«Jon robić miljon karysnych spraŭ niepublična». Chto taki Pavieł Mažejka, jaki zhurtavaŭ ludziej u Hrodnie
Dyrektar hrodzienskaha «Centra haradskoha žyćcia» Pavieł Mažejka troje sutak prabyŭ za kratami pa abvinavačańni ŭ reabilitacyi nacyzmu, ale ŭ paniadziełak vyjšaŭ na volu.
Śledčyja nie pabačyli padstaŭ dla pakidańnia mieniedžara kultury ŭ źniavoleńni. Sprava była zaviedzienaja pavodle fakta vystaŭleńnia ŭ «Centry haradskoha žyćcia» karciny Alesia Puškina, na jakoj byŭ namalavany antysaviecki partyzan z Pastaŭskaha rajona Aŭhien Žychar.
Chto ž taki Pavieł Mažejka, jaki zmoh stvaryć taki mocny hramadski asiarodak u abłasnym centry?
Kali pahladzieć na fota, to mała chto pavieryć, što Paŭłu daloka nie 25 abo 30 hadoŭ, jamu 42. Naradziŭsia ŭ Hrodnie. Uvieś jahony rod z abodvuch bakoŭ pachodzić z Hrodzienskaha rajona. Mabyć, tamu dla Paŭła zaŭždy tak važna było dziejničać mienavita ŭ svaim horadzie, a nie ŭ Minsku, Varšavie ci dzieści jašče.
Baćki ŭ Mažejki — zvyčajnyja pracoŭnyja ludzi: mama pracavała na kansiervavym zavodzie, pierabirała rukami harodninu, pabyła i ŭ handli, baćka ž pracavaŭ u Departamiencie achovy, ale byŭ vymušany syści adtul paśla pieršaha źniavoleńnia syna.
Mažejka vučyŭsia na histaryčnym fakultecie Hrodzienskaha ŭniviersiteta, ale žyćcio źviazaŭ z žurnalistykaj. Jon adzin sa šmatlikich vypusknikoŭ miascovaj Škoły maładoha žurnalista. Mabyć, mała chto z hrodzienskich žurnalistaŭ nie prajšoŭ praź jaje, a potym nie ŭładkavaŭsia ŭ hazietu «Pahonia» Mikoły Markieviča. Heta było chaj i najpierš rehijanalnaje vydańnie, ale pradavałasia jano pa ŭsioj krainie.
U 2001 hodzie, u časie prezidenckaj kampanii, na Markieviča i Mažejku była zaviedzienaja kryminalnaja sprava za paklop na kiraŭnika krainy. Litaraturaznaŭčaja ekśpiertyza trojčy zaśviedčyła, što ŭ publikacyjach «Pahoni» adsutničaŭ paklop, ale hetaha było mała dla sudździ. U vyniku Markievič atrymaŭ 2,5 hady abmiežavańnia voli, a Mažejka — dva hady. Mižnarodnymi arhanizacyjami žurnalisty byli pryznanyja viaźniami sumleńnia.
Pavieł Mažejka ŭ apošnim słovie havaryŭ pra vybar žurnalista: «Čałaviek, žurnalist, na moj pohlad, moža być karysnym svajoj baćkaŭščynie tolki tady, kali zdymaje ružovyja akulary, jasna bačyć radzimu, jasna bačyć jaje prablemy i adkryta havoryć i piša pra heta. Artykuł tut ni pry čym. Artykuł — heta tolki padstava. Dva hady źniavoleńnia — heta zusim za inšaje. Heta za toje, što my vykonvali svoj žurnaliscki abaviazak. Heta za toje, što jość jašče haziety ŭ Biełarusi, jakija nie bajacca padymać na svaich staronkach vostryja temy; heta za toje, što jość jašče žurnalisty, jakija hatovyja aśviatlać hetyja vostryja temy».
U vyniku Pavieł pajechaŭ adbyvać pakarańnie ŭ Žłobin, tam jon pracavaŭ na piłaramie. Žonka Paŭła, taksama žurnalistka Iryna Čarniaŭka, zhadvaje: «Tady ŭ Minsku adkryłasia adździaleńnie «Maskoŭskaha kamsamolca» i ja pa zadańni «MK» pajechała na «chimiju» da Mažejki i Markieviča. Kab paraŭnać časy: tady načalniki hetych ustanoŭ praviali mnie ledź nie ekskursiju, pakazali dzie žyvuć viaźni, jak ź imi abychodziacca, što nijakaha biasčynstva ŭ dačynieńni ich nie robicca. Ciapier ža Paŭłu nie chacieli navat pieradavać akulary».
«Pavieł byŭ adnym ź pieršych palitviaźniaŭ u svoj čas. Salidarnaść była ahramadnaja. Jon viartaŭsia viečaram u svoj internat, i jamu ŭručali ceły pačak listoŭ. Milicyjaniery źviartalisia da jaho pa baćku — Pavieł Ivanavič, chacia jamu na toj momant było 24 hady», — kaža Iryna.
Žonka ŭspaminaje, što ŭ čas «chimii» apieku nad Paŭłam uziała žłobinskaja siamja Ściapkovych. «Faktyčna, jany dali jamu klučy ad kvatery. Jon moh pryjści da ich paspać, papić harbaty, patelefanavać, pasiadzieć za kampjutaram.
Šmat hadoŭ my ź imi sazvońvalisia. Kali Paša siadzieŭ na «chimii», to mabilniki jašče tolki źjaŭlalisia, suviaź była darahaja, jany mała ŭ kaho byli. Treba było zvanić na vachtu i prasić, kab paklikali Paŭła. Milicyjaniery mianie ŭžo ŭsie vyvučyli: «Čarniaŭka, ty?» — pytalisia. Kažu, ja, chto ž jašče. Ja liču, što ź ludźmi ŭ formie zaŭždy varta razmaŭlać, jany tady kazali, nu heta ž «chimija», nie tak i strašna, a ja kazała, a kali b vam zahadali stralać u biaźvinnaha čałavieka, to taksama b tak rabili? Tady sa mnoj spračalisia, ciapier u asnoŭnym maŭčać».
Iryna raskazvaje pra svajo zachapleńnie Paŭłam. «Ja ŭ jaho zakachałasia, jašče kali jon nadyktoŭvaŭ majoj kalezie, my tady z Andžejem Pisalnikam sprabavali stvaryć hazietu «Reparcior», svaju dypłomnuju pracu. Ja siadžu śpinaj, dumaju, oho, jaki razumny chłopiec, azirnułasia — a jon jašče i pryhožy!» Adnosiny zakrucilisia, kali ŭžo pačaŭsia kryminalny pieraśled. Iryna na toj momant pracavała ŭ jašče adnoj niezaležnaj hrodzienskaj haziecie «Birža infarmacyi».
U Mažejkaŭ biełaruskamoŭnaja siamja, pa-biełarusku jany havorać z žonkaj, tak vychoŭvajuć dziaciej. Dačce Ninie — 9 hadoŭ, synu Juru — 2 hady. Čarniaŭka havoryć, što heta vialikaja prablema z adukacyjaj, kab navučańnie dla dziaciej nie prosta prachodziła pa-biełarusku, ale i było nie savieckim pa źmieście. Dačka vučycca ŭ minskaj pryvatnaj škołcy, navučańnie adbyvajecca pa indyvidualnym płanie.
Čamu Mažejka žyvie mienavita ŭ Hrodnie? «Žyć treba ŭ tym miescy, za jakoje tabie balić. Kali Paša stvaraŭ «Hrodzienskuju biblijateku», to jamu pryncypovym było, kab tam vydavalisia hrodzienskija aŭtary, piśmieńniki, što pišuć pra Hrodna. U Minsku chapaje ludziej i biez nas».
Kali Pavieł stvaryŭ «Centr haradskoha žyćcia», to staŭ davać placoŭku ŭ samym centry Hrodna dla mastakoŭ, fatohrafaŭ, dla kursaŭ «Mova nanova». Heta stała ŭnikalnym miescam, dzie vybudoŭvałasia sapraŭdnaja hramadzianskaja supolnaść.
«Mnie stolki ludziej, jakich ja, moža, bačyła adzin raz u žyćci, prapanoŭvali dapamohu, što ja prosta ŭražanaja. Tamu, napeŭna, Pavieł zrabiŭ šmat dobraha dla ludziej i horada. Kali kazać pra jaho chobi, to jano ŭ tym, kab hurtavać vakoł siabie ludziej. Heta toje, što ŭ Paŭła atrymlivajecca lepš za ŭsio».
U pieryjad z 2005 pa 2007 hod Pavieł Mažejka pracavaŭ pres-sakratarom lidara apazicyi, kandydata ŭ prezidenty Alaksandra Milinkieviča. «Ja viedaŭ Paŭła jašče studentam, kali jon prychodziŭ da nas u «Ratušu», potym žurnalistam «Pahoni». Kali ž my składali štab i paŭstała pytańnie pres-sakratara, to Mažejku mnie padkazała Žanna Litvina. Ja kažu: «A jon nie zamałady?» A Žanna kaža: «Biary, mo na starejšaha ludzi nie pojduć, a da Paŭła dakładna pojduć, bo jon abajalny». Ja byŭ ščaślivy, što mieŭ takoha pamočnika, pracavałasia ź im vielmi lohka».
Milinkievič zhadvaje historyju, jak na Dzień Voli — 2006 Mažejka moh stać fihurantam kryminalnaj spravy. «My rychtavalisia da mitynhu la pomnika Kupału, Pavieł adkazvaŭ za hukaŭzmacnialnuju aparaturu. Tady jaho zabrali ŭ RUUS, nibyta za supraciŭ milicyjantam. Ja kinuŭ usio i pajechaŭ vyciahvać Paŭła, ja navat nie viedaŭ u toj momant, što Kazulin pavioŭ ludziej na Akreścina, i mnie atrymałasia jaho vyciahnuć.
I choć u nas takaja vialikaja roźnica va ŭzroście, ja mahu nazvać Paŭła svaim siabram. Ja rady, što ŭ Hrodnie isnuje pierajemnaść, i paśla «Ratušy», jakuju ja ŭznačalvaŭ, paŭstaŭ «Centr haradskoha žyćcia», jaki hurtuje vakoł siabie ludziej. Škaduju tolki, što ciapier tak redka ŭdajecca pabyvać u Hrodnie».
Siabra Mažejki, suviadoŭca roznych prajektaŭ na «Biełsacie» Dźmitryj Hurnievič apaviadaje pra Paŭła: «Najbolšyja spravy Mažejki — jany niepubličnyja, pra ich nie pračytaješ na staronkach haziet. Sam Pavieł nie lubić pryciahvać da siabie ŭvahu, jaho nie prymusiš fatahrafavacca. Pry hetym jon robić miljon drobnych karysnych spraŭ niepublična. Ja sam nieadnarazova bačyŭ, jak ułasnymi hrašyma dapamahaŭ ludziam, jon paŭtaraje, što nikoha nielha zabyvać, da ŭsich treba prysłuchoŭvacca. Jon dapamahaŭ vieteranam Adradžeńnia, jakija akazvalisia ŭ ciažkich umovach, jeździŭ da nastaŭnika Biełakoza. Ja nikoli nie sustrakaŭ čałavieka z takoj empatyjaj jak u Paŭła».
«Ja pamiataju historyju, kali z «Biełsata» zvolnili Ahniešku Ramašeŭskuju. Pavieł adrazu ž zvolniŭsia ŭ znak salidarnaści ź joj, chacia ŭ jaho nie było inšych krynic zarobku. Jon vioŭ tady pieradaču «Hość Biełsata» i ja jak redaktar uhavorvaŭ jaho pryjechać na zdymki, ale jon admaŭlaŭsia. I heta rabiŭ tolki tamu, što nie moh inakš.
Pavieł vielmi mocna vystupaje za rehijanalizm, jon kaža, što ŭ Minsku i tak jość kamu rabić, tamu i zastajecca ŭ Hrodnie. Ab jahonaj dziejnaści ŭvohule mała chto viedaŭ, a jon faktyčna vykonvaŭ pracu dziaržaŭnych instytutaŭ».
«Kali jon havaryŭ pra «chimiju», to ŭspaminaŭ papiarednikaŭ. Kazaŭ, ich ža rasstrelvali, sadžali na 25 hadoŭ, a mnie tut tolki padać na piłaramie niejkija žerdki — takoje adčuvańnie, što jon nibyta ŭ pijanierskim łahiery byŭ. Ja sam kazaŭ jamu: «Moža, varta źjechać ź Biełarusi?» Na heta Pavieł tolki ŭśmichaŭsia, jak umieje tolki jon, i adkazvaŭ: «Pra što ty ŭvohule havoryš?»
Kamientary