«Źjaviłasia žadańnie ŭciačy ad usich». Žančyna z tryma dziećmi źjechała ŭ hłuchuju paleskuju viosku, kupiła zakinutuju chatu i zrabiła jaje znakamitaj
Svaim žyćciom i ŭčynkami Ludmiła Niedaškoŭskaja dakazvaje: tvoj dom tam, dzie tabie dobra. A kali ščyra lubiš spravu, jakoj zajmaješsia, žyćcio abaviazkova pakaža tabie tvoj šlach.
«Dabracca siudy možna było tolki na łodcy»
Kakoryca — unikalnaja vioska ŭ Drahičynskim rajonie, jaje amal nichto nie viedaje. Kaliści jaje nazyvali druhoj Vieniecyjaj. Vioska stajała na vadzie, a miascovyja pierasoŭvalisia na łodkach.
«Ich nazvali «čajkami». U kožnaha žychara vioski było pa dźvie łodki. Adna paradnaja, druhaja pracoŭnaja. Na łodkach pieravozili navat budmateryjały dla damoŭ. Ale ŭžo sieńnia vioska na miažy źniknieńnia», — raskazvaje ŭ adnym ź videa Ludmiła.
Ludzi, jakija pryjazdžajuć da hetaj žančyny ŭ hości, tak joj začaroŭvajucca, što z zadavalnieńniem zdymajuć pra jaje siužety i niasuć słavu ŭ narod.
«Kakoryca staić pa-susiedstvu ź Biezdiežam — jašče adnoj unikalnaj biełaruskaj vioskaj. Ja tam naradziłasia, — dzielicca svajoj historyjaj Ludmiła z błoham Humans of Minsk. — Tam mama maja žyvie. Vieski padzialaje raka Plosa. U dziacinstvie my brali karyta, adzieńnie i biehli da raki prać. Vydatnaje dziacinstva ŭ nas było.
U Kakorycy byŭ dom kultury, biblijateka, krama, stajnia… Siońnia ŭžo čałaviek 70 zastałosia. Vioska vymiraje. Ale pryroda tut, jak i raniej, amal niekranutaja. U nas navat daroha rukami miascovych žycharoŭ nasypanaja. Zaviem jaje «hrebla».
Jana i źvilistaja takaja, bo prakładvali ŭ tych miescach, dzie vady mienš było. Da źjaŭleńnia hetaj darohi dabracca ŭ Kakorycu možna było tolki na łodkach.
«Maryła zastacca ŭ adzinocie»
Ludmile 40 hadoŭ. I ŭ jaje jość usio, kab być paśpiachovaj žančynaj u sučasnym ujaŭleńni. U joj i žanočaje abajańnie, i dziełavaja chvatka, i mnostva talentaŭ.
Uźnikaje pytańnie: što tydy hetaja žančyna robić u paleskich bałotach, u vioscy, ź jakoj u horad dzieci zabirajuć navat starych. Tym bolš u Kakorycy bolš niama škoły, doma kultury i navat kramy.
Dva razy na tydzień siudy pryjazdžaje aŭtałaŭka. Pry hetym žančyna adna vychoŭvaje traich dziaciej! Starejšaj dačce 23, małodšaj — 16, a synu — 9, piša pra jaje błoh Humans of Minsk.
Tak zdaryłasia, što viarnucca dadomu žančynu padšturchnuli niaprostyja žyćciovyja padziei.
«Rana vyjšła zamuž, 14 hadoŭ žyła va Ukrainie. Ale žyćcio nie skłałasia. Tamu i viarnułasia da mamy. Pakinuła tam usio, što było: svaju spravu i klijentaŭ. Ja šyła sukienki na zakaz, — cytuje jaje Humans of Minsk. — Źjaviłasia žadańnie ŭciačy ad usich u cišyniu. Chacieła žyć tam, dzie niama navat susiedziaŭ. Maryła zastacca ŭ adzinocie».
Nieŭzabavie paśla viartańnia ŭ rodnyja miaściny maładaja žančyna zaniałasia ramieśnictvam. Jak i mnohija miascovyja žychary, jana ź dziacinstva ŭmieła vyšyvać hładździu, piačy chatni chleb, rukadzielničać i haspadaryć.
Raniej Ludmiła skončyła kursy krojki i šyćcia, a potym navučyłasia vyšyvać kryžykam i bisieram, pačała vystupać u miascovym samadziejnym ansambli «Kupalinka» i zavočna pastupiła ŭ Pinski dziaržaŭny kaledž mastactvaŭ na śpiecyjalnaść «narodnaja tvorčaść».
«Usio akazałasia nie tak składana. Znajšlisia siabry, jakija padkazali, dzie možna kupić chatu, — raskazvała žančyna. — Hladzieła dźvie. Adnu ŭ centry, ale jana mnie nie spadabałasia. A druhaja… Pamiataju, jak pryjechali da jaje ŭviečary. A jana zakinutaja, u bylniahu, unutry bardak… Heta ciažka rastłumačyć.
Ale ŭ hetym domie była takaja śvietłaja enierhietyka, što ja tam i zrazumieła: svajo žyćcio budu budavać tut. Dom stary, ale zrobleny z dobraha stałaha dreva. Pobač voziera, rečka, šykoŭnyja turystyčnyja maršruty… Idealnaje miesca dla žyćcia, pra jakoje ja maryła».
«Vyrašyła zachavać i prymnožyć paleskija skarby»
Davodzić dom, u jakim kaliści była polskaja škoła, da ładu Ludmile pryjšłosia doŭha i staranna.
«Ja nabyła jaho za 700$, ale šmat jašče ŭkłała, bo ničoha, akramia pahryzienych myšami špaler, tut nie było. Usio karčami zarasło. Sama tut usio rabiła, časam mnie dapamahali za harełku», — havaryła žančyna.
Akazałasia, što tut nie tolki lohka dychajecca, ale i źjaŭlajucca tvorčyja idei. Sa svajho novaha staroha doma Ludmiła vyrašyła zrabić ahrasiadzibu, spadziajecca pryciahnuć siudy turystaŭ i ŭznavić žyćcio pamirajučaj vioski. Siadzibu nazvała «Kufrynkaj».
«Ad słova «kufar». Raniej jany byli ŭ kožnaj chacie. U ich zachoŭvali najlepšyja rečy i pasah. Tak i nazvała svaju siadzibu, bo źbirałasia sabrać u joj usio samaje kaštoŭnaje: tradycyju i kulturu», — tłumačyła žančyna.
Svaju siadzibu Ludmiła padfarbavała, ale ŭnutry zachavała kałaryt siaredziny minułaha stahodździa, kali hałoŭnym upryhožvańniem sialanskaj chaty było toje, što ludzi rabili svaimi rukami — ručniki, kufry, kilimki, kałaŭrot.
Tut zastałasia stol z belkami i kručok ad staradaŭniaj dziciačaj kałyski, jakuju treba było padviešvać. A taksama łožak z «paduzornikam», jakim nakryvajuć paduški i vielizarnaja pieč, u jakoj Ludmiła hatuje pa starabiełaruskich receptach.
«Vyrašyła pakinuć usio aŭtentyčnym, zachavać i prymnožyć paleskija skarby. Źbirała pa krupinkach. Składana — ničoha ž amal nie zastałosia. Niešta mnie susiedzi addali, niešta sama razmalavała i vyšyła, niešta nabyła. Časam ludzi vykidvajuć dyvany, bo imi ŭžo nichto nie karystajecca, dyk ja sa samietnika dastaju».
«Kažu turystam, što internetu niama, prybiralnia na dvary — i im narmalna»
Turysty, jak pryznajecca haspadynia ahrasiadziby, vałam u «Kufrynku» nie jeduć, ale ŭ jaje ŭžo jość pastajannyja klijenty.
Niahledziačy na toje, što prybiralnia i letni duš tut na dvary. Haspadynia maryć padvieści ŭ chatu vadu i ŭstalavać vannu. Pakul ža ŭładkavanyja navat nie ŭsie pakoi.
«Kakoryca — inšy śviet. Heta składana pieradać słovami, tam treba žyć i bačyć. Mnie padabajecca taja daŭnina, što ŭ Bieździežy ŭžo amal stračanaja. Padabajecca palić u piečy, hrubcy.
Tut cišynia, nie huduć traktary, akunaješsia ŭ pryrodu. Pobač Jasielda i Sporaŭskaje voziera. Ja adrazu kažu svaim turystam, što internetu niama, tualet na dvary — i im narmalna, tolki b dzieci nie siadzieli ŭ hadžetach.
U nas možna pabačyć redkich ptušak, pačuć miascovy dyjalekt, tut paśviać karoŭ i aviečak, ja hatuju ŭ piečy naturalnyja biełaruskija stravy biez chimikataŭ, pravodžu majstar-kłasy. Ja sama krychu saromiejusia, što ŭ mianie niama haradskich umoŭ, ale tyja, chto lubić Dubaj, siudy i nie pajeduć», — raskazvała žančyna Humans of Minsk.
Tamu i cana dla haściej u siadzibie nievysokaja. Za sutki z čałavieka — 30 rubloŭ. I heta sa śniadankam i viačeraj, z chlebam, ułasnaj vypiečkaj. Usio heta Ludmile dapamahaje hatavać jaje mama.
Pakul z prybytkam u ahrasiadziby nie husta. I tamu Ludmiła padzarablaje: šyje i vyšyvaje na zakaz sukienki, błuzki, ekskluziŭnyja kašuli ź ilnianoha pałatna.
«U mianie maleńkaja majsternia. A jak jašče vyžyvać u vioscy? Pra dapamohu byłoha muža navat soramna kazać — atrymlivaju 30 rubloŭ na adno dzicia, — raskazała žančyna. — U ludziej u Bieździežy nievialikija zarobki: 300 rubloŭ — i toje dobra, tamu ja šyju im sukienki za 40 rubloŭ.
Kolki maich sukienak, vyšytych rukami, i ŭ Homieli, i u Hrodnie, i navat u Hiermanii jość! Za apošniuju atrymała 250 rubloŭ, tydzień jaje vyšyvała — dniom i nočču. Daražej, moža, nichto i nie kupić, ale ja liču, što takaja praca kaštuje bolš.
Pracy niama, a dziaciej hadavać treba. Tamu časam rablu niešta dziela abmienu. Susiedka pryniesła mnie staryja fartuchi, a ja joj navałački novyja».
«Stała najlepšym kascom, vyjhrała hrant ad «Koka-Koły» i kupiła motabłok»
Na plenery ŭ «Kufrynku» pryjazdžajuć miascovyja mastaki. Tut prachodzili navat zdymki telepieradačy «Biełaruskaja kuchnia» z majstar-kłasam pa pryhatavańni zapiečanaha husaka z hračanaj načynkaj.
Haspadynia siadziby i sama ładzić śviaty dla miascovych. Naprykład, niekalki hod tamu ŭ Kakorycy arhanizavała sustreču ŭradžencaŭ hetaj unikalnaj viosački.
«Rychtavałasia i dumała: nu chacia b 5-10 čałaviek pryjšli. A tut — bolš za paŭsotni ludziej na padvorku sabrałasia. Mnohija pryjezdžyja prychodzili ź dziećmi, z unukami. Ludzi śpiavali razam z nami, uspaminali svaju maładość i tyja hady, što prajšli ŭ Kakorycy. Zajšoŭšy ŭ moj dom, mnohija adznačali, što tut zachavałasia nie tolki abstanoŭka, ale i atmaśfiera ich viaskovaha dziacinstva», — raskazvała žančyna.
Ludmła siabruje z susiedziami, choć jany ŭžo i mocna ŭ hadach. Tak, naprykład, susied Ivan Zinovič niekalki hod tamu ŭhavaryŭ Ludmiłu paŭdzielničać u respublikanskim spabornictvie kascoŭ «Sporaŭskija sienažaci». I navat zmajstravaŭ dla jaje kasu.
Tak-tak, Ludmiła ŭmieje kasić, a pustujučych učastkaŭ u vioscy bolš za ludziej. I što vy dumajecie: razam sa svajoj naparnicaj Ludmiła vyjhrała i stała najlepšym kascom siarod žančyn-udzielnic.
«Atrymała hrant ad «Koka-Koły» na padtrymku žančyn, za jaho nabyła matabłok, kab pasadzić harbuzovaje pole. Była ideja rabić ź ich ekałahičnaje dziciačaje charčavańnie, cukaty i čypsy. Chacieła zrabić harbuzovy fiestyval, alo mocna zachvareła. Idej šmat, ale patrebnyja siły», — adznačała jana.
«Mnie i ciapier kažuć: «Navošta tabie treba? Hetaje bałota, hetaja Kakoryca, kamary, heta ŭsio». I mama kaža, što heta zanadta ciažka, dapamahčy ž niama kamu. A chto zachoča pryjechać u Kakorycu i pracavać?
Niama ŭžo na vioscy takich mužčyn, jakich možna naniać. Tamu prychodzicca ŭsio rabić samoj, ale mnie tut dobra. Mnie chočacca, kab hetaja vioska žyła. Ja ž «dzieravienskaja». Pavinna spravicca», — aptymistyčna havaryła Ludmiła «Drahičynskamu vieśniku».
Kamientary