KDB moža prapanoŭvać ludziam supracu pad vyhladam ukraincaŭ. Analiz filma pra «terarystaŭ, jakich viało SBU»
Raskazvajem pra ludziej, jakich padali ŭkrainskimi ahientami, što rychtavali dyviersii na čyhuncy. Pry bližejšym razhladzie akaličnaści spravaŭ vyklikajuć šmat pytańniaŭ.
Viačasłaŭ Barodzij
Viačasłavu Barodziju 44 hady. Jon rodam ź siała Kirdany, jakoje znachodzicca ŭ Žytomirskaj vobłaści Ukrainy blizka ad miažy ź Biełaruśsiu.
Mužčyna pracavaŭ u miascovym laśnictvie. Anijakaj infarmacyi pra jahonuju niadaŭniuju suviaź z vojskam niama — dziaržTB kazała, što Viačasłaŭ słužyŭ u Nachvardyi Ukrainy ŭ 90-ja. U «nulavyja» žyŭ u Mazyry i navat paśpieŭ ažanicca i stać baćkam, a jahony syn dahetul žyvie ŭ Biełarusi.
Viačasłava vinavaciać u tym, što jon nielehalna pierachodziŭ miažu Biełarusi, kab vykanać zadańnie ci to SBU, ci to HUR. U filmie zajaŭlajuć, što jon na terytoryi Biełarusi rabiŭ chovanki sa zbrojaj, ale pry hetym Barodziju zakidajuć tolki «ahienturnuju dziejnaść».
Admietna taksama, što nivodnaja ź jahonych «zakładak» nie była vykarystanaja ŭ niejkich realnych dziejańniach, prynamsi, takich źviestak u siužetach praŭładnych miedyja niama, choć mužčyna byccam pierachodziŭ miažu tudy-siudy ciaham troch miesiacaŭ. A ŭsie jahonyja pasyłki, pa źviestkach ź filma, byli kanfiskavanyja supracoŭnikami KDB. Chacia źmiest hetych pasyłak nie pakazvajecca.
Anijakich praktyčnych dokazaŭ jahonaj ahienturnaj dziejnaści nie pryvodzicca, akramia jahonych ža słovaŭ. Jon byŭ «zavierbavany HUR», ale niama ŭciamnaha tłumačeńnia, čamu viedamstva Budanava vybrała kiroŭcu ź siała dla viarboŭki, padrychtavała jaho, a paśla pieradało «ŭ karystańnie» ŭ SBU. U jaho doma, pa lehiendzie, dahetul jość ceły skład vybuchoŭki — nibyta na vypadak novaha rasijskaha ŭvarvańnia na poŭnač Ukrainy.
Pry hetym «ahientu» Barodziju byccam by vydali dla zadańnia pistalet Sig Sauer P226, a nie pistalet Makarava ci TT, raspaŭsiudžanyja jak va Ukrainie, hetak i ŭ Biełarusi. Pra vykarystańnie Sig Sauer va Ukrainie niama infarmacyi. Zatoje jość źviestki pra toje, što jany stajać na ŭzbrajeńni biełaruskich śpiecsłužbaŭ — mienavita z takoha stralali ŭ Andreja Zielcera.
SBU taksama byccam by skazała Barodziju adrazu pryznavacca ŭ złačynstvie, kali jaho złović pamiežny atrad, a mienavita, kazać, što jon nielehalna pieravodzić ludziej praź miažu. Pry hetym bolš praŭdapadobnym tłumačeńniem, jak słušna zaŭvažyŭ «Biełpoł», było b skazać, što jon sprabuje nielehalna pryjechać da syna ŭ Biełaruś abo što prosta «zabłukaŭ u lesie».
Pavieł Vabiščevič
Druhi zatrymany — Pavieł Vabiščevič. Jamu 37 hadoŭ. Pavieł rodam ź vioski Rubiel Stolinskaha rajona, ale ŭ apošni čas žyŭ i pracavaŭ u Minsku.
Pa infarmacyi ź dziaržSMI, mieŭ prablemy z ałkaholem i azartnymi hulniami. Navat byŭ sudzimy. Pracy mužčyna taksama mianiaŭ davoli časta. Na apošniaj jon nibyta pracavaŭ kładaŭščykom i mieŭ zarpłatu kala troch tysiač rubloŭ — redkaja ŭdača znajści pracu kładaŭščyka z takim zarobkam. Kali zirnuć banki vakansij — amal nierealna. Kładaŭščykam prapanoŭvajuć ciapier kala 1000 rubloŭ čystymi.
Žyŭ z žonkaj i dvuma dziećmi, zdymaŭ kvateru.
Jaho padazrajuć u tym, što jon na zadańnie SBU spačatku fatahrafavaŭ vajskovyja abjekty, paśla pierapakoŭvaŭ vybuchoŭku ź miesca na miesca, a paśla musiŭ padarvać čyhunačnaje pałatno. Pačałasia jahonaja praca z taho, što jon adhuknuŭsia na abjavu pra «nieskładanuju pracu za dobryja hrošy».
Byccam by praz zaležnaść ad hulniaŭ častku zarpłaty jon nie danosiŭ u siamju, nabraŭ pazykaŭ i vyrašyŭ takim čynam zarabić. Praŭda, zarabiŭ jon niašmat — ahułam byccam kala dźviuch tysiačaŭ dalaraŭ. Za padryŭ pałatna jamu, pa lehiendzie, musili vydać jašče 15 tysiač.
A praz toje, što ŭ jaho zabrali paśviedčańnie za «niećviarozaje kiravańnie», mužčyna pryciahnuŭ da «pracy» svajho siabra, Andreja Zinienku.
Andrej Zinienka
Jašče adzin fihurant spravy — 40-hadovy Andrej Zinienka.
U jaho na tvary paśla zatrymańnia byli vidać ślady źbićcia, a samo zatrymańnie nie pakazanaje. Jon rodam ź Pietrapaŭłaŭska-Kamčackaha, horada na bierazie Cichaha akijana, u jakim zima ciahniecca paŭhoda. Ale mužčyna davoli daŭno žyvie ŭ Minsku i maje hramadzianstva Biełarusi. Pavodle adukacyi jon vykładčyk fiłasofii i inšych sacyjalnych dyscyplinaŭ.
Z 2003-ha hety fiłosaf pracavaŭ na Minskim zavodzie šaścierań, niejki čas — santechnikam u ŽESie, paśla ŭ kampanii «Vałstanmak», jakaja robić abstalavańnie dla čystki dyvanoŭ, a z 2016-ha — niejki čas u kampanii «Domina», jakaja pradaje santechniku. Vabiščeviča viedaŭ ź niejkaj z byłych pracaŭ.
Mužčynu taksama zakidajuć udzieł u «terarystyčnym akcie». Praŭda, u paviedamleńniach, jakija publikujuć dziaržSMI, Vabiševič piša, što «zakrucić pasyłki, kab siabra nie viedaŭ, što ŭ ich», a sam Zinienka kaža, što zhadziŭsia padvieźci Vabiščeviča, bo toj daŭno byŭ vinien jamu hrošaj i abiacaŭ pa-chutkamu ich addać, bo adšukaŭ pracu. Dy i ŭznaharoda była sumnieŭnaja, bo za toje, kab zavieźci Vabiščeviča, toj daŭ jamu 100 dalaraŭ, što vielmi mała, kali b jon viedaŭ, u čym sapraŭdy reč.
Viadoma, što kadebešniki na hety momant užo za imi ščylna sačyli. Byccam by niechta pieradaŭ infarmacyju pra Vabiščeviča jašče ŭ Oršy, kali jon sprabavaŭ sfatahrafavać čyhunačnaje pałatno.
Historyja hetych dvuch ludziej vyhladaje zvonku jak «padstava» ad biełaruskich śpiecsłužbaŭ, my heta patłumačym nižej.
Ivan Lichałat
Jašče adzin zatrymany — 31-hadovy Ivan Lichałat. Mužčyna rodam z horada Słavuta Chmialnickaj vobłaści. U Biełarusi žyvie bolš za 10 hadoŭ pa dazvole na žycharstva. Tut u jaho jość žonka i troje dziaciej — 10-hadovyja dvajniaty i małodšaja 7-hadovaja dačka.
Mužčyna pracavaŭ kiroŭcam, malarom, roznarabočym. Apošniaje miesca jahonaj pracy — aŭtaservis «Aŭtadoktar» u Hrodnie.
Praŭładnyja miedyja nazyvajuć jaho «byłym raźviedčykam USU». Praŭda, heta dakumientalna nie paćviardžajecca — vajskovy bilet, pakazany ŭ filmie STB, pakazvaje, što słužyŭ jon u častcy A1048, jakoj pradstaŭleny 354-y navučalny miechanizavany połk. U im, kali mierkavać pa struktury ŭkrainskaj armii, da prykładu, vučać desantnikaŭ.
Viersija KDB pra Lichałata hučyć tak. Byccam jašče ŭzimku jamu z ukrainskaha numara telefanavaŭ čałaviek z pazyŭnym «Akim», pradstaviŭsia supracoŭnikam HUR i «nastojliva ŭprošvaŭ dapamahčy Ukrainie». Praŭda, paśla ŭ repartažach dziaržSMI kažuć, što jon supracoŭničaŭ z SBU, z čaho vidać, što biełaruskija čekisty jašče nie vyrašyli, chto sapraŭdy adkazny za «padrychtoŭku terarystyčnych aktaŭ u Biełarusi». A sam Lichałat rasšyfroŭvaje HUR jak «hałoŭnaje raźviedvalnaje ŭpraŭleńnie».
Ivan, pa lehiendzie, zajmaŭsia tym, što źbiraŭ fota vajskovaj techniki i inšych abjektaŭ i pieradavaŭ ich zahadkavamu «kurataru». Za ŭvieś čas takoha supracoŭnictva jamu byccam by zapłacili ŭsiaho 700 dalaraŭ.
Taksama na videa jon kaža, što jamu «pastupiła zadača spalić relejnuju šafu», a paśla «padarvać čyhunačnyja šlachi». Praŭda, niezrazumieła, što z hetaha jon zrabiŭ, ad čaho admoviŭsia, bo ŭ filmie heta nie tłumačycca.
Paśla vybuchu ŭ Mačuliščach zahadkavy ahient śpiecsłužbaŭ skazaŭ «nikomu nie kazać, što ty źviazany z HUR» i «spynić kantakt». Ale paśla byccam uznaviŭ jaho.
Za im i dvuma jahonymi «supolnikami» ŭvieś čas sačyŭ KDB. Jak KDB na ich vyjšaŭ, u filmie nie tłumačycca.
Barys Puchalski
Barysu Puchalskamu 48 hadoŭ. Rodam jon z paŭdniovaha zachadu Ukrainy, z horada Kamianiec-Padolski, ale daŭno žyvie ŭ Biełarusi i maje biełaruskaje hramadzianstva. Pracavaŭ na zvyčajnych pracach — ślesaram, aŭtamiechanikam. Jany ź Lichałatam kalehi pa apošnim miescy pracy.
Suprać jaho niekali zavodzili spravu pa artykule «katavańni» (154 KK RB), ale vina dakazanaja nie była i jamu zamiest «kryminałki» prysudzili administracyjny štraf.
Pa lehiendzie KDB, mužčyna na prapanovu Lichałata pahadziŭsia fatahrafavać vajskovyja abjekty ŭ Biełarusi. Paśla jaho paprasili pieravieźci ź miesca na miesca niejkija «pasyłki». A paśla — puścić pad adchon ciahnik z vajennaj technikaj Rasii.
Mužčynu byccam by zatrymali «na miescy», u Tałačynskim rajonie, dzie jon zakłaŭ vybuchoŭku. Demanstrujucca i kadry, dzie byccam by jon chodzić pa čyhunačnych šlachach. Praŭda, na videa lažyć jon na jaŭna niejkaj ćviordaj padłozie, a sam momant zatrymańnia nie pakazany zusim. Takim čynam, i tut niesupadzieńni.
U videa dziaržTB mužčyna kaža, što jon na baku Ukrainy ŭ hetaj vajnie, tamu pahadziŭsia na pracu dla Ukrainy. A taksama, što byŭ absalutna peŭny, što ŭ hety čas pa čyhuncy budzie iści ešałon z vajennaj technikaj Rasii — mienavita tak jaho prainfarmavaŭ «kuratar».
Niezrazumieła taksama, jakimi «vysokaekśpiertnymi» navykami zakładańnia vybuchoŭki vałodaje Puchalski — mienavita tak jaho pradstaŭlajuć śpiecsłužby Biełarusi. Padčas śledčaha ekśpierymientu jon nie nadta ŭmieła nakładaje elemienty mulaža vybuchoŭki.
Ivan Barodzič
Ivanu Barodziču 39 hadoŭ. Jon rodam sa Stolina Bresckaj vobłaści, ale apošnim časam žyŭ u Hrodnie.
Heta adziny z zatrymanych, chto doŭhi čas słužyŭ u biełaruskim vojsku, jak minimum da 2011 hoda. Paśla mužčyna pierajšoŭ u kampaniju, jakaja vyrablaje i pradaje hihijeničnyja vyraby, a paśla zaniaŭsia hruzapieravozkami. Mužčyna maje dźvie vyšejšyja adukacyi.
Mužčynu dziaržSMI pradstaŭlajuć «vysakakłasnym ekśpiertam pa vybuchovaj spravie». Niezrazumieła, dzie jon atrymaŭ takija navyki, bo, pavodle bazy «Kibierpartyzanaŭ», mužčyna byŭ supracoŭnikam vajskovaj častki №16377 — zienitna-rakietnaj bryhady supraćpavietranaj abarony.
Niezrazumieła taksama, što mienavita jon zrabiŭ. Jaho vinavaciać u tym, što jon vysłaŭ Lichałatu niejkija čatyry fotazdymki. «Niejkaja vajskovaja technika, pryčepy», — kaža Barodzič. «Jon mnie skazaŭ, što niekali pracavaŭ na ŭkrainskija śpiecsłužby», — na hetaj frazie jaho abryvajuć.
Jamu nibyta taksama prapanavali być kiroŭcam dla Lichałata i Puchalskaha, ale jon hetaha, imavierna, nie zrabiŭ, bo čekisty nie pakazvajuć kadraŭ ichniaj supolnaj pajezdki.
Što jašče nie tak z apošnimi dvuma vypadkami?
Śćviardžać napeŭna, nie viedajučy detalaŭ spravy, što ŭsie vypadki abvinavačańnia ŭ «ahienturnaj dziejnaści» na karyść Ukrainy byli całkam zrežysiravanyja biełaruskim KDB, niemahčyma. Ale pakazanyja ŭ filmie detali vyklikajuć pytańni.
Naprykład, Vabiščevič byccam by ŭ vyniku musiŭ padarvać čyhunku, pa jakoj pieramiaščajecca rasijskaja vajskovaja technika. Ale, jak zaŭvažyŭ «Biełpoł», Vabiščevič, kali mierkavać ź videa KDB, absalutna nie vałodaje navykami ŭstanoŭki vybuchoŭki, a na «spravu» idzie pjany. Nie infarmujuć jaho pra toje, jak heta rabić, i «kuratary SBU».
Anijakich vajskovych hruzaŭ u toj momant pa čyhuncy nie išło, tamu śpiecsłužbam Ukrainy nie było sensu arhanizoŭvać dyviersiju ŭ hety čas. U vypadku ataki na samalot u Mačuliščach bačnaja łohika — heta važny dla rasijskaha vojska aparat, jaki kaštuje vielmi doraha. Ale navošta SBU padstaŭlacca ŭpustuju?
Akramia taho, nichto ź biełarusaŭ faktyčna nie mieŭ śpiecyjalnaj padrychtoŭki i nie vałodaŭ navykami navat bazavaj kanśpiracyi — ź filmaŭ vynikaje, što hetyja supierahienty navat nie vydalali historyi ŭ miesiendžarach.
Vychodzić, ukrainskija śpiecsłužby mała taho što vierbavali aby-kaho, dy jašče vydavali hetym ludziam vybuchoŭku dy zbroju? Miž tym dastavić zbroju ŭ Biełaruś składana i źlivać jaje voś tak było b nierazumna.
Admietna i toje, što ŭ vypadku Puchalskaha i Lichałata «kuratar SBU» spačatku daručyŭ kupić racyi i navat vydzieliŭ na heta hrošy. Ale zrabić jany hetaha nie zdoleli, tamu «kuratar» skazaŭ, što možna «pracavać dalej i biez racyjaŭ». Vielmi dziŭnyja pavodziny dla padrychtoŭki surjoznaj apieracyi.
Usie hetyja ludzi zatrymanyja ciaham apošnich troch tydniaŭ, a KDB paśpieŭ zrabić patrebnyja vysnovy. Heta dziŭna dla takich vypadkaŭ — navat dla abvinavačvańnia palityčnaha analityka Parotnikava im spatrebiłasia paŭhoda.
Pry hetym pra maštabnyja vyšukova-apieratyŭnyja mierapryjemstvy infarmacyi ŭ publičnuju prastoru nie vychodziła. Da prykładu, paśla ataki ŭ Mačuliščach byli apytanyja sotni ludziej, jakija chacia b paviarchoŭna viedali fihurantaŭ spravy, a siarod zatrymanych akazalisia navat tyja, chto dapamahaŭ uślapuju — da prykładu, ludzi, jakija šukali Šviacu kvateru.
Z usiaho skazanaha vyšej naprošvajecca vysnova pra toje, što mahła mieć miesca pravakacyja KDB. Śpiecsłužba metanakiravana vychodzić na ludziej ukrainskaha pachodžańnia abo ź simpatyjami da Ukrainy. Robicca heta ŭ miesiendžarach i sacsietkach. Śpiecsłužbisty prapanujuć im «nieskładanuju» pracu pa fatahrafavańni abjektaŭ: čałaviek abo bačyć abjavu ŭ internecie pra lohki zarobak, abo niechta źviartajecca da jaho niepasredna jak «supracoŭnik ukrainskich śpiecsłužbaŭ». Dźvie apošnija spravy byli arhanizavanyja pa hetaj schiemie.
Paśla hetaha čałavieka prosiać niešta sfatahrafavać i adšukać sabie «pamočnikaŭ», a paśla pierajści da «ryzykoŭnych dziejańniaŭ» (i tut niezrazumieła da kanca, da jakich mienavita). Ad pačatku za ŭsimi fihurantami pastajanna sočyć KDB.
U vyniku čekisty atrymlivajuć «raskrytyja spravy», pry hetym ničym nie ryzykujuć. U adroźnieńnie ad vypadku Mačuliščaŭ dy ataki na bazu AMAPa ŭ 2020-m.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ«Padlik hałasoŭ jak sataniscki rytuał». Były člen kamisii raskazaŭ, jak u Biełarusi falsifikujuć vybary11
Kamientary