Rasija ŭdaryć pa Ukrainie chimičnaj zbrojaj? Usio moža być našmat praściej i trahičniej

Siarhiej Biesarab — były supracoŭnik Instytuta ahulnaj i niearhaničnaj chimii NAN Biełarusi, papularyzatar navuki, aŭtar błohu LAB-66.

Biesarab raskazaŭ, što moža adbycca ŭ vypadku padryvu amijaku pad Charkavam, a taksama papiaredziŭ, što padobnaja niebiaśpieka isnuje amal pa ŭsioj Ukrainie.

Jon miarkuje, što bolš vierahodna nie ŭžyvańnie bajavych atručvalnych rečyvaŭ, a vykarystańnie — śviadomaje ci vypadkovaje — «hramadzianskich» chimičnych kampanientaŭ.

«Pa ščyraści, sensu ŭ takoj pravakacyi — padryvie składoŭ z amijakam — niama dla abodvuch vojskaŭ.

Amijak — heta haz. I hałoŭny momant, što ciažka sprahnazavać raspaŭsiud vobłaka, jak jano budzie ruchacca. Źmianiajecca viecier, rozny reljef.

Navat kali rasijskaja armija ŭzarvie hetyja cysterny, to niama harantyi, što amijakam nie nakryje ich samich. Tut nie budzie pieramožcaŭ, bo amal usio zaležyć ad nadvorja. Tut hałoŭnaje nie padarvać hetyja reahienty, a sprahnazavać nadvorje.

A jaho va ŭmovach vajny prahnazavać dakładna niaprosta, bo kali harać harady, iduć abstreły, to jany padvyšajuć łakalna tempieraturu. Idzie pył, saža, źmianiajecca tempieratura, adpaviedna źmianiajecca i nadvorje, mohuć być łakalnyja mietearałahičnyja anamalii.

Naprykład, u tuju noč, kali ruskija abstrelvali atamnuju stancyju ŭ Enierhadary, viecier byŭ nakiravany jakraz u bok Rasii. Kali b niešta zdaryłasia, to radyjaaktyŭnaje vobłaka pajšło b mienavita tudy. U mianie pry błohu jość čat, i ŭ tuju noč rasijanie pačali vielmi chvalavacca, prosta vybuch emocyj. 

Pavialičyć

Dla ŭkrainskaj armii padryvać amijak uvohule dziŭna. Heta vielizarnaja ryzyka ŭ pieršuju čarhu, bo takim krokam ź vielmi vialikaj vierahodnaściu prosta źniščać svaich. Tamu jany nikoli nie pojduć na takoje, — ličyć navukoviec. — 

I ja b nie kazaŭ, što mienavita Charkaŭskaja vobłaść — heta krynica amijaku. Amijak — raspaŭsiudžanaje rečyva. Jaho vykarystoŭvajuć, naprykład, u vytvorčaści azotnych uhnajeńniaŭ. Zhadajcie biełaruski «Hrodna Azot», tam amijak adzin z asnoŭnych reahientaŭ. I va Ukrainie taksama jość takija pradpryjemstvy.

Taksama amijak zachoŭvajecca na kambinatach pa vytvorčaści małočnych praduktaŭ. Tam jaho vykarystoŭvajuć u achałodžvańni, i na takich pradpryjemstvach mohuć znachodzicca sotni ton amijaku.

I pahladzicie na abstreły ŭkrainskich haradoŭ — časta jany prosta niejkija chaatyčnyja. I tut moža prosta šalony, vypadkovy snarad trapić u schovišča amijaku ŭ lubym horadzie, dzie jano jość».

Ale nakolki niebiaśpiečny vybuch składoŭ z amijakam? 

«Kali ŭ schovišča amijaku trapić snarad, vybuch uzdymie ŭ pavietra čaściny. Budzie takoje vobłaka z praduktaŭ vybuchu, z amijaku. Pamier moža być luby: choć 10 mietraŭ, choć 50, choć bolš. Hetaje vobłaka budzie ruchać viecier, jano nie asiadaje: amijak lahčejšy za pavietra amal u dva razy. Vobłaka budzie iści na peŭnaj vyšyni i ruchacca. Moža iści i «čaplać» ludziej, mašyny, damy. Raspaŭsiud i trajektoryja vobłaka budzie zaležyć ad reljefu, ad budynkaŭ, ad tempieratury, — kaža Siarhiej Biesarab. — 

Amijak uździejničaje na skuru, ale asnoŭnyja paškodžańni atrymajuć vočy, ślizistyja i lohkija. Jon dziejničaje, jak ščołač — jak srodak «Krot», jaki my zalivajem u zabityja truby na kuchniach. Amijak, choć heta i haz, budzie abychodzicca z arhanizmam čałavieka amal hetak ža, raźjadać, jak kisłata». 

Pavialičyć

Akramia amijaku isnujuć i inšyja niebiaśpiečnyja rečyvy, schoviščy jakich mohuć być paškodžanyja padčas abstrełaŭ, adznačaje Biesarab. 11 sakavika rasijskija vojski pačali abstrelvać Dniapro — a tam zachoŭvajecca vielmi niebiaśpiečny hieptył.

«Hieptył — heta ŭvohule staraja prablema. Heta rakietnaje paliva, vykarystoŭvałasia ŭ rakietnych nośbitach. Hieptył vykarystoŭvajecca i na Bajkanury, i ŭ rakietach Iłana Maska. 

I jon vielmi ŭstojlivy, jaho dastatkova ciažka źniščyć. 

A ŭ Dniapry jość Paŭdniovy mašynabudaŭničy zavod, bolš viadomy jak «Južmaš» — fłahman rakietabudavańnia. I tam hieptył byŭ źviezieny dla zachoŭvańnia i ŭtylizacyi, Ukraina musiła da 2020 hoda ź im razabracca. Ale ci to nie było srodkaŭ, ci to jašče niešta, i hieptył tam zastaŭsia.

Navat paru hadoŭ tamu miascovyja skardzilisia na mahčymaść uciečak hetaha rečyvu, — kaža Siarhiej Biesarab. — Na čałavieka hieptył uździejničaje hetak ža, jak i amijak, ale asnoŭnaje jaho adroźnieńnie ŭ tym, što jon vielmi mocny mutahien i kancerahien. Amijak, kali «začepić», apiače, to čałaviek moža vyžyć. A hieptył, akramia apiokaŭ, budzie vielmi ciažka vyvodzicca z arhanizma, jon sapsuje ŭsio žyćcio čałavieku praz kancerahiennaść.

 Na «Južmašy» zachoŭvajecca niedzie 100 ton hieptyłu. Kali rečyva vybuchnie, to na horad Dniapro hetaha dakładna chopić. Plus heta rakietnaje paliva, jano budzie zharać. Ale hieptył budzie zabrudžvać taksama hlebu i vadu, heta nie amijak, jaki za niejki čas raźmiarkujecca ŭ atmaśfiery, skažam tak. Hieptył ža nazapašvajecca ŭ hlebie. Jon budzie dziesiacihodździami atručvać hlebu i hrobić ludziej. 

Jość taki pryncyp viadzieńnia vajny, jak «technika vypalenaj ziamli», kali chočuć maksimalna źniščyć nasielnictva. Jak amierykancy rabili ŭ Vjetnamie, vykarystoŭvajučy defalijanty, ahient «Oranž», źniščali raślinnaść — i paśla ad hetych rečyvaŭ jašče vialikaja kolkaść ludziej chvareła. Dyk voś, hieptył — heta budzie niešta takoje, prosta pačvarnaja katastrofa, bo navat kali ludzi i vyžyvuć, to nastupstvy ad hetaha rečyva buduć ciahnucca jašče doŭha, hadami. Da taho ž, rečyva budzie raspaŭsiudžvacca i dalej, mihryrujučy z vadoj, zabrudžvajučy inšyja terytoryi».

Pavialičyć

Taksama niebiaśpieku ŭjaŭlaje chłor. 

«Uvohule, chłor — adno ź pieršych bajavych atručvalnych rečyvaŭ.

Ale ŭ jakaści zbroi jon vykarystoŭvaŭsia ŭ Siryi, byli takija naviny. Čamu jon niebiaśpiečny — heta haz, ale ciažejšy za pavietra, jon nie budzie raźmiarkoŭvacca ŭ atmaśfiery, a budzie asiadać uniz. I budzie visieć doŭha. 

Chłor taksama jość na chimičnych pradpryjemstvach. Mnie čytačy-ŭkraincy skidvali infarmacyju, što ŭ adnym z ukrainskich haradoŭ abstrelvali pradpryjemstva, na jakim stajać vielizarnyja jomistaści z chłoram. Boh abnios, ničoha nie razburyli — ale takich pradpryjemstvaŭ va Ukrainie vielmi šmat, asabliva ŭ zachodniaj častcy. 

I chłor taksama budzie surjoźniej za amijak, — papiaredžvaje Biesarab. —

Kali jon raspaŭsiudzicca — u pieršuju čarhu, heta budzie ŭdar pa hramadzianskim nasielnictvie. Ale pacierpiać taksama i ŭkrainskija vajskoŭcy, i navat ruskija — bo pa tych materyjałach, što ja baču, ukrainskija sałdaty niejak bolš padrychtavanyja, lepš ekipiravanyja.

A rasijskija sałdaty vyhladajuć žachliva, nieviadoma, ci majuć jany chacia b zvyčajnyja procivahazy. I navat kali jany ŭ rasijskich vojskaŭ jość, to my ž nie viedajem, ci padychodziać tam filtry, ci ŭvohule jany pracujuć. Sprava ŭ čym — u niekatorych procivahazach u filtrujučych skryniach vykarystoŭvajuć rečyva, jakoje ŭtrymlivaje srebra. I jašče ŭ mirny čas ja sustrakaŭ naviny, što niedzie ŭ Rasii pakrali toje srebra z hetych skrynak. Bo tady ž nichto nie rychtavaŭsia vajavać, tyja skryni lažali spakojna na składach. 

I zaraz tak moža zdarycca, što rasijskija sałdaty navat i nie ŭ kursie, što ich procivahazy, mahčyma, nie pracujuć — kali jany ŭ ich uvohule jość, kaniečnie».

Žychary Stolinskaha rajona paćviardžajuć fakt vybuchaŭ paśla pralotu samalotaŭ. Ukraina: Majem spravu z rasijskaj pravakacyjaj

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0