«I pra Aśviencim treba było zdymać, kali tam hareli piečy». Intervju z Andrejem Kurejčykam pra našumieły sieryjał
Anons mastackaha sieryjała pra Akreścina ŭzbudaražyŭ ludziej. Režysior Andrej Kurejčyk paśla patłumačyŭ, što heta było. U intervju «Našaj Nivie» jon adkazvaje na hnieŭnyja kamientaryi, raskryvaje biudžet sieryjała i detali zakuliśsia. I raskazvaje, čamu zdymaje sieryjał mienavita ciapier.
Režysior anansavaŭ, što sapraŭdny tyzier źjavicca da siaredziny viasny. Toje, što vykłali ŭ sieciva, — repartaž z bekstejdžu. U toj dzień zdymali kašmarny son adnaho z hierojaŭ.
«Mnie nie chaciełasia heta zdavać, — kaža Andrej Kurejčyk. — Dziakuj bohu, što my bolš žurnalistaŭ nie puskali. Heta realny son čałavieka, jaki pakutavaŭ na Akreścina. Jon raskazaŭ mnie, što śniŭ, jak jaho zabivajuć padčas demanstracyi. My hety kašmar uznavili».
«Naša Niva»: Čamu vyrašyli zdymać sieryjał mienavita ciapier?
Andrej Kurejčyk: A kali? Kali my kažam pra Druhuju suśvietnuju vajnu, mnie zaŭsiody bolš cikavyja filmy, jakija išli ad vidavočcaŭ — ad Roma, Bykava. Ad piśmieńnikaŭ-frantavikoŭ. Mnie nie cikava toje, što zdymaje ciapier «Biełaruśfilm» praz 80 hod, hetyja drobnyja vyraby.
Mnie cikava toje, što bačyli ludzi realna. Ja cudoŭna razumieju, što praź piać hod padziei 2020-ha buduć lehiendaj, i kožny budzie interpretavać ich u tym klučy, u jakim pamiataje. A ja liču, što pakul heta śviežaje, hetuju ranu treba tryvožyć.
Aproč taho, my nie pavinny dać zabyć, što ŭ nas kraina z samaj vialikaj kolkaściu palitviaźniaŭ u Jeŭropie. Ja cudoŭna razumieju, što tam Pucin źbirajecca napaści na Ukrainu, što Afhanistan i ŭsio astatniaje, ale my nie pavinny dać navat šanca advieści na druhi płan paradak pra palitviaźniaŭ.
Asnoŭny matyŭ hetaha prajekta — chistać hety paradak dnia. Što ŭ Biełarusi jość svoj archipiełah HUŁAH, jaki my nazyvajem Akreścina, što tam katujuć ludziej prosta ŭ hetuju siekundu i što heta absalutna nieprymalna ŭ XXI stahodździ ŭ Jeŭropie.
My budziem paŭsiul, dzie mahčyma, heta pakazvać, pra heta kryčać. My chočam dać hety film palitykam. My nie možam pakinuć situacyju tak, jak jana jość ciapier.
A z ulikam taho, što, na vialiki žal, z addaleńniem ad 2020 hoda sam infarmacyjny paradak zhasaje ŭ Jeŭropie i śviecie, heta adkaznaść samich biełarusaŭ zrabić tak, kab hety hołas byŭ hučnym.
«NN»: Jak pakazali vodhuki, biełarusy jašče nie hatovyja tryvožyć rany…
AK: Dy nie, jany hatovyja. Prosta ludzi nie zrazumieli, što nie kino jany ciapier pabačyli, a repartaž. Scenaryj nichto nie viedaje, heta samaja zasakrečanaja častka našaha prajekta. Ja da hetaha staŭlusia spakojna. Ale ja pierakanany, što ŭsie cudoŭna razumiejuć: kali paradak zacichnie, usie zastanucca siadzieć tyja samyja 14—18 hadoŭ, jakija im dali.
«NN»: Byli kamientaryi, što zdymać sieryjał pra Akreścina ciapier — heta jak zdymać pra Aśviencim, kali harać piečy. Jak vy staviciesia da takoha paraŭnańnia?
AK: Jakraz i treba było zdymać pra Aśviencim, kali hareli tam piečy. Heta spyniła b. A što zdymać paśla, kali ty ŭžo ničoha nie možaš zrabić? Mastactva pavinna być aktualnym. Jano pavinna zmahacca ŭ toj momant, kali hetaja baraćba nieabchodnaja, a nie machać kułakami paśla bojki.
Ja režysior, scenaryst, litaratar. Što ja jašče mahu zrabić? Ja nie ŭmieju pisać repartažy ci kidać kanistry z dronaŭ, vybačajcie. Ale što ja mahu — heta zrabić kino ci teatr. Ja rabiŭ: u mianie byli dva vialikija teatralnyja prajekty — «Pakryŭdžanaja Biełaruś» i «Hałasy novaj Biełarusi», jakija prajšli bolš čym u 40 krainach i dzie my raskazvajem pra našu situacyju.
Kino musić zastacca nastupnym pakaleńniam, jany pavinny viedać, što adbyvałasia ŭ 2020 hodzie. Nichto nie raskaža, naviny syduć, vidavočcy raźjeducca, pavinna choć štości zastacca dla ich.
«NN»: Kali vy rychtavalisia da zdymak sieryjała, jakija historyi, ludzi vas urazili?
AK: Mnohija. I viadomyja, jak Łosik z haładoŭkaj, Łatypaŭ, Pamidoraŭ z Łeśli Najfam. Kaleśnikava, nie chavaju, pakinuła mocnaje ŭražańnie ź jaje vykradańniem. I mnohija historyi, jakija apisanyja ŭ prajekcie «Žnivień 2020», vartyja taho, kab zastacca dla nas u pamiaci ŭ takim farmacie.
«NN»: Ci buduć u sieryjale piersanažy kštałtu Karpiankova, Babaryki, Kaleśnikavaj?
AK: Čamu nie? Buduć. Heta nie bijahrafičnaje kino, tamu niama sensu zdymać pra ich losy. My robim zborny vobraz biełaruskich izalataraŭ, bo štości adbyvałasia na Akreścina, štości na «vaładarcy», štości ŭ «amierykancy», štości ŭ Žodzina. Chaciełasia b nie abmiažoŭvać siabie tolki administratyŭkaj, bo ludzi pa kryminalnych artykułach siadziać hadami.
Naprykład, naš kansultant asnoŭny, kubiniec Raberta, paŭtara hoda prasiadzieŭ na Akreścina. Labiedźka siadzieŭ u «amierykancy» kala sta dzion. U nas paŭhrupy artystaŭ siadzieła. Paša Haradnicki, Andrej Tkačoŭ… Nie budziem usich nazyvać, bo ŭ ich siemji ŭ Biełarusi, pytańni pierasiačeńnia miažy składanyja.
Tamu my i nie zaprašali nikoha na placoŭku — u nas vializnyja zadačy pa zachavańni biaśpieki ludziej.
«NN»: Ci možacie jašče kahości nazvać, chto zdymajecca?
AK: Uładzimir Ušakoŭ zdymajecca, Ihar Zabara. Vielmi mnohija słavutyja akciory, ludzi paznajuć.
«NN»: Jak płanujecie sieryjał pakazvać?
AK: Budziem staracca pakazać pa telesietkach tych krain, jakija mohuć akazać padtrymku biełarusam. Biełarusy ŭbačać taksama ŭ internecie.
Vielmi chočacca, kab pabačyli i zamiežniki. My budziem davać sieryjał dyjasparam jak arhumient, kab jany cisnuli na svaje elity, palitykaŭ, kab prasoŭvać temu palitviaźniaŭ, bo jana sychodzić na druhi płan.
Adčuvajecca, jak pastupova apuskajucca ruki ŭ jeŭrapiejskich palitykaŭ praź inšyja vykliki i jany pierastajuć patrabavać vyzvaleńnia tych, chto ciapier siadzić.
«NN»: Udakładniu: sieryjał zmohuć znajści ŭ internecie. A heta nie naškodzić tym, chto zdymajecca? Vy sami kazali pra sakretnaść.
AK: Nie, dastatkova vialikuju častku hrupy my rełakujem. U nas jašče takaja misija — my finansava dapamahajem represavanym artystam, u ramkach hetaha sieryjała my dajom im miesca pracy, jakoje dazvalaje pierabracca ŭ biaśpieku.
«NN»: Adkryty zbor na častku biudžetu pieršaj sieryi — 50 tysiač jeŭra zajaŭlałasia. Kolki ahułam kaštujuć zdymki adnoj sieryi ŭ Litvie?
AK: Kala sotni. My ŭziali vielmi dobry pradakšn, bo chočam, kab heta było jakasna. U nas pradakšn, jaki zdymaŭ «Čarnobyl» dla NVO. Heta realna krutyja chłopcy litoŭskija.
Druhaja historyja — my trapili ŭ «amikron». U nas kožny dzień byŭ jak ruletka. Abaviazany być na placoŭcy doktar, ad ranicy my ŭsie zdajom testy. Vielmi časta byvajuć siurpryzy, kali ŭ artysta, jaki praz hadzinu pavinien uvajści ŭ kadr, dźvie pałoski. I ŭ nas było piekła. Niekatoryja zdymki my adkładvali šmat razoŭ.
«NN»: Čamu vyrašyli źbirać hrošy, a nie ŭkłaści svaje?
AK: Byli b svaje, ja b z zadavalnieńniem. Chaciełasia b mieć stolki, kab lohka było vykłaści z kišeni svaje, ale ich niama.
«NN»: Vy šmat razoŭ zhadvali, što meta — uźniać temu palitviaźniaŭ. Jak dumajecie, što moža stać šturškom, kab ludziej pačali adpuskać, i kali heta moža zdarycca?
AK: Viedajecie, ciapier idzie takaja historyja, što i Łukašenka, i Pucin sprabujuć vyhladać cyvilizavanymi dyktatarami.
«NN»: Łukašenka, zdajecca, nie sprabuje vyhladać takim.
AK: Ja da taho, što jany kažuć: voś, jość zakon. Ale kali śviet ubačyć realny žach taho, što tam adbyvajecca, na ŭzroŭni emocyj… Relnaje isnavańnie ŭ hetych izalatarach, dzie ź ludziej, jašče nievinavatych, bo čałaviek ličycca nievinatym da rašeńnia suda, ździekujucca našmat horš, čym z tych, chto ŭ kałonijach atrymaŭ svaje terminy. Tut, mnie padajecca, u ich moža zdryhanucca nierv, i pytańnie stanie rubam.
«NN»: Vy raniej u intervju kazali, što pratesty nie źjaŭlajucca instrumientam źmieny ŭłady. Što tady?
AK: Šyrokaje abjadnańnie ŭ ahulnanacyjanalny masavy ruch. Z adzinym razumieńniem prajekta budučyni. Mnie padajecca, što kali hetaje abjadnańnie stanie nastolki maštabnym, što ihnaravać jaho zapyt stanie niemahčyma, hety zapyt pačnie realizoŭvacca.
«NN»: A ciapier hetaje abjadnańnie chiba nie maštabnaje?
AK: Ciapier niama nijakaha abjadnańnia naohuł. Kali kožny z nas paasobku na kuchni suprać Łukašenki, heta nie abjadnańnie ludziej u arhanizacyju.
Pavinna być «Salidarnaść», dzie było 25% nasielnictva Polščy. Kali ŭ nas uźniknie ruch nacyjalna-vyzvalenčy, za niezaležnaść i suvierenitet, jaki abjadnaje chacia b 20% nasielnictva, nie ličycca ź im budzie niemahčyma nikomu — ni Łukašenku, ni Pucinu.
Kamientary