Antrapołah: Staražytnyja jeŭrapiejcy mahli ŭpadać u śpiačku
Staražytnyja ludzi, jakija žyli na terytoryi Jeŭropy paŭmiljona hadoŭ tamu, mahli vypracavać vydatnuju stratehiju vyžyvańnia padčas doŭhich zim ledavikovaha pieryjadu: nie vyklučana, što jany ŭpadali ŭ śpiačku.
Na hetuju dumku antrapołaha Antonisa Barcyjokasa z univiersiteta Frakii imia Demakryta naviali šmatlikija pareštki haminidaŭ u piačorach Sima de łos Uesas na poŭnačy Ispanii, piša VVS.
Hetyja piačory stali adnoj z samych važnych krynic infarmacyi pry vyvučeńni evalucyi čałavieka. Tam było vyjaŭlena bolš za 7500 frahmientaŭ kostak, jakija naležali prynamsi 29 staražytnym ludziam, jakich adnosiać da vidu Homo heidelbergensis — čałaviek hiejdelbierhski.
Adnak, pa słovach Barcyjokasa, navukoŭcy, jakija daśledavali hetyja pareštki, nie zvažali na adnu važnuju detal: kostki majuć prykmiety cełaha šerahu zachvorvańniaŭ, takich jak rachit, źviazanych ź niedachopam vitaminu D. A heta, na dumku hreckaha antrapołaha, aznačaje, što staražytnyja ludzi doŭhija miesiacy pravodzili bieź dzionnaha śviatła.
Pa miery vyvučeńnia hetaha pytańnia daśledčyk vyjaviŭ, što padobnyja zachvorvańni časta adznačajucca ŭ žyvioł, jakija ŭpadajuć u śpiačku ŭ piačorach, u pryvatnaści — u kažanoŭ.
Barcyjokas i jaho ispanski kaleha Chuan Łuis Arsuaha (ich vysnovy apublikavanyja ŭ vydańni (L'anthropologie ) vykazali zdahadku, što haminidy, jakija žyli ŭ piačorach Sima de łos Uesas, taksama zimavali ŭ piačorach, upadajučy pry hetym u śpiačku.
«Hetaja ideja moža zdacca varjackaj, ale realnaść časam i byvaje varjackaj», — kaža navukoviec i ŭ jakaści prykładu pryvodzić našych dalokich svajakoŭ-prymataŭ — šerych myšynych lemuraŭ (Microcebus murinus), jakija mohuć na niekalki dzion upadać u śpiačku.
Vielmi moža być, miarkuje Barcyjokas, što paŭmiljona hadoŭ tamu, na samym chałodnym etapie ledavikovaha pieryjadu, haminidy vymušanyja byli anatamična adaptavacca i ciaham 50 tys. hadoŭ kožnuju zimu ŭpadać u praciahłuju śpiačku.
Ličycca, što va ŭsich astatnich haminidaŭ dla hetaha nie było padstavy: jany albo žyli ŭ miescach z bolš miakkim klimatam, albo mieli dostup da tłustaj žyviolnaj ježy, jakaja papaŭniaje niedachop patrebnych elemientaŭ.
Ź idejaj čałaviečaj śpiački zhodnyja daloka nie ŭsie navukoŭcy, jakija pakazvajuć na toje, što ŭ defiektaŭ kostak mohuć być i inšyja pryčyny, a bolš kankretnych dokazaŭ Barcyjokas dać nie moža. Adnak ničoha pryncypova niemahčymaha ź fizijałahičnaha punktu hledžańnia ŭ hetym niama.
A Keli Dru z Alaskinskaha univiersiteta ŭ Ferbienksie i ŭvohule ličyć, što prymusić upadać u śpiačku možna i sučasnych ludziej. Tolki treba heta nie dla taho, kab pieražyć doŭhuju chałodnuju i hałodnuju zimu, a dla stabilizacyi i nastupnaj reabilitacyi achviar infarktaŭ i insultaŭ.
Kamientary