«Pasprabujem sabrać biełarusaŭ jak nacyju ŭ adno vialikaje kamjunici». Ajcišniki stvaryli «Ličbavuju Biełaruś»
U kancy vieraśnia raspracoŭščyki zapuściać šmatabiacalny prajekt «Ličbavaja Biełaruś». Parazmaŭlali ź jaje stvaralnikam Paŭłam Libieram i daviedalisia, ci budzie ličbavy pašpart sapraŭdnym trevieł-dakumientam, za jakija palityčnyja rašeńni zmohuć hałasavać biełarusy i pryčym tut padatki.
Padčas prezidenckich vybaraŭ u 2020-m płatforma «Hołas», jakuju stvaryŭ Pavieł Libier, davała mahčymaść alternatyŭnaha padliku hałasoŭ i dapamahła dakazać fakt falsifikacyj.
Ciapier biełaruskija prahramisty płanujuć zapuścić prajekt ličbavaj demakratyi.
U kancy vieraśnia startuje ŭnutranaje testavańnie płatformy «Ličbavaja Biełaruś» (u taki farmat zaprosiać da 1000 čałaviek), a ŭ kancy kastryčnika — publična pradstaviać prajekt. Raniej jon byŭ anansavany Paŭłam Libieram na kanfierencyi «Novaja Biełaruś» u Vilni.
Z dapamohaj novaj płatformy hramadzianie Biełarusi zmohuć šukać pracu, atrymlivać pasłuhi, hałasavać, mieć ličbavy pašpart i płacić «padatki».
«Asnoŭnaja častka prajekta ŭžo hatovaja. Ciapier my dadajom patrebny kantent, rychtujem jaho da testavańnia.
Nazyvać sumu, kolki kaštuje raspracoŭka, ja nie mahu. Usia techničnaja častka była zroblena z dapamohaj vałancioraŭ, siudy nijakaje finansavańnie nie pryciahvałasia. Kamanda — 20—30 čałaviek, jakija ŭdzielničali ŭ raspracoŭcy roznych kampanientaŭ płatformy.
Apieracyjnaja častka źjavicca razam z vychadam. Tam pracavać majuć kala 15—20 čałaviek. Dumaju, što takaja kolkaść zastaniecca pastajannaj, budzie mianiacca tolki abjom zadač», — kaža Pavieł.
Raspracoŭščyk prajekta adrazu papiaredžvaje, što havorka pra stvareńnie elektronnaha ŭrada nie idzie. Dla hetaha pavinna być dziaržava i miechanizmy ŭpłyvu na realnyja pracesy ŭ samoj Biełarusi.
«Pry vypusku płatformy aryjentujemsia na hramadstva, — raskazvaje Pavieł Libier.
— Pasprabujem sabrać biełarusaŭ jak nacyju ŭ adno vialikaje kamjunici,
bo ŭsio, što robić režym, — heta raźjadnańnie ludziej. Naša misija — pačać pracavać z hetaj prablemaj. Dalej palityčnyja instytuty pačnuć źjaŭlacca arhanična nad biełaruskaj supolnaściu».
Pavieł Libier adznačaje, što pry raspracoŭcy płatformy jany ŭličvali toje, što apošnija 28 hadoŭ u Biełarusi sapraŭdnaj demakratyi nichto nie bačyŭ. Možna kolki zaŭhodna prydumlać roznyja arhanizacyi, inicyjatyvy, ale pakul čałaviek intuityŭna nie budzie razumieć, navošta jamu jany, pryciahnuć u prajekt šmat biełarusaŭ nie ŭdasca.
«Adna z funkcyj płatformy — palityčnaja adukacyja dla supolnaści, ź jakoj my pracujem», — kaža stvaralnik.
Ci budzie aktualnaja «Ličbavaja Biełaruś» dla ludziej, jakija znachodziacca ŭ krainie?
«Dla biełarusaŭ unutry krainy jość nabor prablem: fizičnaja niebiaśpieka, rost cenaŭ, pamianšeńnie zarobkaŭ, składanaść u padtrymańni suviazi sa svajakami, siabrami, jakija źjechali. Demakratyčnyja kaštoŭnaści ŭ ich nie stajać u topie prablem.
Nam zdajecca, što zmožam pryvablivać hetych ludziej, tamu što dla biełarusaŭ unutry krainy dajem nabor praduktaŭ i servisaŭ, jakija dazvolać vyrašać ich nadzionnyja prablemy. Atrymlivać dapamohu, uzajemadziejničać z supolnaściu biełarusaŭ pa ŭsim śviecie, šukać pracu (u tym liku ŭ anłajnie).
My idziom ad prablem ludziej, a nie ad palityčnych łozunhaŭ, tamu vierym, što zmožam uciahnuć biełarusaŭ unutry krainy ŭ tym liku», — tłumačyć jon.
Płatforma «Ličbavaja Biełaruś» budzie dziejničać praź niekalki kanałaŭ: mabilnaja prahrama i veb-sajt.
Apošni bolš raźličany na biełarusaŭ unutry krainy. U vypadku pryznańnia ŭładami prahramy «ekstremisckaj» ludzi zmohuć zachodzić u svoj asabisty kabiniet praz sajt z dapamohaj VPN.
Uźnikajuć łahičnyja pytańni: jak buduć zachoŭvacca asabistyja źviestki ludziej i nakolki heta biaśpiečna?
«Na bazie błakčejna. Heta maksimalna biaśpiečna. Ideja ŭ tym, što čałaviek zachoŭvaje źviestki decentralizavana ŭ svaim kryptakašalku (nie hrošy, a źviestki). I jon sam vyrašaje, jakoj sistemie, u jakim abjomie ich pradastaŭlać. My jak płatforma nie majem nijakaha dostupu da źviestak, prosta nie zachoŭvajem ich, niama adzinaha rejestra», — raskazvaje Pavieł.
Aktualnaja tema — atrymańnie ličbavaha pašparta. Pavieł Libier tłumačyć, što trevieł-dakumienta płatforma praduhledžvać nie budzie i raskazvaje čamu.
«Realnaść značna bolš surovaja, — kaža jon. — Kali my razmaŭlajem z pradstaŭnikami AAN, MZS, nam usie kažuć, što naša prablema nie ŭnikalnaja. Jość šmat takich ža krain ź ludźmi, jakich pazbaŭlajuć hramadzianstva. Dla ich jość niekalki instytutaŭ. Naprykład, instytut biežanstva ci instytut zamiežnych pašpartoŭ. Kali ŭ čałavieka skančvajecca pašpart za miažoj, to da svajho dazvołu na žycharstva jon moža atrymać prajazny dakumient, jaki daje bolšaść krain.
Atrymać paŭnavartasnaje pryznańnie ličbavaha pašparta — heta praces nie na hady, a navat na dziesiacihodździ. Jeŭrapiejskaja biurakratyja vielmi marudnaja. Prydumlać asobnaje rašeńnie dla biełarusaŭ doŭha. Tamu my ŭ pieršuju čarhu hladzim na toje, kab ličbavy pašpart moh vykarystoŭvacca dla atrymańnia dadatkovych servisaŭ.
Naprykład, dla sproščanaha atrymańnia taho ž pašparta zamiežnika ci dla vieryfikacyi. Trevieł-dakumienta nie moža być, tamu što heta [patrebny] vializny zruch jeŭrapiejskaj i amierykanskaj mientalnaści ŭ padychodzie da takich dakumientaŭ. Jany nie chočuć hetaha źmianiać».
Na płatformie «Ličbavaja Biełaruś» mohuć być pradstaŭlenyja inicyjatyvy jak palityčnych, tak i niepalityčnych arhanizacyj.
Pavieł Libier pryvodzić prykład z Ofisam Śviatłany Cichanoŭskaj.
«Vykažam zdahadku, što jany kažuć, što ŭnutry krainy adbyvajecca rusifikacyja i prapanujuć zapuścić prahramu adradžeńnia biełaruskaj kultury ŭ Biełarusi i za miažoj. Dla hetaha patrebnaja peŭnaja suma na materyjały i plus jašče na łabistaŭ u Jeŭrasajuzie. Pad takuju prahramu, naprykład, u našaj supolnaści možna źbirać finansavańnie. Ludzi razumiejuć, na što jany zdajuć hetyja hrošy.
Heta sapraŭdy padobna da padatku ŭ sapraŭdnaj krainie, ale čaho my nie chočam rabić — heta kazać «vy siudy pryjšli, tamu płacicie». Biezumoŭna, nichto nie budzie ŭnosić srodki, bo čałaviek nie razumieje za što. My sprabujem dajści da situacyi ŭśviadomlenaści: jość peŭny biudžet, prahrama, zrazumiełaja spravazdačnaść pa hrašach», — raskazvaje Pavieł.
Stvaralnik nie spadziajecca, što, jak tolki jany zapuściać płatformu, na jaje pryjduć usie biełarusy albo pałova ź ich.
Z 2020-ha prajšło dastatkova šmat času, niekatoryja ludzi astyli da luboha palityčnaha paradku dnia, inšyja razumiejuć, što heta niasie dla ich peŭnuju pahrozu i tamu nie chočuć udzielničać u prajektach.
«My chočam, kab ludzi prychodzili ŭ «Ličbavuju Biełaruś», tamu što bačać dla siabie ŭ hetym karyść, — tłumačyć jon. — Dla kahości važna, kab adradžałasia kultura, a inšym, naprykład, kab jon prosta znajšoŭ pracu. U zaležnaści ad hetaha budzie ažyćciaŭlacca nabor ludziej ŭ płatformu.
Miarkuju, što pieršyja dziesiać tysiač čałaviek pryjduć tamu, što jany ŭžo viedajuć, jakija pradukty my vypuskajem i nam daviarajuć. Zadača, kab hetyja ludzi znajšli na płatformie karyść i pryviali na jaje svaich znajomych. Mahčyma, kab sabrać navat 500 tysiač čałaviek, nam spatrebicca niekalki hadoŭ. Prajekt raźličany na doŭhaterminovuju pierśpiektyvu».
Pavieł Libier zaŭpeŭnivaje, što paśla pačatku vajny ŭ roznych krain i pryvatnych kampanij źjaviłasia zapatrabavanaść u vieryfikacyi biełarusaŭ.
Jany prosiać stvaryć miechanizmy, jakija buduć dazvalać nie puskać ludziej, jakija padtrymlivajuć režym Łukašenki, kab jany nie karystalisia praduktam kampanii.
«U pieršuju čarhu, u nas buduć partniorskija adnosiny. Nie dumaju, što niejkaja kraina skaža, što, naprykład, usie ludzi, jakija jość na hetaj płatformie, pryznajucca hramadzianami suvierennaj Biełarusi. Takoje moža adbyvacca, kali nabirajecca niejkaja krytyčnaja masa ludziej: paŭmiljona i bolej. Tady stanovicca cikava na heta hladzieć, bo isnujuć jeŭrapiejskija krainy ź mienšym nasielnictvam», — kaža jon.
Technična na płatformie «Ličbavaja Biełaruś» zmohuć pravodzić hałasavańni biełarusaŭ za jakuju-niebudź inicyjatyvu. Vieryfikacyja tut budzie pabudavana na skanavańni pašparta i fotazdymka čałavieka ź im. Takaja sistema raspaŭsiudžanaja ŭ bankaŭskaj śfiery.
«Heta, chutčej za ŭsio, pryznajuć u Jeŭrasajuzie i ZŠA, tamu što zroblena na licenzavanaj technałohii, jakoj i tak usie ŭžo daviarajuć. Technična prablem niama, dalej zastajecca pytańnie, za što my źbirajemsia hałasavać.
Kali niama niejkich realnych dziejańniaŭ, jakija adbuducca paśla hałasavańnia, to tudy nikoli nie pryjdzie šmat ludziej, bo biełarusy za apošnija dva hady hałasavali za šmat jakija rečy, ale vyniku nie było. Dla taho, kab pryjšło bolš za 450 tysiač, jakija ŭ nas pa Kanstytucyi patrabujucca, kab, naprykład, refierendum inicyjavać, za hetuju aŭdytoryju treba pazmahacca. Dać dakładny adkaz, za što jany hałasujuć i što adbudziecca paśla.
Možna kolki chočacie hałasavańniami adpraŭlać Łukašenku ŭ Haahu ci abirać niejkich novych ludziej, ale cikavaść da hetaha padaje, bo ludzi chočuć hałasavańnia za dziejańni, a nie za niejkich asob. Heta pytańnie ŭžo da palityčnych sił. Ščyra skažu, što pakul ja nie baču, za što možna pravieści takoje hałasavańnie», — padsumoŭvaje jon.
Čytajcie taksama:
«Sotni tysiač, pa-raniejšamu aktyŭnyja, patrabujuć pieramienaŭ», — raspracoŭnik «Hołasu» pra IT-technałohii suprać dubinak
Zakonaprajekt ab hramadzianstvie pastupiŭ u parłamient, čakajecca prajekt zakona ab amnistyi
Stała viadoma, kolki daviadziecca płacić za rehistracyju ŭ čarzie na miažy
Minčanka pakinuła stanoŭčy vodhuk na sumku — i raptam vykryła zdradu čužoha muža17
Kamientary