«Tataryn, dahiestaniec i hrek — troje biełaruskich nacyjanalistaŭ»: historyja palitviaźnia Vitolda Ašurka
50-hadovy žychar Biarozaŭki Lidskaha rajona Vitold Ašurak asudžany da 5 hadoŭ kałonii ahulnaha režymu.
Ašurka sudzili za začynienymi dźviaryma pa dvuch artykułach: 364 «Hvałt ŭ dačynieńni supracoŭnika orhanaŭ unutranych spraŭ» i 342 «Arhanizacyja i padrychtoŭka dziejańniaŭ, jakija hruba parušajuć hramadski paradak». Pa pieršym artykule sud pastanaviŭ pakarać aktyvista čatyrma hadami kałonii, a pa druhim — dvuma hadami i čatyrma miesiacami. Šlacham častkovaha pahłynańnia atrymałasia piać hadoŭ — heta adzin z samych strohich prysudaŭ dla ŭdzielnikaŭ paślavybarčych akcyj pratestu.
Chto ž taki Vitold Ašurak? Naradziŭsia ŭ 1970 hodzie ŭ vioscy Aharodniki la Biarozaŭki. Jak i mnohija inšyja miascovyja chłopcy, paśla škoły ŭładkavaŭsia na škłozavod «Nioman», dzie pracavaŭ vydźmuvalnikam. Pracavaŭ až da toj pary, pakul zavod trochi trymaŭsia i tam płacili niejkija zarobki, kali ž u ekanamičnym płanie pradpryjemstvu stała zusim kiepska, to Vitold adtul zvolniŭsia.
Paśla hetaha pačaŭ zarablać na žyćcio budaŭničymi pracami, u jaho była bryhada, razam ź jakoj i jeździŭ na roznyja abjekty, dajazdžali tak navat da Stolinu. Aficyjna byŭ niepracaŭładkavany.
Siabra Vitolda Siarhiej Pantus ź Biarozaŭki raskazvaje, što ich znajomstvu ŭžo bolš za dvaccać hadoŭ. «Heta vielmi pryncypovy čałaviek, u jaho abvostranaje pačućcio spraviadlivaści. I vydatny siabar — jon sapraŭdy apošniuju kašulu hatovy addać», — raskazvaje Siarhiej.
Znakavym hodam dla śvietapohladu Ašurka staŭ 2010, kali prachodzili prezidenckija vybary. «Da hetaha času Vitold padkreślena apalityčnym byŭ, kazaŭ, što ničym nie cikavicca. Na Płošču 19 śniežnia jechać nie źbiraŭsia, ale ŭ apošni momant patelefanavaŭ i skazaŭ, što pajedzie. Tam my niedzie zhubilisia, u vyniku Ašurka zatrymali i asudzili da 12 sutak aryštu — pieršaje jahonaje źniavoleńnie ŭ žyćci», — uspaminaje Pantus.
«Na sutkach raskazvaŭ, što siadzieŭ z vydatnymi ludźmi, kandydat navuk ź imi ŭ kamiery byŭ, hulali razam u šachmaty. Paśla vyzvaleńnia Vitold pryjšoŭ da mianie i skazaŭ: «Usio, Siarhiej, padaju zajavu na ŭstupleńnie ŭ BNF». Jon navat raniej za mianie staŭ siabram Sojma partyi», — śmiajecca paplečnik.
Amal adrazu Ašurak pierajšoŭ i na biełaruskuju movu. «Prapahanda sprabuje ačarnić hetaje słova, ale ja skažu pra Vitolda, što heta sapraŭdny zmahar. Jaho viedajuć šmat dzie, nie tolki ŭ Lidzie. Jon pastajanna byvaŭ na ŭhodkach ušanavańnia paŭstancaŭ u Śvisłačy, pryjazdžaŭ na ŭhodki Słuckaha zbrojnaha čynu. U Lidskim rajonie šmat zrabiŭ, kab žyła pamiać pra paŭstancaŭ 1863 hoda», — kaža pra adnapartyjca kiraŭnik Partyi BNF Ryhor Kastusioŭ.
Sapraŭdy, na praciahu 2017-2018 hadoŭ Vitold Ašurak razam sa svaimi paplečnikami adnaviŭ miž vioskami Małoje Ołažava i Mochavičy miemaryjał pamiaci paŭstancam Kalinoŭskaha.
Jon isnavaŭ tut za polskim časam, ale pry savietach byŭ źniščany. Lidskija patryjoty znajšli publikacyi pra hety pomnik u tahačasnaj presie i prykładna na tym ža miescy ŭstalavali vialiki kryž, a taksama vałun z nadpisam «Nieviadomym paŭstancam». Dzieści pablizu pachavana najmieniej 30 kasinieraŭ. Lidskija ŭłady zhody na pomnik nie davali, ale vyrašyli zapluščyć vočy, škody nie čynili.
A što značyć proźvišča «Ašurak»? «Ja ź jaho śmiajusia, kažu: «Uparty tataryn». Kali Vitold nie paholicca, to vylity tataryn, jak z tych, što ź Vitaŭtam suprać kryžakoŭ zmahalisia. I baćka ŭ jaho taki samy. Mabyć, heta ad słova «Šura» — isnavała takaja forma hramadskaj rady pry chanie. U mianie ŭ samoha proźvišča hreckaje, jašče adzin naš siabra Murat Musajeŭ. Časta žartujem, što voś try biełaruskija nacyjanalisty — tataryn, dahiestaniec i hrek», — praciahvaje Pantus.
Vitold žanaty ŭžo bolš za dziesiać hadoŭ, dziaciej u siamji pakul niama. Žonka Volha čamuści admaŭlajecca havaryć pra spravu muža. Kaža, što ŭ jaje ŭsio dobra, trymajecca narmalna.
Ašurka ŭpieršyniu zatrymali 9 žniŭnia, u dzień vybaraŭ. Sud pakaraŭ aktyvista 20 sutkami: 15 — za ŭdzieł u niesankcyjanavanym mierapryjemstvie i piać u plečy za niepavahu da suda, admoviŭsia ŭstać, kali źjaviŭsia sudździa. Adnak praź piać dzion jaho adpuścili, jak i amal usich tahačasnych palitviaźniaŭ, što adbyvali administracyjnaje pakarańnie. Tym nie mienš, kryminalnaja sprava była zaviedzienaja ŭžo tady.
«Vitold kazaŭ, što nie źbirajecca nikudy biehčy, bo nikoha nie zabiŭ, nie biŭ, nie hvałtavaŭ, ničoha kiepskaha jon nie rabiŭ», — praciahvaje siabra. 16 vieraśnia Ašurka zabrali paŭtorna, mała taho, što jamu zastavałasia adbyć 15 sutak ź minułaha, dyk dadali jašče 15 — za ŭdzieł u mierapryjemstvach u Lidzie ŭ žniŭni-vieraśni. Kali Vitoldu zastavałasia adbyć 2-3 sutak, jaho pieraviali ŭ hrodzienskaje SIZA pa kryminalnym artykule.
«Sud byŭ zakrytym, tolki niešta mahli pačuć pad dźviaryma. Vitold kazaŭ, što na videa nie vidać, kab jon prymianiaŭ siłu ŭ dačynieńni da milicyjaniera, a ŭ sprečnych situacyjach sud pavinien zajmać bok abvinavačanaha. Taksama jon dadavaŭ, što «paciarpieły» nie źviartaŭsia ni pa miedycynskuju, ni psichałahičnuju dapamohu. Naadvarot, Vitold padkreślivaŭ, što ŭ toj viečar u jaho ŭ rukach byŭ miehafon, praź jaki jon zaklikaŭ ludziej zastavacca spakojnymi, vioŭ pieramovy z pradstaŭnikami lidskaj milicyi», — kaža Pantus.
Ničoha hetaha ŭličana nie było. Ciapier čakajecca skarha, ale ŭ paplečnikaŭ nie šmat nadziej, što jana niešta źmienić.
Kamientary