Jak navučyć dziaciej spraŭlacca sa svajoj nudoj? Jak reahavać, kali dzieci skardziacca, što im nudna? Kali vy nie chočacie vyrašać pytańnie prostym dazvołam bolš času pravodzić za płanšetam ci pierad televizaram, voś niekalki idej, jakija možna pasprabavać.
Nam usim čas ad času stanovicca nudna — to ž niama ničoha drennaha ŭ tym, kab trochi pasumavać. Śpiecyjalisty kažuć navat, što hetyja emocyi mohuć być taksama karysnymi, bo dapamahajuć razvažać i ŭnosić źmieny ŭ svaje dziejańni. Tym nie mienš, mnohija dzieci ŭsio jašče vučacca navyku kiravańnia nudoj.
Nuda dapamahaje dzieciam vučycca
Choć nuda i źjaŭlajecca ŭmierana niepryjemnym stanam, ale heta narmalna, kali dzieci adčuvajuć siabie nudotna. Faktyčna, nuda daje dzieciam kantekst dla raźvićcia šerahu važnych navykaŭ, siarod jakich:
- zdolnaść pieranosić nieidealnyja pieražyvańni,
- kiravańnie rasčaravańniem i rehulacyja emocyj,
- kreatyŭnaje myśleńnie,
- rašeńnie prablem, płanavańnie i arhanizacyja,
- niezaležnaść i samadastatkovaść.
Hetyja navyki źjaŭlajucca najvažniejšymi dla raźvićcia ŭ dziciaci pačućcia kantrolu nad ułasnym ščaściem i dobrym samaadčuvańniem.
Čamu dzieci skardziacca, što im nudna?
Jak praviła, žyćcio dziaciej strukturavana i arhanizavana baćkami. Kali ŭ dziaciej zašmat niestrukturavanaha času, jany mohuć adčuvać ciažkaści z pradumvańniem i arhanizacyjaj spraŭ.
A kali skarhi dziaciej na nudu zaŭsiody pryvodziać da taho, što darosłyja ich zabaŭlajuć, to ŭ dziaciej moža nie być mahčymaści navučycca zabaŭlać siabie samastojna ci hienieravać ułasnyja idei.
Časam moža zdavacca, što dzieci adchilajuć kožnuju ideju, jakuju my prapanujem. Mahčyma, dzicia ŭžo zrazumieła, što takija pavodziny zvyčajna viaduć da doŭhaha abmierkavańnia taho, što rabić; abo da taho, što baćki ŭrešcie buduć udzielničać razam ź imi ŭ niejkaj dziejnaści. I ŭ pieršym, i ŭ druhim vypadku dziciaci nie treba budzie samastojna kiravać svajoj nudoj.
Chitraść zaklučajecca ŭ tym, kab dapamahčy małomu ci małoj zhienieravać svaje ŭłasnyja idei, pry hetym nie prapanujučy im svaich (baćkoŭskich) idej.
Jak baćki mohuć dapamahčy dzieciam navučycca kiravać nudoj?
Baćki nasamreč mohuć zrabić šmat. The Conversation prapanuje niekalki sapraŭdy dobrych idej.
Stvarycie «mieniu» aktyŭnaściaŭ.
Pahavarycie sa svaim dziciom pra toje, što jamu padabajecca rabić, pra jaho intaresy i zachapleńni. Razam raspracujcie «mieniu aktyŭnaściaŭ», da jakich dzicia moža źviarnucca, kali staje nudna. Małodšym dzieciam moža spadabacca prailustravać svajo «mieniu».
Hałoŭnaje tut — pasprabavać skłaści śpis zaniatkaŭ, jakimi vaša dzicia moža zajmacca biez vašaha ŭdziełu: heta maje być spałučeńnie novych rečaŭ i tych, jakija jamu padabałasia rabić raniej. Uklučycie niekatoryja bolš chutkija aktyŭnaści (naprykład, razmaloŭvańnie, budaŭnictva krepaści z kresłaŭ i padušak abo piknik ź plušavym miadźviedzikam), a taksama doŭhaterminovyja prajekty (naprykład, składańnie vialikaha pazła, čytańnie dziciačaj knihi, praca nad spartyŭnymi navykami). Raźmiaścicie «mieniu» na bačnym dla dziciaci miescy.
Padrychtujcie ŭsio zahadzia.
Pierakanajciesia, što ŭ małoha ci małoj jość cacki, abstalavańnie i materyjały, kab rabić toje, što paznačana ŭ śpisie aktyŭnaściaŭ. Pry hetym cacki i sami aktyŭnaści nie abaviazkova pavinny być darahimi, kab prynosić zadavalnieńnie.
Padrychtujcie dzicia.
Paviedamicie svajmu dziciaci płan na dzień i praciahłaść času, jaki dzicia praviadzie za zaniatkami z «mieniu». Heta važna, bo pierakanaje maleńkaha čałavieka, što jon nie zastaniecca sam z saboju «nazaŭždy». Tut iznoŭ ža moža dapamahčy sieryja malunkaŭ dla ilustracyi raskładu dnia. Pierad pieryjadam volnaha času abmiarkujcie dva-try praviły (naprykład, «Hulaj cicha, pakul mama i tata nie skončać svaje spravy, a kali tabie treba pahavaryć z nami, skažy: «Prabačcie» i pačakaj, pakul my vyzvalimsia i zmožam adkazać»).
Prapanujcie ŭznaharodu.
Spačatku vy možacie prapanavać uznaharodu, kali vaša dzicia zajmaje siabie adpaviednym čynam na praciahu peŭnaha pieryjadu času. Heta moža być niejki śpiecyjalny zaniatak z vami, lubimy łasunak abo niekatory čas pierad ekranam płanšeta ci televizara. Pastupova admianiajcie ŭznaharody, hetak ža pastupova pavialičvajučy kolkaść času, ciaham jakoha dzicia pavinna zajmać siabie samastojna. A potym prapanoŭvajcie ŭznaharody tolki čas ad času.
Prapanujcie dziciaci vykarystoŭvać svoj śpis aktyŭnaściaŭ.
Kali dzicia skaža vam, što jamu nudna, pieranakirujcie jaho da śpisu. Niachaj hetaja razmova budzie karotkaj i dakładnaj.
Pry nieabchodnaści dapamažycie dziciaci pačać.
Niekatorym dzieciam moža spatrebicca dapamoha, kab pačać niešta rabić. Tamu, mahčyma, spatrebicca vydatkavać niekalki chvilin na naładžvańnie. Starajciesia nie rabić usio samastojna, a vykarystoŭvajcie pytańni, kab dapamahčy im vyrašyć prablemu. Vy možacie spytać: «Što ty źbiraješsia rabić? Što tabie spatrebicca dla hetaha? Jak ty dumaješ, z čaho ty pačnieš?»
Zaachvočvajcie dzicia.
Kali dzicia pačynaje zajmacca adpaviednaj dziejnaściu, źviarnicie na heta ŭvahu i pachvalicie iaho. Vy možacie skazać: «Ty znajšoŭ, čym zaniacca sam. Ja ŭražany!» Čas ad času spyniajcie toje, što vy robicie, kab pachvalić dzicia za zaniataść. Zrabicie heta da taho, jak jano stracić cikavaść da svajoj dziejnaści, ale ź ciaham času starajciesia pastupova pavialičvać čas miž kamientarami.
Baŭcie čas ź dziciom.
Heta, badaj, samy važny z punktaŭ. Niahledziačy na toje, što dzieciam važna navučycca kiravać nudoj, dzieci taksama pavinny adčuvać, što ich ceniać. Dzieci abaviazkova majuć viedać i adčuvać, što baćki chočuć bavić ź imi čas. Znajdzicie čas dla dziciaci i budźcie razam, kali vy razam.
Chalezin: Nieŭźlin finansuje Chartyju'97 jašče z prezidenckich vybaraŭ 2010 hoda33
Kamientary