«U maim suśviecie čałaviek, jaki padtrymlivaje vajnu, — nievylečna chvory». Hutarka z kikbaksioram Ivanam Haninym
Kikbaksior Ivan Hanin — pra adjezd z krainy paśla dvuch zatrymańniaŭ, abureńnie Vitala Hurkova, vajnu va Ukrainie i namahańni ŭ 2020-m mirnym šlacham ažyćciavić revalucyju ŭ Biełarusi.
«Naša Niva»: Paśla 10 sutak u Žodzina naprykancy vosieni 2020-ha i pahroz novaj straty svabody vy doŭhi čas usio roŭna zastavalisia ŭ Biełarusi. Adnak zaraz razmova adbyvajecca na terytoryi Polščy. Što vas padšturchnuła usio ž taki źjechać za miažu?
Ivan Hanin: Kali zusim ščyra, to dumki pra źmienu krainy pačali viravać u hałavie jašče da paŭtornaha zatrymańnia kolki tydniaŭ tamu. Sprava ŭ tym, što paśla vybaraŭ 2020 hoda, ich nastupstvaŭ, majo žyćcio byccam spyniłasia. Nie bačyŭ, čym mahu być karysnym tut, akramia maralnaj padtrymki takich ža prostych ludziej navokał.
Jak i mnohija biełarusy, što padtrymali pratest, atrymaŭ zabaronu na prafiesiju. Naprykancy śniežnia 2020-ha mianie adličyli z nacyjanalnaj kamandy, honar jakoj abaraniaŭ bolš za 12 hod. A paśla toje ž samaje zrabiła dziciačaja spartovaja škoła, ź jakoj supracoŭničaŭ.
Adnak nie heta samaje strašnaje: u tych umovach, što skłalisia, vymušany byŭ admovicca ad trenirovak — ciaham hodu nie praktykavaŭsia tak, jak naležyć prafiesijanału.
Taksama nie chapała času dy fizičnych sił na knihi, bo budzionnaść pieratvaryłasia ŭ zamknionaje koła «praca — dom — praca». I toje: aficyjna nidzie nie moh uładkavacca, tamu vymušany byŭ zarablać praz damovy padradu. I heta taksama vymahała enierhii, z-za čaho pieratvaraŭsia ŭ zombi.
Ci dapamahali kalehi pa nacyjanalnaj kamandzie? Viedajecie, u nas indyvidualny vid sportu. Kožny sam za siabie. Heta tolki tak nazyvajecca, «kamanda»… Chtości, kaniečnie, imknuŭsia padtrymać. Inšyja stavilisia z razumieńniem, bo apynulisia ŭ anałahičnaj situacyi. Adnak bolšaść praciahvała treniravacca, byccam ničoha i nie adbyvałasia navokał — taki ich vybar.
«NN»: Kali ŭ sakaviku 2022-ha znoŭ pabačyli ludziej u formie va ŭłasnym dvary, što za dumki pranieślisia ŭ hałavie?
IH: Jašče da sustrečy z hetymi tavaryšami pačaŭ usio bolš detalova razumieć, što ŭ Biełarusi žyćcia nie budzie. Tak, chacieŭ zastavacca i trymacca da apošniaha. Adnak adčuvańnie, što pavolna źjazdžaju z hłuzdu, uzmacniałasia štodzionna. Dyj i niešta praduktyŭnaje rabić tut stanaviłasia bolej dy bolej składana.
A paśla pačałasia vajna — i heta prybiła kančatkova. Było tak, što pieršuju noč hadziny dźvie tolki zmoh paspać, na nastupnuju krychu bolš, a potym dvoje sutak uvohule vačej nie zapluščvaŭ. Uvieś čas u telefonie: čytaješ naviny, hladziš videa, listuješ siabram. Inšymi słovami, taki ž šok, jak u 2020-m, tolki ŭ značna bolšym abjomie.
Heta niemahčyma rastłumačyć: ahresija, zabojstvy, hvałt. Da taho ž pieravaročvaje nutro pazicyja bolšaści rasijan, jakija hetuju žudaść padtrymlivajuć.
Tak, tam chapaje i śvietłych hałoŭ. Adnak paraŭnajcie ich kolkaść z toj padtrymkaj adno adnaho, jakuju mieli prostyja biełarusy pry pratestach u 2020-m. My byli adzinymi, a tam… U maim suśviecie čałaviek, jaki padtrymlivaje vajnu, — nievylečna chvory, vyračany.
Karaciej kažučy, padziei va Ukrainie taksama padšturchnuli na pierajezd. A paśla nadaryłasia paŭtornaje zatrymańnie, jakoje i stała apošniaj kroplaj — jana pieravažyła ŭsie sumnievy.
Kali jedzieš u mašynie z hetymi asobami pravaachoŭnymi, tolki i zastajecca, što hadać, 15 sutak atrymaješ ci ŭžo adrazu 15 hadoŭ.
Vielmi niestandartnaje ŭ nas jano, hetaje «viedamstva». Tamu los vyrašyŭ nie spakušać, kali zdoleju zastacca na voli.
Adznaču voś jašče što. Apošniaje, što trymała ŭ Biełarusi, — dzieci, jakich treniravaŭ. Try z pałovaj hady ź imi pracavaŭ, natchniaŭsia zaniatkami. Nie skazać, kab zusim užo aŭtarskuju prahramu dla ich stvaryŭ. Adnak vučyŭ užo nie tak, jak pryvykli treniravać u nas. Śpiecyjalna čytaŭ — i šmat! — knižak pa dziciačaj psichałohii, kab zrabić dla vučniaŭ praces maksimalna kamfortnym. Karaciej, układaŭ u pracu dušu, bo prydumaŭ sapraŭdny doŭhaterminovy prajekt. I namahaŭsia jaho realizavać.
Adnak ciaham apošniaha hoda pačaŭ razumieć, što ŭžo nie vykładajusia na sto adsotkaŭ. Treniravaŭ dziaciej niejak budzionna, bo dumkami znachodziŭsia pa-za załaj, dzieści ŭ navinach. I heta taksama istotna paŭpłyvała na rašeńnie pra adjezd.
«NN»: Davajcie ščyra. Kolki razoŭ z vosieni 2020-ha prychodzili da dumki: nu jakoha čorta ja va ŭsio heta ŭlez?
IH: Takoje zdarałasia, adnak nie skazać, što heta byli dumki. Chutčej za ŭsio, chvilinnyja sumnievy, jakija davoli lohka dy chutka raźbivalisia. Adkaz prosty: kali b ja zastaŭsia biaździejnym, to prosta b źjechaŭ z hłuzdu.
Skažu ščyra, što ŭ Biełarusi ŭ 2020-m, što ŭ Rasii zaraz mianie da šalenstva prabiraje adna reč.
Kali vakoł adbyvajecca niejkaje ciemrašalstva — i ty heta mienavita ciemrašalstvam nazyvaješ, nie kryviačy dušoj, a paśla atrymlivaješ realny turemny termin, to heta siurrealizm.
Jamu niama miesca ŭ adekvatnym śviecie. I heta padšturchoŭvała rabić usio toje, što rabili vakoł takija ž prostyja i mirnyja ludzi.
«NN»: Vaš kaleha pa siłavych adzinaborstvach, Vital Hurkoŭ, nie tak daŭno raźnios pratesny ruch biełarusaŭ. Maŭlaŭ, pasiŭnaja revalucyja nie mieła šancaŭ, a kali baranić svajo, to treba sa zbrojaj u rukach.
IH: Kryŭdna pryznavać, ale dola praŭdy ŭ pramovie Hurkova jość. Nie budu manić — roznyja dumki viravali ŭ hałavie. Adnak ideja mirnych pratestaŭ całkam adpaviadała majmu nutru. Asabliva paśla taho, jak pabačyŭ list spartoŭcaŭ suprać hvałtu, ich transparanty na maršach.
Kaniešnie, pry hetym razumieŭ: śpiecyfika majho sportu takaja, što paśla nikomu nie daviadzieš, maŭlaŭ, što ni z kim nie biŭsia, ahresiju nie prajaŭlaŭ. Tym nie mienš dałučyŭsia, bo
ŭ pierśpiektyvie bačyŭ, jak ruch ludziej viadzie da asensavańnia ŭładaj narodnych žadańniaŭ — i naturalnaj mirnaj źmieny kiraŭnictva.
Paśla ž spadziavaŭsia na azdaraŭleńnie nacyi, jakoje vinna było pajści kudy bolš chutka, dziakujučy jakraz mirnym pierabudovam. Biez złoby, radykalizmu i hetak dalej. Tak, ja ščyra ŭ heta vieryŭ. Adnak zdaryłasia, jak zdaryłasia.
«NN»: Što b vy adkazali ŭkraincam, jakija vinavaciać biełarusaŭ u biazvolnaści? Maŭlaŭ, u 2020-m svajho nie skinuli — i zaraz unutry krainy vajnie nie supraciŭlajeciesia.
IH: Adkazaŭ by koratka: usiu volu biełarusaŭ adbili — litaralna, adbili — pravaachoŭniki. Biezumoŭna, adčuvaju vinu pierad ukrainskim narodam. Adnak upeŭnieny: vaźmi my zbroju ŭ ruki dva hady tamu, vojski, jakija zaraz zabivajuć tam, toje ž samaje rabili b na našaj ziamli. Biełaruś, jak ni kruci, toj ža Pucin ad siabie nie adpuściŭ by. I my bačym siońnia, čamu jana była rasijskamu prezidentu patrebnaja.
Upeŭnieny na 100 adsotkaŭ: biełaruski hienieralitet dy armiejskaja viarchuška zahadaŭ na supraciŭ rasijanam nie davali b. Chutčej, naadvarot, vitali b ich źjaŭleńnie na našych ziemlach. A paśla da vajennych jašče b i palityki dałučylisia. I voś hetaja navała katavała b narod razam…
Va Ukrainie inakš ludzi myślać — tam isnuje adzinstva nacyi. Stajać adno za adnaho, armija z narodam, unutranyja vojski, milicyja. Usia tak by mović «siłavaja industryja» pracuje na ideju pieramohi. U nas ža vyklučna mirnyja ludzi jadnalisia, kab akazać supraciŭ. Pahadziciesia, niaroŭnyja płyni, jak ni kruci.
«NN»: Niadaŭna my hutaryli ź lidarkaj hurta ONUKA, jakaja śćviardžała, što muzyka hramčej za bomby, bo mastactva viečnaje. I tamu tvorcy vierać, što praź dziejnaść im realna spynić vajnu. A čym realna spynić vajnu spartsmienam?
IH: Vykazvać svaju dumku dy bajkatavać usio toje, što idzie nasupierak łohicy narmalnaha volnaha čałavieka. Nie padparadkoŭvacca sistemie «ja kiraŭnik, a ty durań», što funkcyjanuje ŭ Biełarusi jašče z savieckich časoŭ. Zastavacca asobaj i nie davać złamać unutrany stryžań.
«NN»: Kim Ivan Hanin bačyć siabie dalej jak spartsmien i jak čałaviek?
IH: Viedajecie, ja ŭ žyćci šmat złoha ludziam zrabiŭ, na vialiki žal, šmat učyniŭ takoha, za što soramna. U 2020-m zrazumieŭ, što kali zmaŭču, to da hetaha haniebnaha śpisu svaich dziejańniaŭ dadam jašče adnu. I pajšoŭ tak, jak padkazvała sumleńnie. Heta dazvoliła nanoŭ raskryć siabie — zusim inšaha, čym byŭ raniej.
Tamu zaraz chaču kardynalna źmianić žyćcio: pravieści niekalki prafiesijnych dvubojaŭ, a paśla pastupić u zamiežnuju VNU, atrymać hodnuju adukacyju, a paśla viarnucca ŭ Biełaruś prafiesijanałam dy rabić karysnaje dla svajoj krainy.
Kamientary