Leta ŭ słoiku. Kolki sioleta treba vydatkavać, kab pastavić zakatki?

Dla mnohich žnivień — pieryjad aktyŭnych zakatak na zimu. Pryčym siarod tych, chto nie škaduje na heta času i sił, — nie tolki starejšaje pakaleńnie, jakoje pamiataje i saviecki deficyt i ciažkija dzievianostyja, ale i maładyja haspadyni. Ničoha dziŭnaha, bo aproč ekanomii (nie takoj i istotnaj pa ciapierašnich časach — ale pra heta paźniej) heta jašče i aśviečanaja dziesiacihodździami tradycyja. Zrešty, niamała i tych, chto ličyć, što narychtoŭki — «minułaje stahodździe», i naohuł, «nie budu ja, jak mama i babula, svajo zdaroŭje na hetyja zakatki marnavać».

Praciŭniki idei kansiervacyi harodniny i hatavańnia vareńnia na ŭsiu radniu pryvodziać i taki arhumient: zakatki siońnia — zusim nie tannaje zadavalnieńnie, dyk ci varta hrošy na heta vydatkoŭvać?

Jość i tyja, chto nie tolki nie zajmajecca ŭletku vytvorčaściu roznakalarovaj batarei słoikaŭ z kansiervavanaj harodninaj-sadavinaj, ale navat nie biare zakatak u svajakoŭ, bo prosta nie lubić «hetuju kansiervacyju» jeści. Takich taksama dastatkova. I ŭsio ž…

Usio ž pieršaja katehoryja — tyja, chto nie ŭjaŭlaje zimu biez marynavanych pamidorčykaŭ-ahuročkaŭ, kansiervavanych sałacikaŭ abo chatniaha vareńnia, — u našaj krainie vidavočna ŭ bolšaści. Zrešty, u tym, što chatnija narychtoŭki siońnia nie skazać kab tannyja, ich apanienty majuć racyju — treba addać im naležnaje.

Pryčym i ŭ vypadku, kali ŭradžaj vyraščany na ŭłasnym učastku (tady ŭ košt kožnaha słoika varta ŭklučyć, naprykład, canu nasieńnia i ŭhnajeńniaŭ, a taksama košt bienzinu, vydatkavanaha padčas pajezdak na rodnyja «sotki»), i kali pa vitaminy, jakija płanujecie «zakansiervavać», vy adpravilisia na rynak.

Jakija zakatki ŭ modzie?

«Nie ŭjaŭlaju kaniec leta biez zakatki słoikaŭ z chatnimi narychtoŭkami, — achvotna dzielicca mierkavańniem na temu kansiervacyi piensijanierka, pakupnica Kamaroŭskaha rynku. — Dla mianie kožnaje leta i vosień ź dziacinstva — čas narychtovak.

Kali ja była maładoj, my z mamaj zaŭsiody stavili na zimu minimum sto słoikaŭ. Ja — haradskaja žycharka, vyrasła ŭ Viciebsku (choć usio darosłaje žyćcio pražyła ŭ Minsku).

Ale ŭ majoj maładości zakatki rabili i ŭ vioskach, i ŭ haradach. Pamiataju, u našaj šafie na kuchni ŭsiu zimu na palicach źvierchu danizu stajali słoiki — unizie trochlitrovyja, z pamidorami-ahurkami, uzvarami i sokami, vyšej — litrovyja i paŭlitrovyja.

Ciapier stolki ŭžo nie staŭlu: prosta nie treba. Dzieci i ŭnuki nie vielmi chočuć hetyja słoiki brać, nie lubiać zvyčajnyja kansiervavanyja sałaty z kapustaj, kabačkami, bakłažanami — ich rablu tolki dla siabie — a ci šmat mnie treba?

Dla siamji syna zakatvaju leča, dla dački — kansiervavanyja supy: boršč i rasolnik. Vielmi zručna: adkryŭ słoičak, u vadu abo bulon vykuliŭ, i praź piać chvilin sup hatovy.

Unuki lubiać džem z bujakoŭ. Recept prosty i chutki, a na smak — palčyki abližaš. Na paŭkiło bujakoŭ — 3 šklanki cukru, 4 dolki limona i ŭpakoŭka žełacinu. Piure z bujakoŭ z cukram ulić tonkim strumieńčykam u raźviedzieny vadoj pa instrukcyi žełacin i 20 chvilin pavaryć, pamiešvajučy. Kali masa zhuścieje, raźlić pa sterylnych słoičkach i zakatać».

Na parozie 2020 hoda servis «Jandeks» pravioŭ daśledavańnie na temu narychtovak i vyśvietliŭ na asnovie pošukavych zapytaŭ, što ŭ nasielnictva našaj krainy cikavaść da chatniaj kansiervacyi źniziłasia prykładna na 10% u paraŭnańni z 2010-mi. Taksama statystyka pakazała, što «kłasiki» — ahurkoŭ, pamidoraŭ i vareńnia — našy suajčyńniki siońnia zakatvajuć mienš.

Zatoje ŭzrasła cikavaść da niezvyčajnych receptaŭ narychtovak — z bujakoŭ, biełych hryboŭ, hłohu, jošty (hibryd ahrestu i parečak), abrykosaŭ. U modzie (tak, i narychtoŭki na zimu pakornyja modzie!) — pošuk novych smakaŭ: sousy, soki ź miakaćciu i biez, džemy, cikavyja spałučeńni harodniny i sadaviny z duchmianymi travami i niezvyčajnymi śpiecyjami.

Čakana, Minsk pa ŭzroŭni cikavaści da narychtovak — unizie rejtynhu, a lidzirujuć Viciebščyna i Mahiloŭščyna.

Padličym…

Naŭrad ci situacyja mocna źmianiłasia za minułyja z momantu daśledavańnia niekalki hadoŭ. I ŭsio ž padličvać košt słoička chatnich narychtovak varta pačać z aśviečanych šmathadovaj tradycyjaj marynavanych pamidoraŭ i ahurkoŭ.

Zakatka pamidoraŭ na zimu — kłasika siarod kansiervacyj, a ahurki ŭ słoiku ŭ našych šyrotach — simvał zimy. Pahadziciesia, jak by ni źmianialisia časy, biez hetych dźviuch zakatak nie abychodzicca ni navahodniaje zastolle, ni ŭtulnaja viačera ź siamjoj zimovym viečaram. A pakłapacicca ab tym, kab u chałady jany byli ŭ vas na stale, ciapier samy čas.

Pavialičyć

«Nie zaŭvažyła, što zakatvać stali mienš na zimu, — nie zhadžajecca sa statystykaj pradavačka Nina, jakaja handluje harodninaj na Kamaroŭcy. — Pryčym pa harodninu dla kansiervacyi mienavita ciapier iduć na rynak.

U siezon kupić tamaty-ahurki, kabački-bakłažany, cybulu-morkvu i h. d. abydziecca tańniej, čym vyroščvać uradžaj na zakatki na dačy».

— Dy nie va ŭsich uradžaj raduje, — padchoplivaje temu pakupnica kala pryłaŭka. — Voś u majoj mamy zaŭsiody pamidory i ahurki atrymlivalisia na słavu, a ŭ mianie niešta nie rastuć. Ja i ŭhnojvaju, i nasieńnie kuplaju jakasnaje…

— Dyk, moža, i sami zakatki praściej kupić u kramie? Ich zimoj šmat u asartymiencie…

— Nu što vy! Pa-pieršaje, vocatu ŭ ich šmat, u kramnych. A ja zakatvaju ahurki ź minimumam vocatu, a pamidory — naohuł biez vocatu. A pa-druhoje, kramnyja zakatki darahija. Słoičak 700-hramovy marynavanych ahurkoŭ — 5-7 rubloŭ!

A ŭ kolki abydziecca słoik marynavanych ahurkoŭ pry samastojnaj kansiervacyi? Kali ŭziać usiarednieny kłasičny recept, jaki viadomy kožnaj haspadyni (z roznymi niaznačnymi varyjacyjami).

Na adzin litrovy słoik — 2 parasončyki kropu, 2 łaŭrovyja listy, 3 duchmianyja piercy, 2 zubčyki časnaku (parezać na skryločki), 0,5 č. ł. nasieńnia harčycy, 1 č. ł. sumiesi piercaŭ, 0,5 kh ahurkoŭ. Na kožny słoik — 3 č. ł. cukru, 2 č. ł. soli, 60 mł vocatu 9 %. Na takuju kolkaść śpiecyj, plus časnok i krop idzie 2 rubli. Darečy, u asartymiencie rynkaŭ ciapier jość navat «nabory dla zakatak ahurkoŭ» — liście parečki, višni, chrenu.

Asobna treba skazać pra časnok. Kaštuje jon doraha — jak, zrešty, i zaŭsiody: u siarednim prosiać 12 rubloŭ za kiło. Adna hałoŭka, adpaviedna, zaciahnie na rubiel — rubiel dvaccać. Praŭda, nam u dadzienym vypadku dla prykładnych padlikaŭ patrebny ŭsiaho dva zubčyki…

Siaredni košt ahurkoŭ u hetym žniŭni na hałoŭnym rynku krainy — 1,99—2,5 rubla za kiłahram (možna znajści i za rubiel, i navat za 50 kapiejek kiło, ale pieraśpiełyja naŭrad ci varta brać na zakatki).

Sol, cukar, vocat — niachaj jašče 50 kapiejek. Plus košt słoika i nakryŭki (upakoŭka nakryvak 50 št. — 5-6 rubloŭ, paŭlitrovy słoik na toj ža Kamaroŭcy siońnia kaštuje ad 80 kapiejek, litrovy — ad 1,20).

Takim čynam, litrovy słoik marynavanych ahurkoŭ abydziecca ŭ siarednim u 3,7—4,5 rubla suprać prykładna 5-6 rubloŭ za taki ž abjom pramysłovaj vytvorčaści.

Ciapier prykiniem košt marynavanych pamidoraŭ (chaj buduć biez vocatu). Na 2 kh tamataŭ — 1 č. ł. limonnaj kisłaty, 3 st. ł. cukru, 1 st. ł. soli, pałova bałharskaha piercu, pałova morkvy, 3 zubčyki časnaku, 5-6 parečkavych liścikaŭ, 2 halinki kropu, 5 piercaŭ haroškam, 2 butony hvaździka. Na pakazanuju kolkaść soli, cukru, limonnaj kisłaty vyłučym 70 kapiejek.

Kiłahram pamidoraŭ siońnia kaštuje ad 1,5—2 rubli (jość i pa piać, kali nadta sartavyja, ale my voźmiem usiarednieny varyjant — mienavita takija zvyčajna biaruć na zakatki, raspaviali pradaŭcy). U nas hetych kiłahram dva, to-bok, tamataŭ — na 4 rubli.

Sałodki pierac ajčynnaj vytvorčaści ŭ hetym žniŭni kaštuje ad 2,30, pryhažejšy — paradku 3,40 za kiło. Ale nam patrebna tolki pałoŭka, heta značyć, na morkvu, časnok i ŭłasna pierac zakładziom jašče paŭtara rubla. Krop i śpiecyi — chaj budzie kapiejek 80.

Zastajucca nakryŭka i słoik — raźbiaromsia, jaki mienavita. Zvyčajna pamidory ščylna raźmiaščajuć u słoiku pry zasołcy, i ŭ trochlitrovy źmiaščajecca kala 30 pamidorak (pry siaredniaj vazie kožnaj 70 h). Tak što budziem ličyć, što 2 kh pamidoraŭ — heta adzin ščylna nabity trochlitrovy słoik. I jaho, pustoha, košt — 3,60. Darahavata.

A z marynavanymi pamidorami ŭnutry takaja narychtoŭka budzie kaštavać prykładna dziasiatku (plus-minus): stolki daviadziecca patracić zaraz, kab zimoj paradavać siabie. Dla paraŭnańnia: u kramie litrovy słoik marynavanych pamidoraŭ kaštuje ŭ siarednim 4-5 rubloŭ, my ž za dziasiatku atrymlivajem try litry. Takim čynam, u dadzienym vypadku ekanomija navidavoku.

Jašče adna «kłasika žanru» — kabačkovaja ikra. Raźličym paŭlitrovy słoičak.

Dla vytvorčaści hetaj zakatki voźmiem prykładna 5 kh kabačkoŭ (kiłahram cukini — 2,5, ale bujnyja kabački možna znajści za 99 kapiejek kiło, ich i budziem uličvać).

Kali ŭžo zatłumlacca i rabić usio «pa-chatniamu», to zamiest tamatnaj pasty biarom 6 pamidoraŭ (2 za kiło, jak i havaryłasia), 3 sałodkija piercy (2,5 za kiło), 2 vialikija cybuliny (2 rubli za kiło), 6 zubčykaŭ časnaku (nakiniem na heta 1,20), 3 morkvy (2 rubli za kh), zielaninu, śpiecyi, alej i sol.

Na vychadzie atrymlivajem 10 paŭlitrovych słoičkaŭ ikry. Adpaviedna, kaštuje adzin taki słoičak kala 1,3—1,5 rubla (biez uliku słoika i nakryŭki, a na heta daviadziecca nakinuć jašče rubiel).

Možna ŭziać bolš biudžetny recept — taja ž kolkaść kabačkoŭ plus prosta tamatnaja pasta sa słoika, raślinny alej, cybulu i sol-cukar.

U hetym vypadku paŭlitrovy słoičak abydziecca kapiejek u 80 (plus ułasna košt słoika). Kramny varyjant — u siarednim 2,5—3,5 rubla za 430 h kabačkovaj ikry.

Nie ŭsio možna kupić

A voś na čym realna vyjhrać pry samastojnaj vytvorčaści — niachaj nie zaŭsiody ŭ hrašach, ale ŭ smaku dakładna, — dyk heta na nietradycyjnych i niezvyčajnych zakatkach, jakija, kažuć, jakraz ciapier u modzie.

Naprykład, na narychtoŭcy marynavanaha piakučaha piercu (čyli). Samy prosty recept — na 300, dapuścim, hram piercu čyli dadać šklanku vady, 10 harošyn čornaha piercu, 2 st. ł. vocatu, pa čajnaj łyžcy soli i raślinnaha aleju.

Na vychadzie — słoičak sahravalnaha pikantnaha prysmaku za 5—5,5 rubla: 300 h piakučaha piercu abydziecca ciapier rubla ŭ try z pałovaj — čatyry (11,99 prosiać na Kamaroŭcy za kiło), plus pierac-harošak, vocat, sol, alej — jašče, naŭskidku, paŭtara rubla.

Słoičak i nakryŭku ŭklučać u košt nie budziem — šmat takich zakatak stavić vy naŭrad ci budziecie, tak što nie pryjdziecca kuplać słoički pad ich śpiecyjalna, taru praściej znajści ŭ haspadarcy. U kramie słoičak 370 h marynavanaha piakučaha piercu kaštuje kala 5-8 rubloŭ. Ale pa smaku zakatka nie idzie ŭ paraŭnańnie z chatniaj.

Vialenyja pamidory, jak pišuć u siecivie, taksama dajuć prastoru dla tvorčaści i dazvalajuć krychu sekanomić. Atrymlivajem kala 10 rubloŭ za 300 mł ułasnaj vytvorčaści suprać kramnaha anałaha — 7-9 rubloŭ za 200 h.

Pavialičyć

Nu i, viadoma, razumna narychtoŭvać na zimu toje, što naŭrad ci znojdzieš u kramie pry ŭsim bahaćci vybaru. Jaki-niebudź cybulny marmieład abo pamidornaje vareńnie.

Darečy, pradaŭcy na Kamaroŭcy adznačajuć, što ŭ hetym hodzie na zakatki časta kuplajuć buraki — u minułyja siezony narychtovak takim popytam hetaja harodnina nie karystałasia.

Maładyja buraki ŭžo ŭ prodažy. Kaštujuć, praŭda, doraha, jak usio pieršaje — kiłahram addajuć za 3-4 rubli. Zatoje karyści ad ich — vahon: i dla stravavalnaj sistemy, i antyaksidantnaja abarona arhanizma, i skarbnica mikraelemientaŭ, i vitaminy.

«Zakatvajuć» z burakoŭ siońnia, akazvajecca, usiakija cikavyja raznasoły. Naprykład, robiać buraki «pa-karejsku» — z kalandraj i vostrym piercam. Abo, naprykład, kansiervavanuju sałatu z burakoŭ… z salonaj kilkaj — možna skazać, alternatyva «sieladcu pad šubaj» da navahodniaha stała.

«Choć tam i ryba, sałata vydatna zachoŭvajecca, — dzielicca pradaviec. — Ja sama niekalki słoičkaŭ takich zakatvała letaś. Na hety Novy hod adkryła — usie pytalisia pra recept».

…A što nakont sałodkich zakatak? Zrazumieła, našy haspadyni pa-raniejšamu varać vareńnie — ale nie stolki zvyčajnaje, kłasičnaje, a znoŭ ža, vyšukvajučy recepty «z razynačkaj».

Naprykład, papularnaje siońnia vareńnie z bujakoŭ z malinami, havorać pradaŭcy na Kamaroŭcy. Siezon, kali bujaki byli pa 13 rubloŭ kiło, praŭda, užo skončyŭsia, ciapier za kiłahram hetaj jahady pradaŭcy prosiać 20 rubloŭ. Zatoje kiło malinaŭ abydziecca ŭdvaja tańniej. Za paŭtara kiłahrama cukru vykładajem kala 4 rubloŭ. Nu, i čajnaja łyžka limonnaj kisłaty. To-bok dzieści 8 rubloŭ za paŭlitrovy słoik vareńnia. U kramie 300 h banalnaha kłubničnaha kanficiuru abydziecca ŭ 4,5 rubla.

Dyk ci varta rabić zakatki? Jak bačym, ekanomija tut kali i jość u paraŭnańni z anałahami pramysłovaj vytvorčaści, dyk nie nadta vialikaja — u asnoŭnym atrymlivajecca «toje na toje». Tym bolš kali ŭličyć «čałaviekahadziny» i, dapuścim, vydatki na haz.

Ź inšaha boku, prychilniki chatnich narychtovak, biezumoŭna, vyjhrajuć u smaku: adna sprava — pramysłovaja receptura i zusim inšaje — tyja ž ahuročki-pamidorčyki, zamarynavanyja ŭłasnymi rukami, pa babulinym recepcie, ź luboŭju da svajoj siamji.

A akramia taho, narychtoŭki na zimu — heta, jak užo havaryłasia, naša daŭniaja tradycyja. A tradycyi doraha kaštujuć.

• 10
• 0
• 1
• 2
• 2
• 0
• 2
• 0