Muzykam Tor Band pahražaje da 12 hadoŭ. Siabroŭka ŭdzielnikaŭ hurta ŭpieršyniu raskazvaje pra ich spravu
U kancy kastryčnika 2022 hoda ŭ Rahačovie zatrymali ŭdzielnikaŭ papularnaha hurta Tor Band. Mnohija pieśni muzykaŭ byli chitami padčas pratestaŭ 2020 hoda, sabrali miljony prahladaŭ i prasłuchoŭvańniaŭ na roznych płatformach. Ciapier muzyki za kratami, a ich hurt pryznany «ekstremisckim farmavańniem». Radyjo Svaboda sabrała, što viadoma pra spravu hurta.
Tor Band zajmieŭ papularnaść u Biełarusi na chvali pratestaŭ 2020 hoda. Mnohija pieśni muzykaŭ byli hitami ź miljonam prahladaŭ. Viadomaść zdabyli tvory «Žyvie», «Uchodi», «Kto, jeśli nie ty?», «My nie narodiec». U 2021—2022 hadach muzyki taksama vypuścili tvory «Dead Moroz», «My staniem silniej!», «Rodnaja ziamla», «Ja naradziŭsia tut».
Udzielniki hurta za kratami ŭžo 277 dzion (stanam na 1 žniŭnia 2023 hoda). Ich zatrymali 28 kastryčnika razam z žonkami i spačatku abvinavacili pavodle artykuła 19.11 KaAP («raspaŭsiudžvańnie ekstremisckich materyjałaŭ»). Usie muzyki i ich blizkija atrymali pa 15 sutak i štrafy.
Infarmacyjnuju pradukcyju, sacyjalnyja sietki i lahatyp hurtu Tor Band zadniaj dataj nazvali «ekstremisckimi materyjałami», u studzieni 2023 hodu hurt pryznali «ekstremisckim farmavańniem». U śpis «udzielnikaŭ ekstremisckaha farmavańnia» ŭnieśli nia tolki muzykaŭ, ale i žonku salista — Juliju Hałavač, choć jana ŭ hurcie nia hrała.
Paśla adbyćcia sutak i vypłaty štrafu blizkija muzykaŭ vyjšli na volu. Udzielniki hurtu Dźmitry Hałavač, Jaŭhien Burło i Andrej Jaremčyk adbyli try razy pa 15 sutak zapar, paśla čaho im vystavili kryminalnaje abvinavačańnie.
«Ludzi chacieli dumać, što jany źjechali»
Zatrymańnie ŭdzielnikaŭ Tor Band stała šokam dla mnohich ich amataraŭ. Ludzi pisali ŭ kamentarach: «My byli ŭpeŭnienyja, što jany za miažoj! Čamu jany nia źjechali?». Blizkaja siabroŭka hurtu Alina (imia źmienienaje dziela biaśpieki. — RS) u razmovie sa Svabodaj upieršyniu raskazała pra akaličnaści aryštu muzykaŭ.
«Na momant 2021, 2022 hodu mnohija fanaty hurtu dumali, što Tor Band źjechaŭ za miažu. Heta było nia tak. Muzyki i ich blizkija byli ŭ Biełarusi. Mnohija ludzi sami pa sabie vyrašyli, što hurt za miažoj, i pisali muzykam: «Jak dobra, što vy źjechali!». A Dźmitry (Hałavač, lidar hurtu) nie chacieŭ prymušać ich chvalavacca, tamu nikoha nie pierakonvaŭ u advarotnym i nie rabiŭ hučnych zajavaŭ. Na kanale YouTube byli niekatoryja kamentary ŭ styli «Dobra pisać takija pieśni, kali ty za miažoj«. Ale Dzima kazaŭ, što za miažoj takija pieśni nie napišaš. Kab takuju pieśniu napisać, treba žyć niejkimi padziejami», — kaža Alina.
Surazmoŭca dadaje, što muzyki navat nia mieli planaŭ źjechać. Adkaz na hetaje pytańnie, pa słovach siabroŭki hurtu, Dźmitryj Hałavač daje ŭ svajoj pieśni «Ja naradziŭsia tut». Jaje jon napisaŭ jak padarunak sabie na dzień narodzinaŭ, 1 červienia. U kampazycyi jość takija radki:
«Ja naradziŭsia tut, u horadzie kala raki.
Ja syn svajoj krainy. Voś chto ja taki.
Nam zachavali prodki hety cudoŭny kut.
Razam ź siamjoj vializnaj zastajomsia tut».
«Byli taksama i siamiejnyja abstaviny, praź jakija chłopcy musili zastacca ŭ Biełarusi. U žniŭni 2022 hodu ŭvieś hurt, taksama i žonki muzykaŭ, adpačyvali na litoŭskaj Bałtycy. Tam i tady tearetyčna abmiarkoŭvali mahčymy pierajezd ź Biełarusi. Ale tolki tearetyčna», — zaŭvažaje Alina.
«Adna z versij zatrymańnia — skarha ideolaha ŭ Administracyju prezydenta»
Alina śćviardžaje, što praktyčna da momantu zatrymańnia ni milicyja, ni ŭłady nie čapali muzykaŭ. «Byli, skažam tak, tryvožnyja zvanočki. Ale nia bolš za toje», — nastojvaje surazmoŭca.
Andrej Jaremčyk uvosień 2022 hodu vykładaŭ u škole historyju. Jaŭhien Burło pracavaŭ hukarežyseram u rajonnym Domie kultury. Jon adkazvaŭ za huk i śviatło, u tym liku na dziaržaŭnych śviatach. Jaŭhien navat rychtavaŭ rajonny Dzień niezaležnaści 3 lipienia 2022 hodu.
«Na im była vialikaja nahruzka. Faktyčna ŭsie śviaty byli na im. Mienavita ŭ Jaŭhiena Burło była tryvoha, što muzykaŭ mohuć zatrymać, u jaho było takoje adčuvańnie», — kaža Alina.
Pavodle jaje słovaŭ, zatrymańniu papiaredničała zvalnieńnie Burło z rajonnaha Domu kultury. Alina kaža, što ŭ jaho moh być kanflikt z kiraŭnictvam, bo Jaŭhien paśla zvalnieńnia «źnios» z prahramnaha zabieśpiačeńnia Domu kultury tyja prahramy, jakija jon sam napisaŭ, pakul pracavaŭ tam.
«Heta mahło aburyć rajonnaha ideolaha Natallu Prus — načalnika adździełu idealahičnaj pracy, kultury i pa spravach moładzi rajvykankamu. Jana, chutčej za ŭsio, vyrašyła adpomścić i napisała zajavu ci skarhu ŭ Administracyju prezydenta. Što ŭ Rahačovie «akapalisia ekstremisty», a ŭłada i milicyja ničoha nie robiać. Ale ŭsio heta nia fakt. Moža, prosta «pryjšła čarha». Mohuć być i inšyja versii», — miarkuje surazmoŭca.
«Kanfiskavali hitary, barabany, ustanoŭki — niekalki dziasiatkaŭ instrumentaŭ i techniki»
Zatrymańni i pieratrusy ŭ damach muzykaŭ pačalisia a šostaj ranicy 28 kastryčnika, siłaviki pryjšli taksama da maci Jaŭhiena Burło. Heta byli supracoŭniki KDB i AMAP.
«Budziem kazać tak, što ich pavodziny možna nazvać «prymalnymi». Pry vobšuku muzykam pakazali «dakument«, što ich tvorčaść pryznanaja «ekstremisckimi materyjałami «jašče ŭ žniŭni 2022 hodu. Heta zrabili zadniaj dataj. Bo my peryjadyčna praviarali śpis ekstremistaŭ, i Tor Band tam nie było. Potym pakarali «sutkami». U pratakołach było, što «ekstremizmam» Dźmitry Hałavač uździejničaŭ z dapamohaj hitary, u poli», — kaža siabroŭka hurtu.
Pavodle jaje słovaŭ, va ŭsich muzykaŭ zabrali ŭsio kancertnaje abstalavańnie. Śledčyja apisali niekalki dziasiatkaŭ pazycyj — hitary, barabany, muzyčnyja ŭstanoŭki, noŭtbuki, inšaje abstalavańnie, z dapamohaj jakoha muzyki stvarali svaje kampazycyi i zapisvali ich.
«Ledź nie hruzavikom im daviałosia ŭsio heta vyvozić. Tolki ŭ adnaho Hałavača zabrali siem hitar», — zaznačyła Alina.
Pa słovach surazmoŭcy, u izalatary muzykaŭ trymali ŭ «zvyčajnych» dla palityčnych umovach — im nie davali pieradač, paścielnaj bializny, nie dazvalali spać unačy.
«I tak tam było choładna, a achoŭniki jašče i vokny adčyniali. Naturalna», — dadała biełaruska.
Padrabiaznaści śledztva i kryminalnaj spravy Tor Band nieviadomyja — advakaty musili padpisać dakument ab maŭčańni. Alina dadała, što tych biełarusaŭ, jakija zdymalisia ŭ klipach muzykaŭ, nie aryštavali. «Ich apytali i adpuścili», — kaža surazmoŭca.
«Jaŭhien ź pieršaha dnia ŭ SIZA ŭ medčastcy»
U Jaŭhiena Burło da zatrymańnia byli peŭnyja prablemy sa zdaroŭjem. Za kratami jamu stała horš, kaža Alina.
«Praktyčna ź pieršaha dnia ŭ SIZA jaho trymali ŭ medčastcy. U Jaŭhiena prablemy z sustavami. Jon pierasoŭvajecca tolki na mylicach. Na adnu nahu nia moža stupać navat na ich. Jamu akazvajuć medyčnuju dapamohu. Takuju, jakaja moža być u tych umovach. Ciapier rychtujucca dakumenty, kab jon atrymaŭ invalidnaść», — kaža Alina.
Andrej Jaremčyk i Dźmitry Hałavač «trymajucca». Čaho jany čakajuć ad sudu? «Paprostu — ničoha», — kaža siabroŭka muzykaŭ.
Pa jaje infarmacyi, udzielniki hurtu Tor Band mieli spatkańnie z baćkami. Listy im dachodziać, nakolki viadoma, tolki ad blizkich ludziej.
«Muzyki nia mohuć vybirać sabie słuchača!»
Alina kaža, što muzyki nie byli prychilnikami ŭłady ci apazycyi, a stvarali svaje pieśni takimi, jakoje było ŭ ich natchnieńnie.
«Da papularnaści jany stavilisia spakojna. Bo jašče da prajektu Tor Band u ich byŭ hurt «Ojra». Ale jon byŭ papularny bolš u Rasiei, čym u Biełarusi. Jany časta naviedvali festy ŭ Rasiei, ich tam viedali, u ich byli fanaty. Ale kali ŭ 2020 hodzie Tor Band staŭ papularny ŭ Biełarusi — heta nie mahło nia ciešyć muzykaŭ. Bo heta ich Radzima, ich ziamla», — tłumačyć siabroŭka hurtu.
Jana nahadvaje, što i ŭ 2020 hodzie, kali muzyki davali interviju Svabodzie, jany padkreślivali, što jany tolki muzyki, jakija pišuć i vykonvajuć pieśni.
«Dzima Hałavač nieadnarazova kazaŭ, što jon muzyka. Jon nia byŭ u palityčnych partyjach, ruchach, nie naležaŭ ni da jakaj ź ich. A jak jahonaj tvorčaściu rasparadzicca słuchač — jon nia moža na heta ŭpłyvać. Ja vielmi chaču nahadać słovy Dźmitryja: «Muzyka nia moža vybirać sabie słuchača!» — padkreślivaje Alina.
Jana nahadała, jak uzimku-ŭviesnu 2023 hodu biełaruski sehment TikTok zastrakacieŭ sotniami videa, dzie biełarusy, vidavočna, prychilniki ŭłady, malavali na tvary symbali — čyrvona-zialonyja ściažki, pad radki «My nie bydło, stado i trusy, my prostoj narod, my biełarusy!» ź pieśni Tor Band. Hurt na toj momant užo byŭ pryznany «ekstremisckim farmavańniem».
«Tolki aŭtar pieśni viedaje, što jaho natchniła na tyja ci inšyja radki. Muzyki hrajuć i śpiavajuć pra toje, što jany adčuvajuć. Pakul aŭtar žyvy, my, słuchačy, nia možam dadumać «Što hetymi radkami chacieŭ skazać aŭtar?«, bo tolki jon pra heta viedaje. Składana jaho sudzić i tłumačyć. Varta było b pačuć dumku aŭtara pieśniaŭ», — kaža Alina.
U čym vinavaciać muzykaŭ Tor Band
Dyskredytacyja Respubliki Biełaruś (artykuł 369-1). Da 4 hadoŭ kalonii
Stvareńnie ekstremisckaha farmavańnia (artykuł 361-1). Da 7 hadoŭ kalonii. Pa hetym artykule abvinavačvajuć salista hurtu Dźmitryja Hałavača
Udzieł u ekstremisckim farmavańni (častka 3 artykuła 361-1). Da 6 hadoŭ kalonii. Pa hetym artykule abvinavacili Jaŭhiena Burło i Andreja Jaremčyka.
Abraza Łukašenki (artykuł 368). Da 4 hadoŭ
Raspalvańnie sacyjalnaj varožaści (častka 3 artykuła 130). Da 12 hadoŭ kalonii.
Skład kryminalnych artykułaŭ śledčyja ŭbačyli ŭ pieśniach Tor Band. Pa ich pieśniach prachodzili ekspertyzy.
Na hety momant śledztva skončanaje. Materyjały spravy pieradali prakuroru dla pieradačy ŭ sud. Miarkujecca, što praces pačniecca ŭ vieraśni 2023 hodu.
Restaŭracyi ŭ Biełarusi zastałosia na try dni. Hałoŭnamu pradpryjemstvu krainy faktyčna padpisali śmiarotny prysud1
Kamientary