Śviet11

«Spačatku ja nie mahła ŭ heta pavieryć». Praprapraŭnučka Dunina-Marcinkieviča raskazała, jakija pačućci ŭ jaje vyklikaje pryznańnie tvorčaści prodka «ekstremisckaj»

U žniŭni i listapadzie hetaha hoda ŭłady pryznali «ekstremisckimi» dva vieršy, jakija prypisvajucca kłasiku biełaruskaj litaratury XIX stahodździa Vincentu Duninu-Marcinkieviču. Bolš taho — u śpis zabaronienych razam z hetymi vieršami patraplajuć cełyja jahonyja zborniki tvoraŭ. Deutsche Welle pacikaviłasia, što adnosna hetaha dumaje praprapraŭnučka piśmieńnika Ahnieška Kryžańska-Duś, jakaja žyvie ŭ Polščy.

Ahnieška Kryžańska-Duś z dočkami na mahile svajho słavutaha prodka

«Spačatku ja nie mahła ŭ heta pavieryć. Ja padumała, što heta zanadta absurdna, kab być praŭdaj. Adnak ludzi, ad jakich ja pra heta pačuła, nie žartavali», — raskazvaje žančyna.

Jana dziela cikavaści navat znajšła na Vikipiedyi tekst «ekstremisckaj» «Hutarki staroha dzieda», jakaja prypisvajecca Duninu-Marcinkieviču.

«Ja zrazumieła źmiest vierša, choć nikoli nie vučyła biełaruskuju movu, ale nie razumieju, čym vierš XIX stahodździa moža naškodzić uładzie ŭ XXI stahodździ», — havoryć Ahnieška Kryžańska-Duś.

Ahnieška žyvie ŭ Niepałamicach — nievialikim miastečku za 20 kiłamietraŭ ad Krakava. Jana — nastaŭnica polskaj movy ŭ pačatkovaj škole ŭ Krakavie, vykładaje jaje dzieciam z Ukrainy i Biełarusi.

«Ja nie źjaŭlajusia ni daśledčycaj tvorčaści Vincenta Dunina-Marcinkieviča, ni ekśpiertkaj pa palityčnaj situacyi. Ja tolki vyjhrała ŭ łatareju, budučy naščadkam viadomaha čałavieka», — kaža žančyna.

Pavodle jaje słoŭ, u Dunina-Marcinkieviča šmat naščadkaŭ u Polščy, ZŠA i Niderłandach, tolki ŭ jaje pakaleńni adzinaccać čałaviek. Paśla Druhoj suśvietnaj vajny babula i dziadula Ahnieški pryjechali ŭ Polšču sa svaimi dziećmi, uziaŭšy tolki samaje nieabchodnaje dla žyćcia.

«Praz šmat hadoŭ, kali moj baćka ŭpieršyniu naviedaŭ Lucinku, dzie pravioŭ u dziacinstvie vajennyja hady, jon pryvioz fatahrafiju leśvicy pierad tym miescam, dzie kaliści stajaŭ siadzibny dom ź listoŭnicy, i kavałak stvała lipy, jakaja rasła pobač ź im», — dzielicca hierainia.

Pra svajo svajactva sa znakamitym paetam i dramaturham Ahnieška daviedałasia, kali vučyłasia ŭ starejšych kłasach škoły — joj z bratam baćka pakazaŭ dakumienty i raspavioŭ toje niamnohaje, što sam viedaŭ pra Dunina-Marcinkieviča.

«Pra značeńnie Vincenta Dunina-Marcinkieviča dla biełaruskaj litaratury my daviedalisia tolki ŭ 1980-ja hady, dziakujučy Jazepu Januškieviču. Ja šukała infarmacyju pra svajho praprapradzieda, ale tady bieź interneta heta było niaprosta», — kaža surazmoŭca.

Jana taksama adznačaje, što biełaruskamoŭnyja tvory Dunina-Marcinkieviča nie pierakładzienyja na polskuju, a polskamoŭnaja tvorčaść nie acenienaja, u Polščy jon mała viadomy.

U 2008-m praprapraŭnučku biełaruskaha kłasika razam ź dziadźkami zaprasili ŭ Minsk — na aficyjnaje śviatkavańnie 200-hodździa z dnia naradžeńnia Vincenta Dunina-Marcinkieviča.

«Ubačyŭšy maštab cyrymonii, jakaja doŭžyłasia niekalki dzion z ranicy da viečara, ja zrazumieła, nakolki važny byŭ naš prodak dla biełaruskaj kultury. Heta pakinuła ŭ mianie šmat niezabyŭnych uspaminaŭ, jak ad aficyjnaj prahramy, tak i ad sustreč ź ludźmi», — uspaminaje Ahnieška.

U hety vizit u Biełaruś jana ŭpieršyniu naviedała Lucinku, pabyvała na mahile svajho znakamitaha prodka i na śpiektakli «Sialanka» (Idylija) pa pjesie Dunina-Marcinkieviča, jakuju ŭ teatry im. Janki Kupały pastaviŭ Mikałaj Pinihin.

U 2016-m žančyna pryjazdžała ŭ Biełaruś razam ź dźviuma dočkami. Ich zaprasili na 150-hodździe pjesy Dunina-Marcinkieviča «Pinskaja šlachta»: «Maje dočki taksama zmahli adčuć i ŭbačyć, nakolki pavažany i šanavany ich znakamity prapraprapradziadula».

«Ja nie mahu adkazać, čamu paeta XIX stahodździa znoŭ zataŭravali «ekstremistam» u XXI stahodździ. Moža być tamu, što dźvieście hadoŭ tamu jaho vina (udzieł u paŭstańni 1863 hoda. — Red.) nie była dakazanaja, i chtości vyrašyŭ, što para vypravić hetuju «pamyłku»?, — razvažaje Ahnieška Kryžańska-Duś. —

Adnak, mnie zdajecca bolš razumnym źviartać uvahu na sučasnych ludziej i źjavy. Naviadzieńnie strachu i pošuk vorahaŭ — viadomyja i, na žal, papularnyja mietady kiravańnia. Mahčyma, u hetym jość niejki hłyboka schavany sens, jaki pryniasie ŭładam čakanuju karyść. Ci zusim naadvarot».

Praprapraŭnučka biełaruskaha kłasika nie hublaje nadziei, što zabarona ŭładaŭ pasłužyć rekłamaj tvoram Dunina-Marcinkieviča i pryciahnie novych čytačoŭ, bo «čym bolš supiarečlivaj źjaŭlajecca kniha, pjesa, film ci pieśnia, tym bolš ludziej da jaje imknucca».

«Spadziajusia, što Vincent Dunin-Marcinkievič taksama pieražyvie hetuju niałasku (uładaŭ. — Red.)», — dadaje Ahnieška Kryžańska-Duś. 

Čytajcie taksama:

Pryznali «ekstremisckim» dvuchtomny zbor tvoraŭ Dunina-Marcinkieviča. Jon vyjšaŭ u dziaržaŭnym vydaviectvie

Navina pra abviaščeńnie ŭ Biełarusi «ekstremisckimi» vieršaŭ XIX stahodździa stała samaj čytanaj na Bi-Bi-Si

Dva vieršy Dunina-Marcinkieviča prakuratura pryznała ekstremisckimi materyjałami

Kamientary1

  • Alek. Ru
    24.11.2023
    Nažal, toje, što ú cyvilizavanym śviecie úsprymajecca jak dzikunstva, ciemrašalstva I niedarečnaść, u łukašystskaj Biełarusi - paradak I nahoda hanarycca I abhruntavańnie dla roznych uznaharod.

Jak minimum 14 čałaviek zatrymanyja za palityku ŭ rabočym pasiołku Jalizava2

Jak minimum 14 čałaviek zatrymanyja za palityku ŭ rabočym pasiołku Jalizava

Usie naviny →
Usie naviny

Vykładčyca žurfaka BDU: Mnohija maładyja ludzi pierachodziać na biełaruskuju movu, kali niama čaho skazać aryhinalnaha24

Ryžankoŭ zajaviŭ, što samaabarona Zachadu ad Rasii i Biełarusi «miažuje z hienacydam»6

Siłaviki ŭčora znoŭ zatrymlivali Ninu Bahinskuju4

Kanapackaja padała dakumienty na rehistracyju inicyjatyŭnaj hrupy12

Znajšłosia jašče adno słova, jakoje havorać pa-rusku biełarusy, ale nie viedajuć rasijanie21

Piensijanier adpraviŭ 18 tysiač rubloŭ dziaŭčynie, a heta akazaŭsia chłopiec1

Łukašenka śćviardžaje, što ZŠA pahražali Biełarusi vajnoj9

Respublikaniec Arnold Švarceniehier padtrymaŭ Kamału Charys6

Na staražytnaj karcie vučonyja znajšli šlach da Nojevaha kaŭčeha1

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Jak minimum 14 čałaviek zatrymanyja za palityku ŭ rabočym pasiołku Jalizava2

Jak minimum 14 čałaviek zatrymanyja za palityku ŭ rabočym pasiołku Jalizava

Hałoŭnaje
Usie naviny →