20 гадоў таму была жорстка забітая журналістка Вераніка Чаркасава. Злачынства не раскрытае да гэтага часу
Сёлета ў студзені журналістка «Салідарнасці» Вераніка Чаркасава магла б адзначыць 65-годдзе. Але гэтага не здарыцца, пішуць яе калегі.
Казала Якубовічу: «Не спрацуемся»
Вераніка вырасла ў сям'і журналістаў, яе маці шмат гадоў працавала ў газеце «Голас Радзімы» для беларусаў замежжа, таксама публікавалася ў выданнях аб літаратуры і культуры, бацька таксама быў журналістам. Наглядзеўшыся, як бацькі па выходных «пішуць у нумар», яна сцвярджала, што сама дакладна не выбера журналістыку.
І — усё ж выбрала, пасля журфаку працавала ў моладзевай рэдакцыі беларускага тэлебачання, пасля здабыцця Беларусіяй незалежнасці — у газетах «Голас Радзімы», «Імя», «БДГ», «Свабода», «Беларуская газета», потым у «Салідарнасці».
Хаця яе нарысы — пра людзей, пра гісторыю роднага горада і краіны, пра культуру — прыцягвалі ўвагу і дзяржаўных СМІ, і тагачасны рэдактар »Советской Белоруссии» Павел Якубовіч шмат разоў клікаў журналістку да сябе. «Запрашаў, але яна казала: не спрацуемся», — успамінала мама журналісткі Дыяна Цімафееўна.
Дзень, які змяніў усё
20 кастрычніка 2004 года. Калегі тэлефанавалі Вераніцы, але яе тэлефон не адказваў, і ўстрывожаныя родныя — сын Антон Філімонаў і айчым Уладзімір Мялешка — паехалі да яе дадому.
Яны і знайшлі журналістку па-зверску забітай ва ўласнай кватэры: 43 нажавыя раненні, тэлефонны нататнік са слядамі крыві і пры гэтым не кранутыя рэчы, ніякай беспарадку…
Гібель журналісткі незалежнага медыя Веранікі Чаркасавай адбылася ўсяго праз некалькі дзён пасля рэферэндуму, які дазволіў Лукашэнку пераабірацца ў прэзідэнты любую колькасць разоў, падзеі ў Беларусі знаходзіліся ў фокусе ўвагі сусветнай прэсы — і, відаць, менавіта гэты рэзананс не дазволіў «замяць» справу зусім.
Кіраўнік публічна запатрабаваў раскрыць забойства за 5 дзён, але расследаванне зацягнулася на гады. Чаму?
Следства з суцэльнымі невядомымі
Следчыя заявілі, што разглядалі больш за 10 версій забойства — але адпрацоўвалі, мяркуючы па дзеяннях сілавікоў, толькі адну, бытавую. Усяго праз некалькі тыдняў сын і айчым Веранікі Чаркасавай былі перакваліфікаваныя са сведкаў у абвінавачаныя.
Падазрэнні з іх знялі толькі вясной 2005 года, але непаўналетняга Антона Філімонава сілавікі працягвалі пераследаваць.
Родныя цудам не дазволілі павезці яго для правядзення «спецыяльнай псіхалагічнай экспертызы» ў Навінкі, пазней Антона затрымалі па абвінавачанні ў «вырабе падробленых грошай», і ў СІЗА невядомыя ціснулі на яго, прапануючы напісаць прызнанне ў забойстве маці.
Суд у выніку прыгаварыў Антона Філімонава да 2,5 гадоў пазбаўлення волі з адтэрміноўкай з-за ўзросту. Падлетак быў вымушаны з'ехаць з Беларусі.
Праз год пракуратура Мінска працягнула тэрмін папярэдняга расследавання, а ўжо ў канцы снежня 2005-га яго «спынілі ў сувязі з нявысвятленнем асобы, якая падлягае прыцягненню да адказнасці ў якасці абвінавачанага». Справу некалькі разоў аднаўлялі і зноў прыпынялі.
На думку экспертаў, следства ўхапілася за «зручную» версію бытавой трагедыі, хоць многія дэталі казалі пра адваротнае, і забойства, верагодна, магло быць здзейснена прафесійным кілерам і замаскіравана пад бытавое. Што магло адбыцца, калі Вераніка Чаркасава ў апошнія гады пісала ў асноўным аб людзях і іх лёсах?
Калегі выказвалі версію, што журналістка выпадкова магла быць пагружаная ў тэму продажу зброі Іраку і датычнасці да гэтага «Інфабанку». Яшчэ адна здагадка — журналістка магла стаць ахвярай вайны паміж двума кланавымі групоўкамі за ўсталяванне кантролю над гомельскім заводам па вытворчасці вінаў. Аднак гэтыя версіі следства сур'ёзна не разглядала, і справа аб забойстве паступова заглухла.
Чырвоным па белым
Праз год пасля забойства Веранікі Чаркасавай упершыню выйшаў зборнік «Чырвоным па белым», куды ўвайшлі лепшыя публікацыі з 1992 па 2004 год, надрукаваныя ў беларускіх і расійскіх выданнях. Кнігу на валанцёрскіх пачатках падрыхтавалі і выпусцілі ў памяць аб ёй калегі.
У красавіку 2006-га з'явіўся сайт, прысвечаны справе забойства беларускай журналісткі — на старонцы сабрана інфармацыя аб ходзе расследавання, заявы беларускіх і міжнародных арганізацый па гэтай справе, публікацыі ў замежных медыя. Сайт існуе і сёння, ніякай новай інфармацыі ад «кампетэнтных органаў» па справе аб забойстве Веранікі Чаркасавай няма.
У 2009-м Беларуская асацыяцыя журналістаў заснавала творчы конкурс імя Веранікі Чаркасавай.
Яшчэ праз пяць гадоў тэлепубліцыст Леанід Міндлін прадставіў дакументальны фільм, прысвечаны версіям забойства журналісткі, а на вечары яе памяці для блізкіх і калегаў далі канцэрт легенды беларускага року і героі публікацый Веранікі — Аляксандр Памідораў, Аляксандр Кулінковіч, Леанід Вольскі.
Памяць не забіць
— Праз гады боль не стаў меншы, — прызнавалася «Салідарнасці» мама Вераніка, Дыяна Цімафееўна. — Маё жыццё перакруцілі. Усяго пазбавілі: і дочкі, і ўнука…
Пры гэтым рэгулярна супрацоўнікі так званых праваахоўных органаў у цывільным наносілі «візіты няветлівасці» бацькам Веранікі, запалохваючы пажылых людзей ператрусам і вышукам іх унука.
Верагодна, нішто іх не спыніла б і сёлета — вось толькі здзекавацца адсутнасцю навін і распытваць, дзе знаходзіцца сын Веранікі, які з'ехаў з краіны, больш няма каго.
Дыяны Цімафееўны не стала летам 2024 года — яна памерла ў Мінску, не дажыўшы да 90 гадоў і так і не дачакаўшыся, каб былі названыя, а тым больш пакараныя заказчыкі і выканаўцы забойства яе дачкі. Айчым, журналіст Уладзімір Мялешка, пайшоў з жыцця пяць гадоў таму пасля доўгай барацьбы з хваробай.
Многія калегі — незалежныя журналісты, вымушаныя пакінуць краіну, фізічна не змогуць патрапіць 20 кастрычніка на могілкі ў Калодзішчах, дзе пахаваная Вераніка.
Забойства Веранікі, калі яно будзе раскрытае, то відавочна не пры гэтай уладзе.
Расійскі «Шахед», які ляцеў на Мазыр, збілі ў Ельскім раёне4
Каментары
бо
не магу