«Davodziłasia vybirać, addać preparat pažyłomu pacyjentu ci pakinuć dla bolš pierśpiektyŭnaha». Byłaja doktarka pra žachlivaje zakuliśsie epidemii
«My zaŭsiody viedali: pavialičycca patok pacyjentaŭ — znoŭ stanie nie chapać kisłarodu», — kaža Volha Sadoŭskaja. Jana pracavała ŭ 6-j balnicy Minska z krasavika 2020 hoda pa žnivień 2021. Dziaŭčyna była kliničnym farmakołaham — u jaje abaviazki ŭvachodziŭ kantrol usioj lekavaj terapii. Volha bačyła, što adbyvajecca pa ŭsioj balnicy: ź jakimi prablemami daktary sutyknulisia ŭ epidemiju, jakaja śmiarotnaść była ŭ adździaleńniach i jak davodziłasia vyrašać, kamu žyć, a kamu nie.
«Pierapynak u padačy kisłarodu dla ciažkaha pacyjenta navat na 10-20 chvilin moža akazacca fatalnym»
Z pačatku epidemii 6-ja balnica była pieraprafilavana pad kavidnych pacyjentaŭ.
«Toje, što ciapier adbyvajecca, praktyčna paŭtaraje situacyju, ź jakoj my sutyknulisia na pačatku pandemii. Na žal. I mianie aburaje, čamu dahetul nie byli zrobleny vysnovy i praca nad pamyłkami, — zaŭvažaje Volha. — Usie prablemy, jakija ciapier ahučvajucca, byli i tady.
Akramia srodkaŭ indyvidualnaj abarony vytvorčaść i zakupku masak i kaściumaŭ naładzili. Ale što tyčycca kisłarodnaha zabieśpiačeńnia, najaŭnaści techniki i miedykamientaŭ, finansavańnia — ničoha nie źmianiłasia».
Čamu ŭźnikli prablemy z kisłarodam? Pa słovach Volhi, sistema nie była raźličana takuju vialikuju kolkaść pacyjentaŭ. I jak tolki pavialičvajecca kolkaść tych, chto maje patrebu ŭ kisłarodzie, adrazu raschod raście, cisk u sistemie padaje. I adpaviedna kožny pacyjent nie atrymlivaje tuju kancentracyju, što jamu patrebna.
«Heta abmiarkoŭvałasia kožny tydzień. U reanimacyi cisk u kisłarodnaj sistemie časam byŭ na miažy ci nižejšy za minimalna dapuščalny. Niešta sprabavali adramantavać, ale vyniku nie było. U nas heta sistema sumieščana z usimi karpusami. Płanavałasia, što viasnoj dla traŭmatałahičnaha korpusa pabudujuć asobny reziervuar.
Sprava, nakolki viedaju, dahetul nie zrušyłasia. Maje kalehi raskazali, što ŭ noč z paniadziełka na aŭtorak (3 11 na 12 kastryčnika —zaŭv. «NN») znoŭ adklučyŭsia kisłarod.
Kab vy razumieli: pierapynak u padačy kisłarodu dla ciažkaha pacyjenta navat na 10-20 chvilin moža akazacca fatalnym. Heta niedapuščalna. Ale takija situacyi zdaralisia. Časam pieraboi likvidavali na praciahu hadziny-dźviuch. Z-za hetaha, na žal, niekatoryja pacyjenty nie vyžyli. Vielmi ciažkim byŭ pieryjad u minułuju vosień i zimu».
Volha raskazvaje, što pacyjentaŭ u reanimacyi treba rehularna abśledavać. Im naznačajuć ultrahukavuju dyjahnostyku (UHD) brušnoj połaści, sasudaŭ. Pakolki svajho aparatu UHD u reanimacyi niama, patrebny pieranosny.
«Na balnicu, dzie tysiača łožkaŭ, jon adzin. Kali my častkova stali «čystymi», hety aparat nasili z «čystaj» zonu ŭ «brudnuju». Tak nie pavinna być», — kaža doktarka.
Pa jaje słovach, byli prablemy ź filtrami dla aparataŭ ŠVŁ. Sam aparat niemahčyma pačyścić ad unutrybalničnaj fłory, jakaja ahresiŭnaja i ŭstojlivaja da mnohich antybijotykaŭ.
Heta fłora źjaŭlajecca pryčynaj ciažkich bakteryjalnych pnieŭmanij i siepsisaŭ. Kab novy pacyjent, jaki traplaje na štučnuju vientylacyju lohkich, nie atrymaŭ hety bukiet, isnujuć filtry dla ačyščeńnia pavietra — jany źnižajuć ryzyku.
«U pałovie aparataŭ u reanimacyi filtry nie adpaviadali patrabavańniam — jany vielmi chutka ŭvilhatnialisia i zakarkoŭvalisia. Pacyjent tady nie atrymlivaŭ dastatkova kisłarodu, — dzielicca Volha. — Kab vyratavać jaho žyćcio, davodziłasia filtry prybirać. Adpaviedna vierahodnaść, što pacyjentu pieradasca ŭnutrybalničnaja fłora, uzrastała ŭ razy».
«Kalehi pracujuć z poŭnaj addačaj. Ale što tyčycca ŭmoŭ pracy i materyjalnaha zabieśpiačeńnia — z hetym prablemy. Kali takoje adbyvajecca ŭ adnoj z bujniejšych klinik Minska, ja bajusia navat ujavić, što na pieryfieryi», — havoryć doktarka.
«My ŭ situacyi, kali doktar biare na siabie adkaznaść vyrašać, kamu žyć, a kamu nie»
Volha taksama adznačaje, što lekaŭ, jakija majuć dakazanuju efiektyŭnaść u lačeńni pacyjentaŭ z karanavirusam (zvyčajna hety impartnyja), nie zaŭsiody chapała.
«Naprykład, antykaahulanty. Heta preparaty, jakija praduchilajuć utvareńnie trombaŭ, — raspaviadaje Volha. — Tramboz — adno z klučavych uskładnieńniaŭ karanavirusnaj infiekcyi, tamu antykaahulanty — abaviazkovy srodak lačeńnia ŭsich pacyjentaŭ z kavidam, jakija traplajuć u stacyjanar.
Bolš efiektyŭny i biaśpiečny — nizkamalekularny hieparyn (nie zvyčajny, jakija vypuskajecca na «Biełmiedpreparatach»). Jon impartny i darahi. Pry pavieličeńni patoku pacyjentaŭ jaho nie chapaje.
Kali ja sychodziła z pracy, pałova pacyjentaŭ atrymlivała zvyčajny hieparyn. U nas ža ekanomika dahetul płanavaja, i ŭ miedycynie taksama. Patreba ŭžo inšaja, a abjom finansavańnia vyznačany hod tamu».
«Ci voś jość rasijski anałah tacylizumabu, — praciahvaje miedyk. — Jon efiektyŭna vykarystoŭvajecca dla lačeńnia reŭmatałahičnych chvarob, ale mienavita pa pacyjentach z kavidam daśledavańniaŭ, jakim my mahli b daviarać, niama.
Hety preparat unieśli ŭ rasijskija rekamiendacyi, a potym i ŭ naš kliničny pratakoł. Moža, i ničoha było b, ale jon uvodzicca padskurna (jeŭrapiejski anałah — unutryvienna) i pracuje pavolniej: dasiahaje maksimalnaj kancentracyi ŭ kryvi niedzie praz tydzień. Da hetaha momantu čas upuščany, nam efiekt patrebny ŭ bližejšyja 12-24 hadziny».
Prablema była z preparatami bijałahičnaj terapii. Heta kropkavy instrumient, jaki dziejničaje na kankretnuju metu. Naprykład, tacylizumab patrebny pacyjentam, u jakich raźvivajecca dychalnaja niedastatkovaść pry ciažkaj pnieŭmanii. Jon vielmi darahi, jak i ŭsia bijałahičnaja terapija, tamu jaho było mała.
I ŭ niekatorych situacyjach nam davodziłasia vybirać: ci my pakiniem hety preparat dla kahości bolš pierśpiektyŭnaha (na žal, takija frazy davodziłasia vykarystoŭvać), ci addadzim pažyłomu pacyjentu. Časta davodziłasia pakidać dla maładych.
Pamiataju, mnie ŭ kancy źmieny pazvaniŭ zahadčyk adździaleńnia. Kaža, što jość babula, 84 hoda, ciažkaja, usie pakazańni dla naznačeńnia terapii. Ale adzin z administrataraŭ nie daje dazvołu.
A ja ŭzhadniała naznačeńnie hetaha preparatu. Kažu: «Vy ž razumiejecie, uzrost nie źjaŭlajecca supraćpakazańniem. My paśla nie zmožam patłumačyć, čamu my nie pryznačyli hetamu pacyjentu preparat». I babula vyžyła, bo my joj dapamahli.
Pamiataju, my hladzieli kadry ź Italii, kali tolki pačynałasia pandemija i kali miedykam davodziłasia vybirać, kamu dać aparat ŠVŁ, a kamu nie. Ja vielmi bajałasia, što my sutykniemsia z takoj ža prablemaj. I my ź joj sutyknulisia. My ŭ situacyi, kali doktar biare na siabie adkaznaść vyrašać, kamu žyć, a kamu nie».
«U dzień u balnicy pamirała da 12 čałaviek»
Ciapier u šaściorcy «čysty» tolki traŭmatałahičny korpus. Delta-štam virusa prynios svaje siurpryzy — ciačeńnie chvaroby bolš małankavaje, pakutuje bolš maładych ludziej.
«Składana skazać čamu. Jość mierkavańnie, što ŭ maładych bolš receptaraŭ u sasudach, u lohkich, i virus lahčej pranikaje ŭ ich arhanizm i vyklikaje razburalnaje dziejańnie. Heta adna ź viersij», — razvažaje Volha.
«Usio było b niadrenna, kali b nie było takoha patoku pacyjentaŭ, — ličyć jana. — Asnoŭnaja prablema — fizičnaja zahružanaść daktaroŭ. I adsutnaść mahčymaściaŭ. Ty možaš viedać, jak pravilna vieści pacyjenta, ale kali ŭ ciabie niama narmalnaha kisłarodu, dastatkovaj kolkaści efiektyŭnych preparataŭ, ničoha nie zmožaš zrabić».
Doktarka zhadvaje, što pik śmiarotnaści ŭ ich balnicy prypaŭ na minuły listapad-śniežań. Tady ŭ dzień u šaściorcy pamirała da 12 čałaviek.
«Heta tyja pacyjenty, u jakich u dyjahnazie stajała paćvierdžanaja karanavirusnaja infiekcyja. Daktary staviać dyjahnaz tak, jak jość, i padajuć u balničnuju zvodku. Ale što adbyvajecca dalej z hetaj statystykaj, nieviadoma.
U nas, naprykład, nielha pamirać ad infarktu mijakarda. Bo tak skazali źvierchu. Tamu dyjahnaz farmulujecca tak, što infarkt mijakarda sychodzić na druhi płan, na pieršy vynosicca inšaja pryčyna.
Abo paznačajuć inšy stan, jaki apisvaje toje ž samaje, ale kadzirujecca inakš i adpaviedna nie idzie ŭ statystyku. Bo kožnaja śmierć u klinicy ad infarktu mijakarda — heta sankcyi ŭ adnosinach administracyi i daktaroŭ (depremiravańnie i inšaje)».
«Kali paličyć, kolki ŭ Minsku klinik pieraprafilavana pad kavid, to tolki pa stalicy atrymlivałasia 40-50 śmierciaŭ», — havoryć jana.
«Jak mnohija miedyki, ja syšła ŭ IT»
Što da kavidnych dapłat, to ŭ šaściorcy daktaram ich naličali ŭ maksimalnym pamiery. A voś premijaj na apošni Dzień miedrabotnikaŭ stali… suchary.
«Nie mahu skazać, što heta było kryŭdna — było śmiešna. Chlebazavod pryvioz u kliniku suchary i suški i pastaviŭ u pryjomnaj hałoŭnaha doktara. Chto chacieŭ, išoŭ i braŭ. A ad administracyi mnie padaryli hramatu», — uśmichajecca Volha.
U žniŭni hetaha hoda dziaŭčyna vyrašyła syści ź miedycyny. I ź vieraśnia jana žyvie i pracuje ŭ Varšavie.
«Jak mnohija miedyki, ja syšła ŭ IT. Niekatoryja pieravučvajucca na teściroŭščykaŭ, a ja pracuju miedycynskim kansultantam u startapie, jaki zajmajecca dadatkam pra nadvorje i suviaźziu sa zdaroŭjem. Jaho robić biełaruskaja kamanda, jakaja pierajechała ŭ Varšavu.
Ja jašče nie paćviardžała dypłom, ale płanuju heta rabić. Jość zakon (kavidnaja ŭstava), pa jakim možna pajści pracavać u kliniku adrazu, a ekzamieny zdać na praciahu piaci hod», — zaklučaje Volha.
«Budzie zdymać maštabnyja prajekty z saboj u hałoŭnaj roli». Što dumajuć pra novaha ministra kultury Čarnieckaha jaho kalehi?5
Kamientary