Mierkavańni

Vajna Rasii z Ukrainaj prymušaje biełarusaŭ vyznačacca z «vialikim hieapalityčnym vybaram». I pracesy — na karyść Zachadu

U 2020 hodzie mnohija biełarusy admovilisia ad ŭstanoŭki «być pa-za palitykaj» ŭ svajoj krainie. Adnak zastavałasia niežadańnie rabić «vialiki hieapalityčny vybar». Sacyjołah Hienadź Koršunaŭ razvažaje, jakija karektyvy ŭ hetaje pytańnie ŭnosić rasijska-ŭkrainskaja vajna.

Fota Natalli Fiadosienka

Adnym z paradoksaŭ, na jakija była bahataja Biełaruskaja revalucyja 2020 hoda, stała jaje tak zvanaja «hieapalityčnaja niejtralnaść». Heta adznačali ajčynnyja i zamiežnyja daśledčyki, hetamu ździŭlalisia zachodnija ekśpierty i žurnalisty, na hetym nastojvali biełaruskija pratestoŭcy i bolšaść ich lidaraŭ.

Miž tym, žadańnie takoha stanovišča rečaŭ, kali z usimi susiedziami vybudoŭvaješ narmalnyja adnosiny, samim biełarusam paradaksalnym nie zdavałasia. Paradaksalnym jano ŭjaŭlajecca tym, dla kaho: a). Biełaruś źjaŭlajecca nieadjemnaj zonaj upłyvu Rasii; b). Hieapalityčnaja optyka isnuje jak adziny instrumient, praź jaki možna hladzieć na śviet.

U biełarusaŭ tak nie pracuje. Prynamsi, nie pracavała raniej.

Pa-pieršaje, tamu, što ŭ biełaruskaj masavaj śviadomaści Rasijskaja Fiederacyja daŭno pierastała być ekskluziŭnym źniešniepalityčnym partnioram. Jakoje b vialikaje miesca jana ni zajmała ŭ imparcie-eksparcie, u infarmacyjnaj prastory i ŭ rytorycy pieršych asob dziaržavy. Dy i hetaja rytoryka, kali ŭspomnić, u dačynieńni da Rasii časam była vielmi supiarečlivaj.

Pa-druhoje, u masavaj śviadomaści ŭ Biełarusi nie było taho supraćstajańnia pamiž Uschodam i Zachadam, jakoje charakternaje, naprykład, dla Rasii, Ukrainy ci Polščy. Tamu «pachaładańnie» ŭ adnosinach z Rasijskaj Fiederacyjaj nie aznačała aŭtamatyčnaha «pavarotu na zachad».

Praktyčna va ŭsich daśledavańniach pa hieapalityčnych pieravahach, kali biełarusu dać mahčymaść vybirać nie tolki z palarnych alternatyŭ, bolš čym u pałovie vypadkaŭ jon vybiraŭ «siaredni» abo abahulnieny varyjant, jaki dapuskaŭ mahčymaści raŭnavažnych adnosin sa svaimi zachodnimi i ŭschodnimi susiedziami.

Mienavita ŭ takim kantekście stała razhortvacca Biełaruskaja revalucyja.

Ustanoŭka na zachavańnie raniejšaha kursu dziejničała na praciahu ŭsiaho 2020 hoda. Tak, naprykład, u chodzie daśledavańnia, jakoje ŭ červieni 2020 hoda pravodziŭ Instytut sacyjałohii NAN Biełarusi, pry adkazie na pytańnie «Jak vy ličycie, jakim pavinien być asnoŭny kirunak źniešniepalityčnaj dziejnaści Biełarusi?», za aryjentacyju na Rasiju vykazałasia 23,9%, za Jeŭropu — 20,2%, za Kitaj — 4,8%. Za niejtralny varyjant (heta značyć, ni za jaki z hetych varyjantaŭ i za pazicyju «Ni na kaho aryjentavacca nie treba, treba pravodzić samastojnuju palityku») vykazalisia 54,6%.

U listapadzie taho ž 2020 hoda Chatham House pravioŭ daśledavańnie siarod haradžan Biełarusi i atrymaŭ supastaŭnyja danyja: u ramkach adkazu na pytańnie «U jakim hieapalityčnym sajuzie lepš znachodzicca biełaruskaj dziaržavie?» pazicyi «U sajuzie z Rasijaj i ES adnačasova» i «Biełarusi lepš być pa-za hieapalityčnymi sajuzami» sumarna nabrali 62,8%.

U vypadku palarnych alternatyŭ, jak u telefonnym apytańni Biełaruskaj analityčnaj majsterni (kiraŭnik — prafiesar Andrej Vardamacki), jakoje pravodziłasia ŭ toj ža čas, za sajuz z Rasijaj vykazalisia 40% apytanych, a za Jeŭrapiejski Sajuz — 33%.

Bolš za toje, žadańnie biełaruskaha hramadstva (prynamsi, jaho pałovy) padtrymlivać narmalnyja adnosiny i z Zachadam, i z Rasijaj zachoŭvałasia i na praciahu 2021 hoda. Navat niahledziačy na toje, što pucinskaja Rasija była faktyčna adzinaj źniešniepalityčnaj aporaj represiŭnaha režymu Łukašenki, jaki źniščaŭ biełaruskaje hramadstva. 

Heta paćviardžajuć danyja niekalkich cykłaŭ daśledavańniaŭ Chatham House, u ramkach jakich respandentam zadavałasia pytańnie pra toje, u jakim hieapalityčnym sajuzie lepš znachodzicca biełaruskaj dziaržavie.

Jak my bačym, sumarna pazicyja adnačasovaha sajuzu z Uschodam i Zachadam albo dystancyjavańnia ad ich u roznyja miesiacy nabirała ad 64% da 55% — ale ŭ lubym vypadku hetaja ideja była pryvabnaja dla bolšaj pałovy biełaruskaha hramadstva.

Inšymi słovami, ažno da pačatku 2022 hoda, da pačatku rasijska-ŭkrainskaj vajny, ideja hieapalityčnaha niejtralitetu — parytetu pamiž Zachadam i Rasijaj — zastavałasia dla biełarusaŭ aktualnaj. Ale ciapier, mabyć, vajna va Ukrainie zrobić toje, čaho nie zmahła revalucyja ŭ Biełarusi — nadłamić daŭniuju ŭstanoŭku biełarusaŭ na simietryčnaje siabroŭstva ich dziaržavy z usimi susiedziami, uklučajučy ŭschodniaha «partniora».

Da hetaj dumki padvodziać danyja, atrymanyja ŭ ramkach prajekta «Narodnaje apytańnie» (darečy, prajekt hety šmat u čym niedaacenieny; z boku ekśpiertaŭ jon atrymlivaje mienš uvahi, čym na samaj spravie zasłuhoŭvaje).

Ja maju na ŭvazie vyniki daśledavańnia pratesnaj aŭdytoryi, atrymanyja ŭžo paśla pačatku rasijska-ŭkrainskaj vajny: rezkaje źnižeńnie kolkaści vypadkaŭ vybaru «niejtralnych» pazicyj i rost papularnaści prajeŭrapiejskaj aryjentacyi.

Kali ŭ lutym 2022 hoda dźvie «niejtralnyja» pazicyi razam nabirali 61%, a prajeŭrapiejskaja — usiaho 38%, to ŭ biahučym krasaviku «niejtralnyja» «vybary» skłali ŭsiaho 31%, a vybar ES — 60%. Heta značyć, pazicyja hieapalityčnaj roŭnaaddalenaści straciła amal pałovu svaich adeptaŭ, a ideja jeŭrapiejskaha vybaru stała papularniejšaj bolš čym na tracinu.

Padkreślu, heta danyja pa apytańni pratesna nastrojenaj, prademakratyčnaj častki biełaruskaha hramadstva.

Jaki budzie raskład dla ŭsiaho biełaruskaha hramadstva — pakul niajasna, ale vidavočna, što rasijska-ŭkrainskaja vajna ŭnosić karektyvy ŭ biełaruskaje niežadańnie rabić «vialiki hieapalityčny vybar».

Kamientary

Što za čamadan nosić kala Łukašenki jahony achoŭnik? Nie, tam nie jadziernaja knopka20

Što za čamadan nosić kala Łukašenki jahony achoŭnik? Nie, tam nie jadziernaja knopka

Usie naviny →
Usie naviny

Tyl Švajhier raskazaŭ, u jakim žanry źniaŭ by film pra Biełaruś. Vy ździviciesia11

Mihrant na biełaruska-polskaj miažy schavaŭsia za prybiralniaj. Ale nie ŭličyŭ adzin niuans VIDEA2

Fanaty raspaviali, jak zmahli arhanizavać pierfomans na matčy ŭ Varšavie i jak zmahalisia z pjanymi pravakatarami

Imavierny premjer Litvy: Štučnyja abmiežavańni dla biełarusaŭ niełahičnyja. Biełarusy dapamahajuć ekanomicy Litvy12

«Ty ździejśniła sapraŭdny ŭčynak». «Dynama» zapisała VIDEA z padziakaj žančynie ŭ čyrvona-zialonym23

Prodažy novych aŭtamabilaŭ u Biełarusi znoŭ pastavili rekord2

«Znoŭ źjezdžu ŭ Minsk, usio vyrašym». Ukrainski deputat, jaki pryjazdžaŭ u Biełaruś, zaklikaŭ Zialenskaha da pieramovaŭ z Rasijaj10

Čamu vybarščyki hałasavali za Trampa?4

Hiendyrektar «Biełaruśfilma»: «Listapad» — heta BRIKS u śfiery kino3

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Što za čamadan nosić kala Łukašenki jahony achoŭnik? Nie, tam nie jadziernaja knopka20

Što za čamadan nosić kala Łukašenki jahony achoŭnik? Nie, tam nie jadziernaja knopka

Hałoŭnaje
Usie naviny →