«Klučyca nie tak zrasłasia i kostka ŭpirajecca ŭ horła». Novyja śviedčańni ździekaŭ sa źniavolenych u navapołackaj kałonii
U navapołackaj papraŭčaj kałonii №1 ciapier utrymlivajucca prynamsi 74 palityčnyja źniavolenyja, siarod jakich — adzin z pretendentaŭ u kandydaty na pasadu prezidenta ŭ 2020 hodzie, palitźniavoleny Viktar Babaryka. Hetaja papraŭčaja ŭstanova admietnaja svaimi žorstkimi ŭmovami dla źniavolenych. Byłyja palitviaźni raspaviali «Viaśnie» pra toje, jak u kałonii ździekujucca sa źniavolenych pavodle zahadu načalnika kałonii Andreja Palčyka i jak administracyja chavaje nastupstvy žorstkaha abychodžańnia i katavańniaŭ.
«Usio hetaje piekła, što tut adbyvajecca, — tolki praz Palčyka i jaho schilnaści»
Zhodna ź infarmacyjaj pravaabaroncaŭ, u 2021 hodzie 58-hadovaha źniavolenaha Mikałaja Chroła mocna źbili supracoŭniki navapołackaj kałonii №1 — jamu złamali klučycu i nie lačyli.
«Klučyca nie tak zrasłasia i kostka ŭpirajecca ŭ horła, miescami padhnivaje, pravaja ruka častkova niepracazdolnaja. Jaho tak prymušali ciahać biarvieńnie i inšaje», — dzielacca vidavočcy.
Niekalki miesiacaŭ tamu Chroła adpravili ŭ pamiaškańnie kamiernaha typu (PKT). Pavodle asudžanych, zroblena heta, kab schavać nastupstvy ździekaŭ:
«Sprabujuć maksimalna ŭsio ŭtaić. Tamu što zamiašany sam načalnik [Andrej Palčyk]. Praz taki samy vypadak ciapier idzie śledstva nad adnym ich supracoŭnikam. Načalnik u šalenstvie — pad im chistajecca kresła, jašče i kalehi jamu paddajuć, tamu što jon žyćcia ni viaźniam, ni supracoŭnikam nie daje. Miery jon pryniaŭ ciapier drakonaŭskija. Usio hetaje piekła, što tut adbyvajecca, — tolki praz Palčyka i jaho schilnaści».
Mikałaj — hramadzianin Rasijskaj Fiederacyi, tamu paśla adbyvańnia pakarańnia jaho čakaje departacyja. Pavodle jakoha artykuła Kryminalnaha kodeksa jon byŭ asudžany — infarmacyi niama. Viadoma, što Chroł pisaŭ skarhu na źbićcio, jakaja zmahła vyjści za miežy kałonii, ale z pravierkaj pa hetym fakcie tak i nie pryjšli. Pry hetym u źniavolenaha navat jość zaklučeńnie miedyka-reabilitacyjnaj ekśpiertnaj kamisii.
6 lutaha ŭ sudzie Navapołacka adbyŭsia sud pa zamienie Chrołu režymu ŭtrymańnia. Chutčej za ŭsio, sud pryniaŭ rašeńnie pieravieści jaho na turemny režym, tamu na praciahu niekalkich dzion viaźnia etapujuć z kałonii ŭ adnu z «krytych» turmaŭ.
Były palitźniavoleny Vadzim Chižniakoŭ, jaki adbyvaŭ termin u PK №1, paćvierdziŭ, što ślady pabojaŭ administracyja namahajecca schavać:
«Traŭmy ŭ vyniku hvałtu chavajucca i ludziej ź imi izalujuć. U bolšaści vypadkaŭ takija traŭmy i nanosiacca ŭ ŠIZA, kab nie było śviedak. U takich vypadkach čałavieka mohuć trymać 30 i bolš sutak, navat 120 (!), kab usio zahaiłasia. Tady, viadoma, niejkija leki i dapamohu dajuć, kab nie pamior… Choć chodzić tam prymaŭka: źniavolenaha śpisać lahčej za vartavoha sabaku…
Paśla zvyčajna takich pieravodziać u PKT, kab nie raskazali ničoha, bo z PKT vychodziać u zonu adzinki, hałoŭnym čynam — vyzvalajucca ci ŭ turmu».
«Byŭ źbity asabista Palčykam dubinkaj da kryvacioku z pramoj kiški»
Źbićcio ŭ navapołackaj kałonii — častaja praktyka. Byłyja źniavolenyja śćviardžajuć, što za heta adkazvaje načalnik Andrej Palčyk. Jon abo ŭdzielničaje ŭ hetym asabista, abo addaje adpaviednyja zahady. Chižniakoŭ adznačaje, što Palčyk žorstki da ŭsich źniavolenych, nie tolki da palityčnych.
Tak, naprykład, Vadzim raskazaŭ pra žorstkaje źbićcio 20-hadovaha chłopca, asudžanaha nie pavodle palityčnaha artykułu:
«20-hadovy David Lipiertaryjani byŭ źbity asabista Palčykam dubinkaj da kryvacioku z pramoj kiški. Paśla hetaha parezaŭ sabie žyvot. Pryjšłosia špitalizavać, ale vystavili ŭsio tak, byccam siłu ŭžyli da jaho ŭ adkaz na napad. Raspačali suprać jaho spravu. Ale spravu zakryli, atrymaŭšy ad jaho abiacańnie maŭčać. Ciapier pieraviedzieny na turemny režym».
A palitźniavolenaha jurysta Ihara Pyžjanava ŭ ŠIZA źbili tak, što jon nie moh ani siadzieć, ani lažać:
«Ihara Pyžjanava «vyvozili na raskrutku», to-bok chacieli raspačać novuju spravu. Jon pačaŭ haładoŭku. Jaho pasadzili za heta ŭ ŠIZA, dzie prabyŭ 30 sutak. Vyjšaŭ adtul jak cień, ale praciahvaŭ haładać. Dzieści ŭ vieraśni-kastryčniku ja daznaŭsia, što jon znoŭ u ŠIZA. Čuvać było jaho hołas. Jon patrabavaŭ lekara. Lekara nie klikali. Jon pačaŭ kryčać hučniej i aburacca. Tady jaho źbili. Usie my čuli jaho niečałaviečyja kryki i navat huki ŭdaraŭ. Paśla dajšła infarmacyja, što jon nie moža ani siadzieć, ani lažać, a tolki staić. Potym jaho pačali nakačvać abiazbolvalnymi i trankvilizatarami. Adnaho razu atrymałasia zadać jamu niekalki pytańniaŭ u prahułačnym dvoryku praź ścianu, ale jon drenna ich razumieŭ, adkazvaŭ nie da miesca i zatarmožana».
22-hadovy Uładzisłaŭ Maroz, asudžany za «chulihanstva», z ŠIZA patrapiŭ u reanimacyju:
«Kala sta sutak siadzieŭ u ŠIZA. Sustreŭ tam i Novy hod-2022, i dzień naradžeńnia. U asabliva chałodnaj kamiery. Byli abmaražeńni skury, apioki ad batarei, prablemy z nyrkami. Ale ź jaho ździekavalisia, pakul nie atrymaŭ zapaleńnie. Paśla hetaha byŭ adpraŭleny ŭ reanimacyju ŭ Navapołack. Paśla viartańnia znoŭ patrapiŭ u ŠIZA i paśla ŭ PKT, dzie byŭ Palčykam niezakonna pazbaŭleny atavarki za niby sapsavanaje lusterka».
Viadoma, što administracyja kałonii zabłakavała asabisty rachunak, na jakim zachoŭvajucca hrošy Uładzisłava i dziakujučy jakomu jon moža raspłačvacca padčas atavarki. Ciapier ź jaho śpisvajuć hrošy za «psavańnie lusterka» — niby jon pakinuŭ na im dźvie drapiny. Za ich administracyja vystaviła Marozu rachunak u 300 rubloŭ. Ale źniavolenyja adznačajuć, što drapiny zastalisia ad anučy, jakuju vydali sami supracoŭniki.
«Im dazvolena karać dyscyplinarna, u 99% vypadkaŭ — biez nahody»
«Palčyk — sadyst i samadur. Stavicca jon da ŭsich žorstka, ja b nie skazaŭ, što ŭ čymści adroźnivajecca [da palityčnych] staŭleńnie.
Niekalki supracoŭnikaŭ dapuščanyja da ekziekucyj, ale ŭsie pra heta viedajuć. Siarod astatnich taksama jość miarzotniki, ale biez kamandy samastojna nie ryzykujuć pierachodzić miažu. Jany pa drobiazi mohuć «raściahnuć» biez fanatyzmu, ale im dazvolena karać dyscyplinarna, u 99% vypadkaŭ — biez nahody, a tamu što treba…
Mianie «raściahvali» na zonie adzin raz, ale biez fanatyzmu. Dzieści 40 chvilinaŭ pastajaŭ u paŭšpahacie. Ale mnie heta niaciažka z pryčyny dobraj formy, tamu im niecikava było. Bić — nie bili. Tolki Palčyk pahražaŭ hiemarojem, suchotami i ŭpierad nahami».
Niadaŭna ad byłoha źniavolenaha stała viadoma, što suprać adnaho z supracoŭnikaŭ raspačali kryminalnuju spravu:
«Byŭ vypadak, kali načalnik adździaleńnia atradaŭ 1-3 Piatroŭ udaryŭ asudžanaha tak, što ŭ jaho adkryŭsia ŭnutrany kryvaciok. Hety asudžany vyjšaŭ na volu i napisaŭ zajavu. Na načalnika adździaleńnia zaviali kryminalnuju spravu. Paśla hetaha ŭ kałonii trochi supakoilisia».
Adnak, jak adznačaje Chižniakoŭ, da pakarańnia vinavatych sprava zvyčajna nie dachodzić:
«Zvyčajna supolnymi vysiłkami Palčyka, SK, prakuratury i viciebskaha UDVP takija vypadki zaminajucca: źniavolenaha prosta zapałochvajuć, i jon ad usiaho admaŭlajecca. Ale ja viedaju, što byli zajavy ad tych, chto vyzvaliŭsia. Tady pravodziać pravierku, vinavataha adpraŭlajuć u adpačynak na čas razhladu, ale potym usio zaminajuć».
Jakija mietady ździekaŭ vykarystoŭvajuć u kałonii?
«Bolšaść palitviaźniaŭ robiacca «złosnymi parušalnikami režymu ŭtrymańnia» (złośnikami), tamu za luboje parušeńnie — ŠIZA. Amal usie prajšli i prachodziać praz heta, plus pazbaŭleńnie spatkańniaŭ i pieradač.
ŠIZA — heta katavańnie źniasileńniem arhanizma, a nie tolki choładam. Raniej źniavolenyja tak i nazyvali jaho — KIČO (KIČA) — «kamiera istoŝienija čiełoviečieskoho orhanizma».
Mnie pašancavała, i ja adbyŭ tam tolki 11 sutak pierad PKT. Ale ich ja zapomniu na ŭsio žyćcio. Heta było akurat u kancy kastryčnika — listapadzie 2021 hoda. Choć užo musiła być aciapleńnie, ale ŭ ŠIZA pavodle zahadu Palčyka jaho nie ŭklučyli. Na vulicy ŭdzień blizka da nula, a ŭnačy nižej za nul. Akno zaŭsiody adčynienaje i adčynienyja dźviery z kalidora ŭ dvoryki — «dla pravietryvańnia». Bieśpierapynny skraźniak. A mnie asabliva «paščaściła»: ja apynuŭsia tam pa-letniamu, to bok biez termabializny. Heta była «žeść», choć ja i zahartavany! Troje sutak ja naohuł nie spaŭ. Potym prosta vyrubaŭsia. Nie zachvareŭ praz stres. Ale kali vyjšaŭ, to adrazu zvaliła chvaroba. Tam ža jašče i «pajka» mienšaja, a ciapier i śpiecadzieńnie vydajuć, jak bałachon: biez kaŭniara i z tonkaj sintetyki.
U PKT trochi lahčej, bo na noč vydajuć paściel i matrac. Ale, kab tudy trapić, treba prajści praz šmatlikija dziasiatki sutak ŠIZA. Bolšaść tudy traplajuć zmučanymi i schudniełymi, i PKT zdajecca rajem. Ale i tam nie vychodzić adnavicca, bo porcyja «pajki» taksama ŭrezanaja. I choć jość dostup da svaich praduktaŭ raz ci dva na tydzień, ale praź miesiac tam niama čaho ŭžo brać, a zvyčajna jany sadžajuć u PKT, kali tabie voś-voś naležyć pasyłka, ci jaje pazbaŭlajuć, kab ty byŭ «pusty». A atavarka na adnu bazavuju vieličyniu pa šalonych cenach. Ludzi štukami cukierki i piečyva raskładvajuć na miesiac. A aŭsianyja kamiaki — łyžkami. Jak tut adnovišsia? Pasyłki zabaronienyja. Navat miedycynskija Palčyk zabaraniaje. Vitaminnyja taksama. Darečy, kali zabaleŭ zub, to pavodle zahadu Palčyka — tolki vydaleńnie dazvolena na PKT. Nijakaha lačeńnia!
Akramia taho, z PKT jość vialikaja ryzyka patrapić u ŠIZA, varta tolki trapić na zamietku. U takim razie ŭ termin u PKT (6 miesiacaŭ) sutki ŭ ŠIZA nie ŭvachodziać! Tamu možna biaskonca tam siadzieć.
Adnačasova sa mnoj u PKT byli Dźmitryj Kubaraŭ, Uładzisłaŭ Karecki, Dzianis Urad, Mikałaj Isajenka, Ihar Pyžjanaŭ, Ženia Zaščytaŭ, Pavieł Halak, Edzik Palčys, Aleh Rubiec, Jakaŭ Jakaŭcaŭ. A praz ŠIZA za hety čas prajšli, miarkuju, usie astatnija, za redkim vyklučeńniem».
Pra niečałaviečyja ŭmovy ŭtrymańnia ŭ ŠIZA «Radyjo Svaboda» raspavioŭ i były palitźniavoleny Alaksandr Kabanaŭ:
«Ja ŭskryvaŭ sabie ruki, bo razumieŭ, što mahu viarnucca poŭnym invalidam, kali heta ŭsio praciahniecca trošku bolš. Mianie sprabavali zamarozić. Pasadzili ŭ listapadzie ŭ kamieru biez aciapleńnia, pakłali na narach pad samym aknom, jakoje adčynili; adčynili vientylacyju. Nibyta spać ja mahu, jość nary, ale niama ni paduški, ni koŭdry, ničoha. Kamiera ŭsia ŭ plitcy, ledzianaja kamiera, para idzie z rotu. Kab tam pratrymacca, treba ŭvieś čas adciskacca, prysiadać; nikoli nie siadziš na miescy, uvieś čas u ruchu. Ruchaješsia sutki, ale na druhija siły ciabie pakidajuć. Razumieješ, što treba paspać. Ale kali ty lažaš, to admaroziš sabie niejkija orhany ci niešta jašče. A siadzieć tak treba nie adzin dzień, a dziesiać.
Nichto nie bje, nie pahražaje, ciabie prosta trymajuć u ladoŭni hetaj. U takim vypadku vyjście adno — vyjechać u lakarniu. Dać zrazumieć administracyi, što ty budzieš siabie kramsać. Kali pryjšoŭ supracoŭnik, to ŭsia kamiera była ŭ kryvi. Mianie pavieźli ŭ lakarniu ŭ Navapołack, nakłali 68 švoŭ. Potym mianie pieraviali ŭ «narmalnuju» kamieru (nu jak narmalnuju — u ŠIZA ŭsie kamiery chałodnyja)».
Miedykamienty źnikajuć, a lekary ihnarujuć skarhi źniavolenych
Taksama źniavolenyja skardziacca, što ŭ kałonii nie akazvajuć miedycynskuju dapamohu. Zhodna ź ich słovami, źnikajuć miedykamienty, a daktary ihnarujuć skarhi źniavolenych.
Vadzim Chižniakoŭ raskazvaje, što nieabchodnaja miedycynskaja dapamoha źniavolenym akazvajecca, kali heta traŭma, atrymanaja na vytvorčaści.
«Kali prosta pa skarhach, to hledziačy kamu. Palityčnym dapamohu atrymać značna ciažej: praduziataść plus 6-dzionnaja praca, a z «promki» trapić u sančastku vielmi ciažka. Načalnik miedčastki svajho mierkavańnia nie maje: choć i adnosicca da Minzdaroŭja, ale vykonvaje ŭsie zahady Palčyka».
Kamientary