkaj, ale parušajecie heta, tamu štraf. A kali niama dazvołu, ty byccam nie viedaješ praviłaŭ, i tady tabie prosta skažuć, što treba źviarnucca ŭ miascovy anałah vykankama i ŭziać dazvoł i prosta adpuściać.
«Kali ŭ Ispanii štości nie składziecca, ja vyžyvu ŭ luboj krainie»
— Ty chočaš dalej raźvivacca jak śpiavačka ci jość niejkija inšyja płany nakont taho, što dalej rabić u emihracyi?
— Tak, ja chaču dalej raźvivacca jak śpiavačka. Chaču paŭdzielničać u adnym konkursie, ale pakul nie budu kazać, jakim, kab nie spudzić udaču. Ja budu dalej u hetym kirunku raźvivacca, bo z takim vidam zarobku ja nidzie nie prapadu. I navat kali ź Ispanijaj štości nie składziecca, ja zmahu vyžyć i zarabić u inšaj krainie. Choć adsiul mianie nichto nie vyhaniaje i nie vyhanić biez pryčyn. Tut uvohule, kali ty žyvieš zakonapasłuchmiana, da ciabie nie budzie nijakich pytańniaŭ, usio budzie dobra.
Akramia taho, ja šukaju mahčymaść adkryć tut svaju adukacyjnuju studyju dla dziaciej, jak u mianie była ŭ Babrujsku.
— Nataša, kažuć, u Ispanii niaprosta lehalizavacca, atrymać dazvoł na žycharstva. Raspaviadzi, jak u ciabie heta atrymałasia?
— Kali ja pryjechała, to adrazu padałasia na mižnarodnuju abaronu, tamu ciapier my tut ź dziećmi znachodzimsia całkam lehalna. U nas jość miedycynskaja strachoŭka, u mianie — prava na pracu. Dalej jość mahčymaść padacca na dazvoł na žycharstva pa asiełaści, kali my try hady tut pražyviom. U hetym vieraśni budzie ŭžo dva hady i zastaniecca hod. Čas lacić chutka.
Tyktok-efiry ź Ispanii pra Biełaruś i dla biełarusaŭ
— Što samaje ciažkaje dla ciabie ciapier u Valensii?
— Tut vielmi niaprosta źniać žytło. Patrabujuć paćvierdžańnie dachodaŭ. A śpievy na vulicy — heta prybytak, jaki nie dekłarujecca, tamu ja nie mahu ničoha paćvierdzić. Kab tut źniać kvateru, patrebnaja vialikaja ŭdača ci šmat znajomstvaŭ.
— Jak adaptavalisia dzieci? Jak usio vyrašyłasia sa škołaj?
— Sa škołaj nie ŭźnikła nijakich prablem. U Ispanii cudoŭnaje staŭleńnie da dziaciej. Tut kožnaje dzicia maje prava na adukacyju, navat kali jaho baćki ŭ krainie nielehalna znachodziacca. Ja chutka ŭładkavała dziaciej u škołu. My pryjechali ŭ vieraśni, a ŭ kastryčniku ŭžo pačalisia zaniatki. Škoła dziaržaŭnaja, biaspłatnaja, i dzieci charčujucca ŭ škole biaspłatna. Z movaj u ich taksama prablemy nie ŭźnikła.
Natalla Sajed. Fota: Instagram
— Ty sumuješ pa Biełarusi? Časta zhadvaješ pra minułaje žyćcio?
— Ja nie kidaju biełaruski paradak dnia. Ja dahetul saču za tym, što adbyvajecca ŭ Biełarusi, i niepakojusia pra svaju krainu. Jašče ŭ 2020 hodzie, kali była ŭ Biełarusi, ja stvaryła tyktok-kanał, u jakim pakazvała svajo staŭleńnie da šmat jakich prablem u krainie. Paśla pierajezdu ja pastaviła jaho na stop, ale apošnim časam vyrašyła adnavić. Ź lutaha hetaha hoda ja viadu žyvyja efiry dla biełarusaŭ unutry krainy i za miažoj. Da mianie na efiry prychodziać roznyja ludzi, jakija hetak ža, jak i ja, emihravali, ale taksama ludzi ź inšaha boku barykad, jakija znachodziacca ŭ Biełarusi.
— Pra što tvoj kanał?
— Ja stvaraju śmiešnyja roliki, trolu tych, chto padtrymlivaje ciapierašni stan u Biełarusi. I ja baču, što ludziam cikava, navat ź inšaha łahiera, bo ŭ mianie jany biaruć infarmacyju, jakoj nie chapaje ŭnutry Biełarusi. Da taho ž, u mianie farmat adkrytaha mikrafona i možna padklučycca i adkryta vykazacca. I ja daju słova ŭsim, kab ludzi pasłuchali i zrabili svaje vysnovy. Ja baču ŭ ich šmat strachu, tryvohi. Jany razumiejuć, jakaja budučynia ich čakaje.
Adnačasova ja baču, što biełaruski siehmient u tyktoku ciapier aktyŭna raźvivajecca, i tam źjaŭlajecca šmat cikavaha kantentu pra Biełaruś i dla biełarusaŭ. Ale da mianie na efiry, akramia biełarusaŭ, prychodziać taksama ŭkraincy. My padymajem samyja roznyja, časta vostryja temy. Ja kažu na svaim kanale pra ŭsio.
«Mianie pytajuć — tabie bolš za ŭsich treba? Ja dumaju — a chto, kali nie ja?»
— Nataša, navošta tabie heta? I tak ža chapaje roznych składanaściaŭ na novym miescy. Adkul ty biareš enierhiju na kanał?
— Heta poklič serca. Mnie chočacca heta rabić. Nichto mnie za heta nie płacić. Ja achviaruju svoj čas, svaje vysiłki całkam biaspłatna, pa ŭłasnym žadańni. I ja baču, što ludziam heta patrebna, i heta daje mnie siły praciahvać. Što ździŭlaje — da mianie prychodziać tyja, chto pamiataje mianie pa maich sudach u Babrujsku ŭ 2020 hodzie (Natalli nie dazvolili być naziralnicaj na vybarčym učastku padčas vybaraŭ u 2020 hodzie i zaviali na jaje administratyŭnuju spravu. Natalla doŭha sprabavała adstajać spraviadlivaść i dakazać, što byli parušanyja jaje pravy. Na sudy da dziaŭčyny tady prychodziła šmat babrujčan, — red.).
Za prykładna paŭtara miesiaca ŭ efiry ŭ mianie pabyli 100-120 čałaviek, padpisčykaŭ u maim akaŭncie ciapier bolš za 4 tysiačy.
Ja tut čuła ad biełarusaŭ — cišej, Nataša, kudy ty lezieš? Tabie bolš za ŭsich treba? Taja ž rytoryka, što i ŭ Biełarusi. A ja dumaju — chto, kali nie ja? Ja chacieła stvaryć placoŭku dla biełarusaŭ z roznymi pazicyjami, bo ja b chacieła, kab biełarusy byli salidarnymi i mahli damovicca. Bo zaŭvažyła navat u biełaruskich supołkach za miažoj, što ludzi pačynajuć svarycca. Ja hladžu na heta i dumaju — navošta? Ci nie bolš sensu ŭ tym, kab parazmaŭlać i damovicca?
«Ja ščaślivaja tam, dzie ja jość»
— Nataša, jak ty hladziš na budučyniu Biełarusi? Ci padzialaješ upeŭnienaść, što nieŭzabavie ŭsio źmienicca i budzie dobra?
— Ja ŭpeŭnienaja, što ŭ Biełarusi buduć pieramieny, i nam nie tak doŭha čakać ich, kali biełaruski narod stanie śviadomym, prymie adkaznaść za svajo žyćcio na siabie. Bo svaboda nie dajecca prosta tak, biaspłatna, za jaje treba paciarpieć i pačakać. Ja liču, što my ciapier u takim histaryčnym momancie, kali ci Biełarusi nie stanie, jana pierastanie isnavać na palityčnaj mapie śvietu, ci jana adrodzicca. I ja kažu ciapier, i ŭ mianie ŭnutry ŭsio trymcić, mnie baluča, bo ja nie razumieju, jak chtości moža vyrašyć, što maje prava pazbaŭlać hramadzianstva, vyhaniać z krainy.
— Ty chočaš viarnucca damoŭ?
— Ja šmat dzie pažyła, i ja liču siabie čałaviekam śvietu. Ja ščaślivaja tam, dzie ja jość. Ale heta nie admianiaje taho faktu, što ja — biełaruska, naradziłasia ŭ Biełarusi, maju prava hołasu i budu kazać biez zaležnaści ad taho, padabajecca heta kamu ci nie padabajecca.
Ja abjektyŭna razumieju, što kab ja viarnułasia ŭ Biełaruś, staraja sistema pavinna być razburanaja. Ja nie fantaziorka, u tuju Biełaruś, jakaja jość ciapier, ja nie hatovaja viarnucca. I ja budu ziamlu hryźci, ale ja tudy ciapier nie pajedu, bo ŭ hety momant ad mianie bolš karyści za miažoj.
«Mnie kažuć — treba zachavać Biełaruś. A ja pytajusia — a što zachoŭvać?»
— Ci dobra tabie ŭ Ispanii?
— Mnie tut całkam kamfortna. Mnie padabajecca, što ludzi rassłablenyja, uśmichajucca, jany ščaślivyja. Tut fajny klimat, mora, sonca. Ja śpiavaju. Kaniešnie, paŭsiul jość niejkija prablemy, biurakratyčnyja momanty, pytańni sistemy. Ale ŭ jeŭrapiejskim šlachu našmat bolš plusaŭ, čym u savieckim, jaki ŭsim sprabujuć naviazać biełaruskija ŭłady. Mnie nadoječy na efiry skazali, što hałoŭnaje — zachavać Biełaruś. A ja pytajusia — a što vy chočacie zachavać? Što pa fakcie treba zachavać? Nam sapraŭdy treba zachoŭvać tuju Biełaruś, jakoj jana jość ciapier?
— Ci šmat biełarusaŭ u Valensii i ci padtrymlivaješ ty ź imi suviaź?
— U hrupie «Biełarusy Valensii» 200 čałaviek. Časam miascovyja biełarusy ładziać niejkija akcyi, časam — prosta sustrakajucca na pikniki. Ludzi tut vielmi roznyja. Jość biełaruskamoŭnyja, ale ŭsio ž taki ruskaja mova bolš raspaŭsiudžanaja. Navat škoła, jakuju tut zrabiła biełaruska — ruskamoŭnaja. I ja całkam narmalna staŭlusia da ruskaj movy, ja nie liču, što paśla taho, jak Rasija napała na Ukrainu, ruskuju movu treba zabaranić. Ale ŭ mianie ŭźnikła dumka — mo, u majoj škole, jakuju ja chaču tut adkryć, zrabić biełaruski kłas? Źbirać dziaciej na biełaruskija mulciki, filmy?
Uvohule, ja vielmi chacieła b nanoŭ adkryć tut svaju studyju. U Babrujsku ŭ mianie dzieci navučalisia muzycy, anhlijskaj, kitajskaj movam. Ale ŭ mianie była bolš šyrokaja ideja, kudy raźvivacca dalej. Ja chacieła vučyć dziaciej dumać. Bo ja razumieła, što ŭ biełaruskaj škole heta niemahčyma. Ja chacieła, kab u dziaciej była biaśpiečnaja prastora, dzie dzieci mahli b pasvavolić, pastajać na hałavie, skazać toje, što jany dumajuć. Na žal, u Biełarusi ciapier adnu za adnoj zakryvajuć padobnyja pryvatnyja prastory.
«Nie čakaju ni ad kaho dapamohi, raźličvaju tolki na siabie»
— Ci prosta stvaryć škołu ŭ Ispanii?
— Tut ciažka raspačać ułasny biźnies, kali ty biez hrošaj. Mahčymaści ŭziać kredyt niama, bo jaho dajuć tolki pad harantyi, jakich u mianie niama. Źniać pamiaškańnie — taja ž prablema, što i z kvateraj, bo patrebnyja harantyi apłaty.
Uvohule, heta zaŭsiody samaje ciažkaje — pačatak. Ja asabliva nie čakaju ni ad kaho dapamohu, raźličvaju tolki na siabie. Ja baču takuju tendencyju ŭ supolnaściach biełarusaŭ — jany lubiać krytykavać, a kab samim pajści i zrabić, dyk nie. Usie čakajuć, što chtości pryjdzie, paškaduje jaho i za jaho zrobić.
Ja taksama chaču, kab mianie chtości paškadavaŭ, ale taki chtości ŭsio nie prychodzić. Tamu ja ŭstaju i rablu sama, i liču, što heta najlepšy šlach.
Jak biełarus vučyć ludziej kiravać jachtami i ładzić tury ŭ Narviehiju. Vy ździviciesia, kolki kaštujuć takija kruizy
«Takich emocyj, što «vaŭ!» — ich šmat!» Padarožnik z Salihorska raskazaŭ, jak prajechaŭ na skutary ŭsiu Łacinskuju Amieryku
«Biehajuć hołyja dzieci razam z kačkami i parsiukami». Biełaruska pierajechała ŭ Hvatemału i raskazvaje pra hetu ekzatyčnuju krainu
Kamientary