Žančyny ŭ atačeńni Łukašenki: čamu i što jon im daviaraje. Vialikaja hutarka z Almiraj Usmanavaj
U patryjarchalnaj sistemie łukašenkaŭskaha aŭtarytaryzmu kiraŭniki-mužčyny pahadžajucca na publičnaje prynižeńnie, a niešmatlikim žančynam pry pasadach adviedziena asablivaja rola. Jakaja? «Naša Niva» parazmaŭlała z prafiesarkaj Jeŭrapiejskaha humanitarnaha ŭniviersiteta Almiraj Usmanavaj.
«Viernyja Łukašenku mužčyny — fijaska tradycyjnaj maskulinnaści»
Režym Łukašenki, kaža prafiesarka Usmanava, ujaŭlaje saboj ijerarchičnuju homasacyjalnuju sistemu, jakaja vyznačajecca asablivaj vahoj represiŭnaha aparata, u jakim daminujuć mužčyny.
«Mužčyny, jakija zabiaśpiečvajuć padtrymku režymu Łukašenki (siłaviki, prapahandysty, ministry, kiraŭniki dziaržpradpryjemstvaŭ), z adnaho boku, u svaich pavodzinach i mietadach kiravańnia i padparadkavańnia prytrymlivajucca praviłaŭ, charakternych dla patryjarchalnaha homasacyjalnaha asiarodździa, a z druhoha, demanstrujuć fijaska tradycyjnaj madeli maskulinnaści, bo ŭ ramkach isnujučaj sistemy padparadkavańnia ich «ahientyŭnaść» prajaŭlajecca vyklučna ŭ vykanańni zahadaŭ źvierchu. I heta tyčycca nie tolki siłavikoŭ, ale i ŭsich čynoŭnikaŭ.
Zusim nie vypadkova adnym sa słoŭ, jakija najbolš časta vykarystoŭvajucca ŭ «aficyjnym» vakabulary Łukašenki i jahonych padnačalenych (mužčyn), stała słova «nachilić», — adznačaje Almira Usmanava.
«Ja dumaju, što prablema vykarystańnia nieprystojnaha, turemna-seksisckaha žarhonu ŭ aficyjnaj rytorycy režymu — heta tema dla asobnaha daśledavańnia. Pra heta, darečy, pisaŭ u adnym sa svaich artykułaŭ jašče ŭ 2018 hodzie Mikałaj Dziadok, ciapier iznoŭ palitviazień», — kaža prafiesarka.
Biezumoŭnuju zhodu mužčyn-kiraŭnikoŭ na publičnaje prynižeńnie, kali Łukašenka ich piasočyć i heta tranślujuć usie dziaržaŭnyja miedyja, možna razhladać jak častku niepubličnaha «pahadnieńnia» pamiž Łukašenkam i čynoŭnickim aparatam.
«Choć sami jany nijakim čynam nie sumniavajucca va ŭłasnaj «mužnaści», jakaja atajasamlivajecca sa «słužeńniem Radzimie», «patryjatyzmam» i, na žal, achvotnym udziełam u vajnie na baku Rasii. Tut možna zhadać u jakaści adnaho z prykładaŭ rasijskaje rekłamnaje videa słužby pa kantrakcie, u jakim źniaŭsia i biełarus, — hałoŭny mesedž jakoha: «Ty ž mužyk. Budź im», — raskazvaje prafiesarka.
Almira Usmanava. Fota: asabisty archiŭ
«Biełaruski sajuz žančyn — simulakr hiendarnaha bałansu»
Na praciahu ŭsich 28 hadoŭ kiravańnia Łukašenki žančyny byli sistematyčna vyklučanyja z pracesu pryniaćcia važnych palityčnych rašeńniaŭ, miarkuje Usmanava. Dastatkova skazać, što ciapier siarod ministraŭ tolki adna žančyna.
A raniej kali žančyn i pryznačali na pasady va ŭradzie, to heta byli pasty ministra infarmacyi, achovy zdaroŭja, pracy i sacyjalnaj abarony, ale ŭ cełym jany nikoli nie mieli bolš za 10% ministerskich partfielaŭ.
Urad Łukašenki rehularna davaŭ spravazdaču pierad AAN i inšymi mižnarodnymi arhanizacyjami ab značnym prahresie ŭ pašyreńni pravoŭ i mahčymaściaŭ žančyn. Čamu dla Łukašenki było važna pierakonvać mižnarodnyja arhanizacyi ŭ tym, što ŭ Biełarusi na vysokim uzroŭni isnuje hiendarnaja roŭnaść?
Charakterna, što ŭ kancy 2020 hoda, u razhar palityčnaha kryzisu, urad pryniaŭ 6-y Nacyjanalny płan dziejańniaŭ pa zabieśpiačeńni hiendarnaj roŭnaści ŭ Biełarusi na 2021-2025 hady. Almira Usmanava miarkuje, što dla režymu palityka hiendarnaj roŭnaści była vyhadnaj temaj na mižnarodnych placoŭkach.
U hetych spravazdačach pakazčyki «žanočaha lidarstva» abaznačajucca jak vysokija — na ŭzroŭni 50 pracentaŭ. Heta adlustroŭvaje tolki nizavy ŭzrovień: u miascovych Savietach deputataŭ žančyny składajuć 48%.
U parłamiencie ŭ ich 34% miescaŭ, što vyšej za siaredniesuśvietny pakazčyk u 22-24%.
Padajecca, što ličby niebłahija. U čym tady prablema?
«Prablema ŭ tym, što biełaruski parłamient nie samastojny orhan, — tłumačyć Almira. — Jaho asnoŭnaja «funkcyja» — lehitymavać rašeńni Łukašenki i padtrymlivać imidž pradstaŭničaj demakratyi.
Tak zvany Biełaruski sajuz žančyn — pradukt savieckaj madeli palityčnaha ŭdziełu žančyn u hramadskim žyćci, jaki pavinien pradstaŭlać kalektyŭnaje «my» ŭsich biełaruskich žančyn na aficyjnym uzroŭni, — efiektyŭna vykonvaje tuju ž dekaratyŭnuju funkcyju i dziejničaje jak simulakr hiendarnaha bałansu ŭ palityčnaj sistemie krainy.
Adnačasova jon zabiaśpiečvaje bačnaść masavaj padtrymki režymu mienavita žančynami».
Žančyny ŭ atačeńni dyktatara
Na dumku Almiry Usmanavaj, hałoŭnyja žančyny ŭ atačeńni Łukašenki — Natalla Kačanava, Natalla Ejsmant i Iryna Abielskaja. A taksama, da 2021-ha, Lidzija Jarmošyna.
Jany hrajuć padtrymlivajučuju rolu dla režymu, ale nie jak asoby, a jak žančyny, jakija vykonvajuć hiendarna-abumoŭlenyja palityčnyja funkcyi, hałoŭnaj ź jakich źjaŭlajecca — kamunikatyŭnaja.
Niahledziačy na ŭ peŭnym sensie vysokija pasady, ich prysutnaść u palityčnym isteblišmiencie imituje ŭdzieł žančyn u dziaržaŭnym kiravańni, ličyć Almira Usmanava.
Na takich pasadach (staršynia Savieta Respubliki, pres-sakratarka Łukašenki) pry adzinaŭładnym režymie kiravańnia žančyny ŭvohule nie prymajuć nijakich aŭtanomnych palityčnych rašeńniaŭ.
«Ich asnoŭnaja funkcyja — vystupać u jakaści pasiarednic u adnosinach jak z nasielnictvam, tak i z navakolnym śvietam. Jany paviedamlajuć ab pažadańniach svajho patrona i, adpaviedna, vystupajuć nie ad svajho imia.
Łukašenka abapirajecca na zhadanych vyšej žančyn u svaim dziaržaŭnym aparacie jak na pasiarednic va ŭsich vypadkach, kali jamu treba niešta skarektavać u svaim publičnym imidžy, ustanavić kantakt z tymi sacyjalnymi hrupami, jakija stanoviacca zanadta ŭpłyvovymi krytykami režymu, ci, naadvarot, paźbiehnuć pramoj kamunikacyi z tymi, z kim jon pa roznych pryčynach nie choča sustrakacca.
Naprykład, z palitykami druhoha ešałona, z žančynami, jakija pradstaŭlajuć palityčny isteblišmient u svajoj krainie i z haściami jaho pałaca ŭ ramkach arhanizavanych ekskursij, jakija nibyta pradstaŭlajuć biełaruski «narod».
Uzhadajem tut niadaŭni vizit Aksilii Mnanhahva, kłopat ab jakoj Łukašenka pieradaručyŭ maci svajho syna Mikałaja — Irynie Abielskaj.
U aficyjnaj rytorycy vizit «pieršaj łedzi Zimbabve» ŭviazvaŭsia z raźvićciom supracoŭnictva pamiž Biełaruśsiu i Zimbabve ŭ śfiery achovy zdaroŭja, i nie vyklučana, što niejkija novyja ździełki abo dadatkovyja damoŭlenaści pamiž dvuma režymami mahli być zaklučanyja ŭ ramkach hetaha vizitu (u tym liku i ŭ inšych, publična nie zajaŭlenych, śfierach supracoŭnictva).
Ale, miarkujučy pa ŭsim, heta byŭ u pieršuju čarhu arhanizavany na vyšejšym uzroŭni turystyčny vajaž u ramkach «zvarotnaha darunka» (kali vykarystoŭvać kancepcyju darunka francuzskaha antrapołaha Marsiela Mosa) — heta byŭ vizit, ad jakoha nielha było ŭchilicca paśla pajezdki ŭsioj siamji Łukašenki ŭ Zimbabve.
U Aksilii Mnanhahva davoli charakternaja palityčnaja bijahrafija, jakaja nie zvodzicca da statusu «treciaj žonki» ciapierašniaha prezidenta Zimbabve, ale dla Łukašenki jana usiaho tolki niečaja žančyna, jakaja nie vałodaje, pavodle jaho paniaćciaŭ, pravam na palityčnuju subjektnaść.
Z punktu hledžańnia fieminisckaj teoryi, tut maje miesca trajnaja dyskryminacyja — african — woman — wife.
Takoje pasiarednictva, da padziej 2020-ha, było važnym, kali jon nie moža naŭprost vykarystoŭvać svoj represiŭny dziaržaŭny aparat i patrabavać niejki inšy sposab pryniaćcia rašeńniaŭ u režymie «miakkaj siły», — raskazvaje Almira Usmanava.
Varta adznačyć, što tut važnyja nie imiony kankretnych žančyn u atačeńni Łukašenki, a funkcyi, jakija jany vykonvajuć, hałoŭnaja ź jakich — padtrymańnie kamunikacyi (kamunikacyja ŭ cełym — heta śfiera žanočaha kłopatu i pracy) z roznymi halinami ŭłady i biznesam.
«A ź niadaŭniaha času i ŭ adnosinach z rasijskim isteblišmientam. Ja maju na ŭvazie toje, jak prykmietna ŭzmacniłasia miedyjnaja prysutnaść Natalli Kačanavaj u praŭładnych ŚMI z małaźmiastoŭnymi mantrami ŭ abaronu ŭładnaha režymu i jaho palityki», — kaža Almira.
Roli ŭmoŭnaj «Kačanavaj» i «Ejsmant» adroźnivajucca ŭ svajoj funkcyjanalnaści: pieršaja zabiaśpiečvaje niepubličnuju suviaź pamiž pryłukašenkaŭskim biznesam i strukturami dziaržkiravańnia, a taksama pamiž vykanaŭčaj uładaj i zakanadaŭčaj (choć jany i tak nie padzieleny).
Druhaja adkazvaje za public face režymu, a taksama za kaardynacyju kamunikacyi pamiž ŚMI i Administracyjaj Łukašenki.
«Ab čym śviedčyć hety nabor funkcyj i mienavita takija formy prysutnaści žančyn u kułuarach i buduarach aŭtarytarnaj ułady?» — zadajecca pytańniem prafiesarka.
«Tut ja chacieła b hruntavacca na daśledavańni Barysa Kiejli ab padtrymlivajučaj roli žančyn u subkultury mafii. Ja liču hetuju paralel darečnaj, jak minimum, pa troch pryčynach.
Pa-pieršaje, ciaham apošnich troch hadoŭ, kali stała «nie da zakonaŭ», a dziejańni siłavikoŭ stali padobnymi chutčej na dziejańni bandfarmavańniaŭ, čym na dziejnaść pravaachoŭnych orhanaŭ, charaktar režymu staŭ vidavočnym dla ŭsich.
Pa-druhoje, pra maštaby dziejnaści jahonaha «sindykata» my možam mierkavać na padstavie ŭžo apublikavanych rasśledavańniaŭ, uklučajučy palityčnyja zabojstvy i mnostva šerych i čornych schiem pa atrymańni prybytku ŭ svaje kišeni, ale šmat čaho my jašče nie viedajem.
U lubym vypadku rolu žančyn u hetych karupcyjnych i kryminalnych afiorach nie varta ihnaravać. A mienavita: patreba pieravodu aktyvaŭ na inšych ludziej, lepš za ŭsio žonak i svajačak, jakim možna davieryć svaje kapitały i raźličvać na toje, što ich nie zakranuć sankcyi (naprykład, biznesmien Alaksiej Aleksin častku aktyvaŭ afarmlaŭ na svaju žonku. — NN).
Situacyja žančyn u asiarodździ Łukašenki — nie ŭnikalnaja, a typovaja. Ich śmieła možna pieraličvać praz kosku razam ź Ludmiłaj Pucinaj, jaje fondy, i z dočkami Nazarbajeva», — analizuje Almira Usmanava.
U trecich, u mafijoznaj dziejnaści žančyny zvyčajna taksama zabiaśpiečvajuć stabilnaść i hnutkaść, dadaje jana.
Daśledčyca miarkuje, što Łukašenka daviaraje žančynam bolš, čym mužčynam, prynamsi ŭ tym, što tyčycca pasiarednictva ŭ niepubličnaj kamunikacyi.
Jon raźličvaje na ich prychilnaść: niehatoŭnaść zdradzić jamu dziela svaich asabistych intaresaŭ, a taksama bojaź kanfliktu ź im, niemahčymaść paŭpłyvać na niejkija padziei i ŭ palityčnym žyćci, i ŭ finansava-ekanamičnaj dziejnaści.
«Łukašenka ŭ svaim śvietapohladzie źjaŭlajecca spadkajemcam poźniesavieckaha patryjarchatu, — zaŭvažaje prafiesarka. — U Savieckim Sajuzie ŭ pieršyja hady paśla revalucyi ŭpłyŭ žančyn na pryniaćcie rašeńniaŭ byŭ značny, ale ŭ siaredzinie 1930-ch hadoŭ pačałasia militaryzacyja ekanomiki i palityki, uzmacnieńnie tatalitarnych mietadaŭ kiravańnia, i ŭ SSSR nie pakinuli miesca žančynam u kirujučych orhanach.
Vyklučeńniem, jakoje tolki paćviardžaje praviła, stała śfiera dypłamatyi jak adzin ź instrumientaŭ łabiravańnia na mižnarodnaj arenie. Heta vypadak viadomaj sacyjalistyčnaj fieministki Alaksandry Kałantaj, jakaja niekalki dziesiacihodździaŭ zajmała dypłamatyčnyja pasady, i žančyn, jakija pradstaŭlali SSSR na mižnarodnych forumach u 1960-ja—1980-ja.
Hety prykład z historyi — jašče adno paćvierdžańnie tamu, što biełaruski režym prymianiaje tuju ž taktyku, padtrymlivajučy na mižnarodnych placoŭkach temu hiendarnaj roŭnaści».
«Fieminizm tyčyccca nie tolki žančyn»
«Ja chacieła b vieryć, što paśla padziej 2020 hoda mnohija z tych, chto da niadaŭnich časoŭ curaŭsia fieminisckaha ruchu, uśviadomili, što fieminizm tyčycca nie tolki žančyn, ale važny i nieabchodny dla ŭsich, chto imkniecca pakłaści kaniec sistemnamu fizičnamu i simvaličnamu hvałtu, jak u publičnaj prastory, tak i ŭ pryvatnym žyćci — ad turmaŭ i vojska da vybarčych kamisij i dziaržaŭnaj prapahandy, — kaža prafiesarka Usmanava.
— Sistema Łukašenki, pabudavanaja na parušeńni pravoŭ čałavieka, u našy dni ździajśniaje jak fizičny, tak i simvaličny hvałt u adnosinach da ŭsich hramadzian, niachaj heta mužčyny ci žančyny. Usia Biełaruś siońnia pieratvaryłasia ŭ adnu vialikuju «papraŭčuju kałoniju», dzie nahladčyki staviać biesčałaviečnyja ekśpierymienty nad «źniavolenymi». Hvałt staŭ svojeasablivaj «normaj».
Biez dekanstrukcyi patryjarchalnych «normaŭ» (jak u publičnaj śfiery, tak i ŭ pryvatnaj) niemahčyma pieraadoleć aŭtarytaryzm i skončyć ź im nazaŭždy. Tamu liču, što fieminisckija idei patrebny ŭsim, chto chacieŭ by pabudavać svajo žyćcio biez aŭtarytaryzmu i patryjarchatu», — miarkuje Almira Usmanava.
Čytajcie taksama:
Fota z razbomblenaj maryupalskaj radzilni pryznali fatahrafijaj hoda pa viersii World Press Photo
Kamientary
🤘 vam ad majiho muža ;)