Jak homielskaja miedsiastra ŭcirajecca ŭ davier, a paśla danosić na ludziej
Zakryty sud nad homielskaj žurnalistkaj Łarysaj Ščyrakovaj. Nieviadoma, jakim było jaje apošniaje słova, što było ŭ abvinavačańni, što kazali prakuror i sudździa. Viadoma tolki, što paśla vyniasieńnia prysudu Łarysa vyhuknuła: «Žyvie Biełaruś!» I viadoma imia hałoŭnaj danosčycy — Žanna Pikoŭskaja. Znajomyja z žančynaj raskazali pra jaje mietady i rolu ŭ spravie Ščyrakovaj. I nie tolki Ščyrakovaj.
Vy nikoli nie čuli hetaha imieni, heta nie viadomy čałaviek, nie miedyjnaja asoba. Žanna Pikoŭskaja — 56-hadovaja miedsiastra adździaleńnia prafiłaktyki. Rodam jana z pasiołka Vasilevičy, taho samaha, adkul rodam były ministr unutranych spraŭ Juryj Zacharanka, jaki byŭ vykradzieny ŭ 1999 hodzie.
Miedsiastra z «Biełaj Rusi»
U paliklinicy Pikoŭskaja kiruje jačejkaj «Biełaj Rusi» — zdajecca, z 2021 hoda. Nie časty vypadak: zazvyčaj taki honar vypadaje namieśnikam pa ideałohii, hałoŭnym daktaram abo praforham. A tut — miedsiastra.
Siarod hrup, na jakija jana padpisanaja ŭ «Adnakłaśnikach», — hubazikaŭskaja supołka, dzie publikujuć źnievažalnyja videa z zatrymanymi, i «Śpiecialnaja bibliotieka Kuzbassa» sa słohanam «Za Rośsiju» na avatarcy.
Ale tak było nie zaŭsiody. Da 2020 hoda jana kruciłasia ŭ zusim inšych kołach. «Spasibo, čitaju vsie ot korki do korki», — pakinuła jana dopis u fejsbučnaj hrupie Niezaležnaha prafsajuza REP, kiraŭnictva jakoha ciapier źniavolenaje, a sam jon adniesieny da ekstremistaŭ. A ŭ 2018 hodzie jana fatahrafavałasia z pravaabaroncam Leanidam Sudalenkam i pisała: «My vsie hordimsia tiem, čto u nas jesť takoj homielčanin!» Užo tady na Sudalenku rassyłali paklopnickija listy ŭ stylistycy, charakternaj dla łukašenkaŭskich śpiecsłužbaŭ. U 2021-m jaho aryštujuć i abvinavaciać u dapamozie represavanym udzielnikam pratestaŭ 2020-ha.
Čytajcie taksama: Pravaabaronca Sudalenka dapamoh z drovami šmatdzietnaj viaskovaj siamji. Śledstva nazvała heta «arhanizacyjaj pratestaŭ». Jak tak?
«A ŭ jakoj škole vy vučylisia?»
Leanid Sudalenka, jaki niadaŭna vyjšaŭ z-za krataŭ, pryhadvaje historyju taho fotazdymka, dzie jon apynuŭsia razam z Łarysaj Ščyrakovaj i Žannaj Pikoŭskaj.
«Łarysa nibyta ŭziała nad Žannaj šefstva — vadziła jaje pa ŭsich mierapryjemstvach. A taja duža lubiła fatahrafavacca — to z adnym, to z druhim. Stanie pobač i paśmichajecca, nibyta najlepšyja siabry. Nie zahadaješ ža joj «adydzi», jana ž z Łarysaj. Da mianie ŭ siabroŭki jana duža nie lezła. I Łarysie šmat chto kazaŭ, kab była aściarožniejšaja. Ale jana biaskonca daviarała ludziam, vielmi adkryty jana čałaviek», — raskazaŭ «Našaj Nivie» Sudalenka.
«Łarysa, sama ščyry čałaviek, nie mahła dapuścić, što ščyraść moža być roblenaj, falšyvaj. Pikoŭskaja hetym lohka skarystałasia», — kaža inšy znajomy Ščyrakovaj.
«A ŭ jakoj škole ty vučyŭsia? — apisvaje manieru Pikoŭskaj pahłyblać znajomstva žychar Homiela Viktar, jaki pierasiakaŭsia ź joj prykładna ŭ 2018 hodzie. — «U takoj i takoj». — «A chto byŭ tvoj nastaŭnik movy?» — «Takaja i takaja». — «A ty viedaješ, što jana hrošy brała i nie viartała, i jaje za hety čas zvolnili?»
— Jana pačynaje havaryć kiepska pra tych ludziej, jakija dla mianie važnyja, heta była jaje maniera, — raskazvaje Viktar, u minułym vysokapastaŭleny mieniedžar. — Heta taki sposab manipulavańnia ludźmi, jana jaho cudoŭna zasvoiła i im karystajecca. Raźlik, padśviadomaść? Nie viedaju.
Žycharka Homiela Taćciana pryhadvaje: «Pikoŭskaja mahła pisać u sacyjalnych sietkach ci zatelefanavać i pačać raspytvać pra niešta, chacia my ŭ pryncypie mała znajomyja. Raskaža niešta pra siabie, a potym zapytaje: «A ŭ ciabie jak?» Nibyta šukaje słabyja miescy, na jakija potym moža nacisnuć. Sprabavała zamacavać sa mnoj siabroŭstva, pieradajučy niejkija padarunki dla dziaciej.
Ja časta čuła, što jana razdaje padarunki: žančynam doryć, prykładam, kaśmietyku, mužčynam — ałkahol. Niechta na heta viadziecca: maŭlaŭ, škada jaje, adzinokaja žančyna, badziažnymi žyviołami apiakujecca, šukaje sabie zaniatku i kampanii. Ale vyhladała ź jejnaha boku heta naviaźliva».
Andrej, jašče adzin homielski aktyvist, maje ŭłasny dośvied adnosin ź Pikoŭskaj: «Adnojčy jana pačała mnie pisać u sacyjalnych sietkach pra Łarysu Ščyrakovu. Maŭlaŭ, jana takaja kanfliktnaja žančyna i što ja pra heta dumaju. Vidavočna, chacieła nas sutyknuć».
«Dy što jana moža mnie zrabić!»
Apytanyja «Našaj Nivaj» hamielčuki kažuć, što Pikoŭskaja źjaviłasia na haryzoncie niezaležnych arhanizacyj niedzie z 2016 hoda. Jana niejak adnačasova stała vielmi aktyŭna siabie prapanoŭvać u jakaści aktyvistki ŭ roznych strukturach.
«Takija pavodziny asabista dla mianie padazronyja. Ja z nulavych pamiataju niekalki vypadkaŭ, kali takija «aktyvisty» potym pryznavalisia ŭ supracy z orhanami», — kaža adzin hamialčuk.
Havorka pra znakamityja historyi «ahienta «Ekołaha» i ahienta «Viektara», jakija paśla raskajalisia i pryznalisia pra sapraŭdnyja zadačy, pastaŭlenyja pierad imi kuratarami z Kamiteta dziaržaŭnaj biaśpieki. A taksama pra Andreja Zajcava, 24-hadovaha aktyvista «Zubra», jaki skončyŭ žyćcio samahubstvam u 2001 hodzie, nie vytrymaŭšy cisku viarboŭščyka. (Čytajcie taksama: Homiel, KHB: byŭ Viektar, ciapier Ekołah)
Žanna Pikoŭskaja niejki čas navat była namieśnicaj staršyni filii Tavarystva biełaruskaj movy.
«Hetaja Pikoŭskaja zaŭsiody była dzivosna aktyŭnaja. Kali niešta ładzić jaŭrejskaja supołka — jana tam, kali prachodzili kursy «Mova nanova» — jana ŭ pieršych šerahach. I niavažna, ci to ekałahičnaje mierapryjemstva, ci niejki kancert ci sustreča, — Žanna zaŭsiody imknułasia bližej paznajomicca z arhanizatarami, pra ŭsio ich raspytvała. Składałasia ŭražańnie, što jana dla kahości źbiraje infarmacyju. Ja navat kazała Łarysie Ščyrakovaj, kab była bolš aściarožnaj z hetaj Žannaj. Ale Łarysa, jak čałaviek vielmi dobry, prosta admachnułasia: «Aj, dy što jana moža mnie zrabić! Samotny čałaviek, trymaje žyviołu-invalida». A akazałasia, što moža», — charaktaryzuje Pikoŭskuju hamialčanka Maryja.
«Ja asabista raskusiŭ jaje vielmi daŭno. Ja prychodžu na «Movu Nanova», a jana tam aktyŭničaje. O, dumaju, moža ja darma kiepska pra jaje dumaŭ?» — kaža jašče adzin hamialčuk.
«My reahavali na jaje prysutnaść na našych mierapryjemstvach roŭna: lepš viedać, chto ahient nasamreč, čym potym być fihurantam kryminalnaj spravy», — kaža Andrej.
A jak ža jana trapiła ŭ namieśnicy kiraŭnika Tavarystva biełaruskaj movy? Chto jaje rekamiendavaŭ, prapanavaŭ? Nam nie ŭdałosia znajści čałavieka, jaki b heta pamiataŭ. Bolšaść ludziej kažuć: naŭrad ci chtości asabista, sama mahła vyzvacca, a pahadzilisia, bo byŭ kadravy hoład, a tut čałaviek sam prapanuje svaju kandydaturu.
Schovanka z noŭtbukam
Vodapadziełam staŭ 2021 hod. Tady Łarysa Ščyrakova raskazała siabram pra vypadak, jaki prymusiŭ jaje istotna zadumacca, chto ž takaja Žanna Pikoŭskaja. Reč u tym, što ŭ domie Ščyrakovaj była schovanka dla noŭtbuka: paśla šmatlikich pieratrusaŭ žurnalistka vyrašyła, što techniku lepiej chavać, bo noŭtbuki i telefony ŭ jaje niekalki razoŭ kanfiskoŭvali.
Padčas čarhovaha pieratrusu milicyjanty nakiravalisia da schovanki i zabrali noŭtbuk. Tut Ščyrakova i pryhadała, što niadaŭna razmaŭlała ź Pikoŭskaj, na emocyjach sakretničała i pakazała joj patajemnaje miesca.
«Tam im i miesca!»
Ad 2021 hoda Pikoŭskaja stała dziejničać inakš.
«Taktyka ŭ jaje była takaja: spačatku jana znajomicca ŭ sacsietkach z čałaviekam, potym pačynaje vypytvać, što jon dumaje pra milicyju, pra Łukašenku, ci ŭdzielničaŭ u pratestach. I potym u ludziej byli prablemy. A jašče jana mahła znajści ŭ internecie akaŭnty homielskich aktyvistaŭ i pisać im niešta nakštałt «Ty niahodnik, ty pradaŭ Radzimu», — raskazvaje Maryja, jakaja sama da 2021 hoda zastavałasia ŭ horadzie nad Sožam, a ciapier žyvie ŭ krainie Jeŭrapiejskaha sajuza.
Maryja pryhadvaje taksama, što Žanna Pikoŭskaja padała ŭ sud na adnu sa svaich znajomych, jakaja niehatyŭna azvałasia pra jaje ŭ sacyjalnych sietkach.
«Byŭ sud, i tuju žančynu pakarali za abrazu. Žanna vielmi hanaryłasia i ŭsim raskazvała, jak jana dobra pravučyła svaju pryjacielku. Takich danosaŭ, u tym liku palityčnych, jana napisała šmat», — kaža jaje byłaja znajomaja.
U svaich kamientarach Pikoŭskaja vykazvaje radaść, kali niekaha zatrymlivajuć.
Pikoŭskaja sama pryznałasia, što naviedvaje KDB, kali joj patelefanavaŭ błohier Andrej Pavuk i nazvaŭsia supracoŭnikam orhanaŭ dziaržbiaśpieki. «Sama prychodziła, niesłasia, maŭlaŭ, naviadzicie paradak». Pachvaliłasia, što pa jaje zvarotach užo niekalki čałaviek pasadzili.
«Tam im i miesca!» — zajaviła Žanna Pikoŭskaja.
U hutarcy z Andrejem Pavukom žančyna taksama pryznałasia, što padpisanaja ŭ Telegram na «ekstremisckija» kanały, bo «tam pišuć toje, što ŭ dziaržaŭnych ŚMI nie pračytaješ, a mnie treba viedać».
Samanazvanaja «siabroŭka»
U intervju dziaržaŭnaj haziecie «Homielskaja pravda», jakoje vyjšła paśla suda, Pikoŭskaja nazvałasia siabroŭkaj Łarysy Ščyrakovaj.
Pikoŭskaja raskazała, što Łarysa «była prasiaknutaja zachodniaj prapahandaj», što jana, maŭlaŭ, vydatna razumieła niezakonnaść svaich dziejańniaŭ, ale pakvapiłasia na hrošy. Žančyna nie biez zajzdraści adznačaje, što žurnalistka jeździła adpačyvać za miažu, dobra apranałasia, mieła katedž i inšamarku. Samanazvanaja «siabroŭka» zajaviła, što Ščyrakova supracoŭničaje z «ekstremisckimi ŚMI», zabyłasia na rodnuju movu, nie zajmałasia vychavańniem syna i ŭciahvała jaho ŭ niezakonnuju dziejnaść — usio heta chłuślivyja śćviardžeńni, jakija nie adpaviadajuć rečaisnaści.
Paśla 2021 hoda Łarysa Ščyrakova adyšła ad supracy z «Biełsatam», zajmałasia kulturnymi i fotaprajektami i aficyjna zajaviła, što pakidaje žurnalistyku. Raniej jaje bolš jak 40 razoŭ štrafavali za supracoŭnictva z zamiežnymi miedyja biez akredytacyi.
Łarysu Ščyrakovu asudzili da troch z pałovaj hadoŭ kałonii pavodle dvuch kryminalnych artykułaŭ — 361-4 (sadziejničańnie ekstremisckaj dziejnaści) i 369-1 (dyskredytacyja Biełarusi). Jaje niepaŭnaletniaha syna spačatku adpravili ŭ siročy prytułak, paśla jaho zabraŭ baćka, jaki žyvie ŭ Novasibirsku.
A Pikoŭskaja, mahčyma, šukaje novuju achviaru dla danosaŭ.
«Jarasłaŭ Hašak dobra prapisaŭ typ «viaskovaha durnia», jakoha viarbujuć śpiecsłužby, bo inšyja nie zhadžajucca. Žanna mnie padajecca takoj, — kaža Andrej. — A čamu Łarysa daviarałasia joj? Stres i praźmiernaja davierlivaść da ludziej».
Kali vam važna toje, što robić «Naša Niva», to dapamahajcie nam u našaj pracy. Zrabić heta možna praz Patreon pa spasyłcy nižej.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆKali vy pamiatajecie, viedajecie bolš pra Žannu Pikoŭskuju i pra ŭvieś hety etap našaha žyćcia, napišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH ci na [email protected]. Abo lubomu redaktaru ci žurnalistu «Našaj Nivy», jakoha viedajecie asabista.
* * *
Udakładnieńnie. U pačatkovym varyjancie tekstu havaryłasia, što ŭ Vasilevičach prajšli školnyja hady nobieleŭskaj łaŭreatki Śviatłany Aleksijevič. Nasamreč, jana vučyłasia ŭ Kapatkievičach, Vasilevičy — radzima Juryja Zacharanki. Pieraprašajem za pamyłku.
Kamientary