Pabory, płata za spatkańni, novyja praviły adbyćcia «chimii». Što źmienicca dla asudžanych u Biełarusi
Ułady padrychtavali zakonaprajekt ab źmienach u zakanadaŭstva pa pytańniach vykanańnia pakarańniaŭ. Papraŭki prapanujecca ŭnieści ŭ Kryminalny, Kryminalna-pracesualny i Kryminalna-vykanaŭčy kodeksy. Heta istotna paŭpłyvaje na žyćcio dziasiatkaŭ tysiač biełarusaŭ-asudžanych, u tym liku palitviaźniaŭ, ich blizkich i navat tych, chto niadaŭna vyjšaŭ na volu. «Lusterka» pahladzieła asnoŭnyja źmieny, jakija majuć namier pryniać.
Śmiarotniki
Zhodna z prajektam, u Kryminalna-vykanaŭčy kodeks pavinny ŭnieści papraŭku ŭ artykuł 174 ab asablivych pravach i abaviazkach asudžanych na śmiarotnaje pakarańnie, jakich utrymlivajuć u SIZA.
Uvodzicca novaje praviła: u adroźnieńnie ad inšych viaźniaŭ u SIZA, jakija nosiać ułasnyja rečy, prysudžanyja da pakarańnia śmierciu buduć abaviazanyja nasić «vopratku śpiecyjalnaha ŭzoru», jakuju vyznačyć MUS.
Aryšt
Kryminalnaje pakarańnie ŭ vyhladzie aryštu adbyvajuć u IČU abo aryštnych damach, jano nie moža pieravyšać try miesiacy. Pavodle dziejnaha zakanadaŭstva, asudžanych pavinny adpraŭlać u aryštny dom, jaki znachodzicca bližej za ŭsio da ich miesca žycharstva. Prajekt prapanuje hetaje patrabavańnie źniać — tady asudžanych zmohuć trymać choć na inšym kancy krainy.
Ale jość i stanoŭčaje novaŭviadzieńnie. Prysudžanym da aryštu dazvolać adno karotkaterminovaje spatkańnie ź blizkimi svajakami. Jaho možna budzie zładzić u karotki pieryjad pamiž zakančeńniem suda i adpraŭkaj da miesca adbyćcia pakarańnia.
Kałonija
Značnyja źmieny praduhledžvajucca ŭ praviłach znachodžańnia asudžanych u kałonijach.
Kolkaść rečavych pasyłak, jakija mohuć atrymlivać asudžanyja ŭ kałonijach, prajekt prapanuje pavialičyć z 1 da 2 u hod.
Za spatkańni ź blizkimi pryjdziecca płacić. U artykuł 23 Kryminalna-vykanaŭčaha kodeksa dadajecca nastupnaje: «Asudžanyja i (abo) hramadzianie, jakija prybyli da ich na spatkańnie, kampiensujuć vydatki pa pražyvańni ŭ pamiaškańniach papraŭčych ustanoŭ, pryznačanych dla praciahłych spatkańniaŭ, u pamiery i paradku, vyznačanych MUS pa ŭzhadnieńni ź Ministerstvam finansaŭ».
Karotkaterminovaje spatkańnie možna budzie zamianić na zvanok pa videasuviazi praciahłaściu da 60 chvilin (zvyčajnyja zvanki nie pieravyšajuć 15 chvilin).
Blizkija svajaki asudžanych zmohuć zamiest pasyłak kupić dla ich na tuju ž vahu pradukty i pradmiety pieršaj nieabchodnaści ŭ kramie pry kałonii. Z dazvołu načalnika kałonii heta zmohuć zrabić i tyja, chto blizkim svajakom nie ličycca.
Zhodna z prajektam, pry kałonijach možna budzie stvarać novyja strukturnyja padraździaleńni — reabilitacyjnyja centry dla tych, chto maje zaležnaść ad ałkaholu i narkotykaŭ, a taksama maje patrebu ŭ kompleksnaj miedycynskaj i sacyjalnaj reabilitacyi. Pry nieabchodnaści asudžanych buduć na čas pieravodzić tudy na lačeńnie.
Asudžanych, jakija pracujuć u kałonii, pačnuć strachavać ad niaščasnych vypadkaŭ na vytvorčaści i prafiesijnych zachvorvańniaŭ. Na hety momant źniavolenyja padlahajuć tolki abaviazkovamu sacyjalnamu strachavańniu.
Žančyny-asudžanyja, čyje dzieci znachodziacca ŭ domie maci i dziciaci pry kałonii, pry žadańni mohuć pieravieścisia na niapoŭny pracoŭny dzień.
Źmienienyja kryteryi, pa jakich ličycca, što asudžany staŭ na šlach vypraŭleńnia. Ad hetaha statusu zaležyć mahčymaść daterminovaha vyzvaleńnia abo zamieny nieadbytaj častki pakarańnia bolš miakkim. Ciapier buduć aceńvać nie tolki pavodziny źniavolenaha, adsutnaść parušeńniaŭ, ale i toje, jak jon stavicca da ździejśnienaha złačynstva, ci pryznaje vinu, ci likvidavaŭ nastupstvy złačynstva. Akramia taho, asudžany pavinien dać «harantyi pravapasłuchmianaha ładu žyćcia paśla vyzvaleńnia».
Terminy ŭ ŠIZA
I ŭ kałonijach, i ŭ papraŭčych ustanovach adkrytaha typu źniavolenych mohuć adpravić u štrafny izalatar, kali jany, na dumku administracyi, ździejśnili parušeńnie. Heta nazyvajecca «dyscyplinarnaja izalacyja».
Na hety momant administracyja moža pryznačyć takuju izalacyju nie bolš čym na 10 sutak pa adnym spahnańni.
Zhodna z prajektam, hety termin budzie pavialičany da 15 sutak.
U rečaisnaści mnohija palitviaźni miesiacami znachodziacca ŭ ŠIZA: administracyja paprostu zaličvaje im usio novyja i novyja nibyta dapuščanyja parušeńni. Paśla pryniaćcia papravak źmienicca ŭ takich vypadkach adno: administracyi radziej treba budzie afarmlać papiery na ŠIZA.
«Chimija»
Šmat navin tyčacca papraŭčych ustanoŭ adkrytaha typu (PUAT) — tak zvanaj chimii, dzie adbyvajuć pakarańnie ŭ vyhladzie abmiežavańnia voli.
Charčavańnie
Administracyja pavinna budzie zabiaśpiečvać naboram praduktaŭ tych asudžanych, u kaho niama svaich hrošaj, kab kupić sabie ježu. Košt u ich potym adnimuć z zarobku. Za svaje hrošy asudžanyja na chimii charčujucca i hatujuć sabie sami. Byvaje, čałavieku doŭha nie mohuć znajści pracu, hrošaj u jaho niama, i jon vymušany haładać — pra takija vypadki raskazvali palitviaźni.
Pabory
Zhodna z prajektam, administracyja PUAT atrymaje prava biazvypłatna brać z asudžanych i «inšych fizičnych asob» (naprykład, svajakoŭ) hrošy i majomaść dla «palapšeńnia žyllova-pobytavych umoŭ asudžanych i akazańnia im materyjalnaj dapamohi». Praściej kažučy, hetaja papraŭka ŭzakonić pabory z asudžanych «na ramont». Raniej pravaabaroncy paviedamlali, što takoje ŭžo adbyvajecca ŭ niekatorych kałonijach: z asudžanych patrabujuć, kab jany prasili svajakoŭ pieravodzić na rachunak kałonii achviaravańni.
Hurtki i kłuby
U vypadku pryniaćcia prajekta na «chimii» dazvolać samadziejnaść asudžanych. Pakul što asudžanym možna stvarać arhanizacyi samadziejnaści tolki ŭ kałonijach.
Praca
Usie, chto znachodzicca na «chimii», abaviazanyja pracavać — ich pracaŭładkoŭvajuć abo prapanujuć šukać pracu samim. Na ciapierašni momant pracadaŭca faktyčna nijak nie moža zvolnić takich supracoŭnikaŭ — tolki kali čałaviek nie moža pracavać pa zdaroŭi. Ale prajekt uvodzić padstavy dla zvalnieńnia: prahuł biez pavažnych pryčyn (dastatkova adsutnaści bolš za try hadziny) i źjaŭleńnie na pracy ŭ stanie apjanieńnia abo ŭžyvańnie na pracoŭnym miescy.
Pry hetym usie arhanizacyi i IP, jakija ŭziali na pracu abo vučobu «chimikaŭ», pavinny buduć štomiesiac davać spravazdaču za ich u kryminalna-vykanaŭčuju inśpiekcyju: paviedamlać, jak jany pracujuć i vykonvajuć dyscyplinu, pieradavać tabiel pracoŭnaha času i źviestki pra naviedvańnie zaniatkaŭ, a taksama apaviaščać pra zaachvočvańni i spahnańni, pra pieravod na pracu i zvalnieńnie ŭ trochdzionny termin.
Što važna, abodva hetyja novaŭviadzieńni tyčacca nie tolki tych, chto adbyvaje abmiežavańnie voli ŭ PUAT, ale i tych, chto na «chatniaj chimii».
Vyzvaleńnie
Pavodle dziejnaha zakanadaŭstva, kali asudžany padčas «chimii» atrymaŭ invalidnaść I ci II hrupy, administracyja pavinna dasłać u sud papiery na jaho daterminovaje vyzvaleńnie. Toje ž tyčycca ciažarnych z momantu nastupleńnia adpačynku pa ciažarnaści i rodach.
Prajekt praduhledžvaje źmianieńnie hetych pracedur. Takich asudžanych nie abaviazkova buduć vyzvalać — mohuć i pieravieści na «chatniuju chimiju».
Adnak hetaje praviła budzie raspaŭsiudžvacca na invalidaŭ nie tolki I i II, ale i III hrupy. A ciažarnym nie abaviazkova treba budzie čakać pačatku adpačynku — ich zmohuć vyzvalić abo pieravieści i raniej.
Umoŭna-daterminovaje vyzvaleńnie
Uvodzicca mahčymaść umoŭna-daterminovaha vyzvaleńnia nie tolki ad pazbaŭleńnia abo abmiežavańnia voli, ale i ad takoha vidu pakarańnia, jak pazbaŭleńnie prava zajmacca peŭnaj dziejnaściu i zajmać peŭnyja pasady.
U vypadku ŭmoŭna-daterminovaha vyzvaleńnia čałavieka mohuć abaviazać adznačacca ŭ milicyi, uładkavacca na pracu, nie pakidać dom u peŭny čas i nie chadzić u peŭnyja miescy, nie mianiać miesca žycharstva i nie vyjazdžać nadoŭha z horada biez zhody milicyi.
Kali raniej usie hetyja abmiežavańni možna było nakłaści tolki na tych, chto byŭ asudžany na pazbaŭleńnie voli, to paśla pryniaćcia prajekta — i na tych, kaho ŭmoŭna-daterminova vyzvalili ad lubych inšych pakarańniaŭ: abmiežavańni svabody, prava zajmać peŭnyja pasady i hetak dalej.
Previentyŭny nahlad
Previentyŭny nahlad moža być arhanizavany nad tymi, chto vyjšaŭ z kałonij — dla «prafiłaktyčnaha ŭździejańnia». Na ciapierašni momant padnahladny abaviazany stać na ŭlik u milicyi i adznačacca tam rehularna — 1-4 razy na miesiac. Taksama jon pavinien apaviaščać milicyju ab źmienie miesca žycharstva.
Zhodna z prajektam, ciapier takoje apaviaščeńnie treba budzie padavać piśmova i abaviazkova nie paźniej za dzień pierajezdu.
Taksama padnahladnamu mohuć zabaranić vychodzić z domu ŭ peŭny čas, naviedvać peŭnyja miescy, vyjazdžać za miežy horada biez zhody milicyi, pakidać krainu.
Zhodna z prajektam, da hetaha pieraliku dadasca jašče adzin punkt — «pracavać pa pracoŭnym dahavory (navučacca) abo ažyćciaŭlać inšy vid dziejnaści, praduhledžany zakanadaŭstvam ab zaniataści nasielnictva». Takoje patrabavańnie sud nie moža vyznačyć tolki piensijanieram, invalidam I i II hrupy, biespracoŭnym z suchotami, ciažarnym i baćkam, jakija dahladajuć dzicia da 3 hadoŭ, dzicia-invalida abo dzicia ź VIČ/ŚNID.
Usie astatnija, kaho na previentyŭnym nahladzie abaviažuć pracavać, majuć prava sami ŭładkavacca na pracu na praciahu 15 dzion. Inakš ich skirujuć u centr zaniataści, i admovicca ad prapanavanaj tam pracy budzie nielha. Padnahladnyja buduć abaviazanyja apaviaščać kryminalna-vykanaŭčuju inśpiekcyju (KVI) pra pastupleńnie na pracu abo vučobu i zvalnieńnie (adličeńnie), źmienu miesca pracy (vučoby) piśmova ŭ trochdzionny termin.
U svaju čarhu, dadajucca prablemy i dla tych, chto voźmie padnahladnych na pracu abo vučobu. Arhanizacyi, pradpryjemstvy i navat IP pavinny buduć pa pieršym patrabavańni dać u inśpiekcyju spravazdaču ab tym, jak čałaviek pracuje, ci vykonvaje dyscyplinu, padać tabiel jaho pracoŭnaha času abo naviedvańnia zaniatkaŭ. Taksama treba budzie paviedamić inśpiekcyju pra zvalnieńnie abo pieravod padnahladnaha na inšuju pracu na praciahu troch dzion.
Takim čynam, praviły previentyŭnaha nahladu stanoviacca bolš žorstkimi. Adsutnaść pracy, nie adpraŭlenaje svoječasova apaviaščeńnie — usio heta budzie parušeńniem praviłaŭ nahladu.
A za parušeńnie praduhledžvajecca spačatku administracyjnaja (na pieršyja dva razy), a potym i kryminalnaja adkaznaść — aryšt abo da hoda pazbaŭleńnia voli. A za ŭchileńnie ad nahladu — da dvuch hadoŭ kałonii.
Previentyŭny nahlad abaviazkova pryznačajuć, naprykład, asabliva niebiaśpiečnym recydyvistam i tym, chto ździejśniŭ złačynstva ŭ arhanizavanaj hrupie. Prypisać nahlad mohuć i tym, kaho sudzili za ciažkaje (z sankcyjaj artykuła da 12 hadoŭ pazbaŭleńnia voli) abo asabliva ciažkaje złačynstva. Termin nahladu moža być ad paŭhoda i da kanca terminu sudzimaści — a heta ad 2 da 8 hadoŭ u zaležnaści ad ciažaru złačynstva.
Traplajuć pad previentyŭny nahlad i niekatoryja byłyja palitviaźni. I heta pahražaje im novym źniavoleńniem.
Dapamoha psichołaha
Prajekt praduhledžvaje pavieličeńnie dastupnaści psichałahičnaj dapamohi dla asudžanych. Ciapier jana jość (choć by farmalna) tolki ŭ kałonijach. A zhodna z papraŭkami, psichałahičnaja dapamoha budzie nadavacca asudžanym pa ich žadańni i ŭ vypadku inšych vidaŭ pakarańnia — abmiežavańnia svabody, papraŭčych i hramadskich rabot, pazbaŭleńnia prava zajmać peŭnyja pasady i inšych. Akramia taho, dapamohu psichołaha zmohuć atrymać i tyja, kamu dali adterminoŭku ad vykanańnia pakarańnia.
Pry hetym u kałonijach psichałahičnuju dapamohu možna budzie zapytać nie tolki dla adaptacyi, pieraadoleńnia kanfliktaŭ i «admoŭnych ustanovak asoby», ale i dla padrychtoŭki da vyzvaleńnia.
Kamientary