«Trybuny sustrakali jaho apładysmientami». Historyja Hienadzia Karpienki, jaki zrabiŭ Maładziečna futbolnym horadam
Toj sakavicki dzień 1999 hoda jaho blizkija zapomnili nazaŭždy. Zvyčajny aŭtorak abiarnuŭsia niečakanaj trahiedyjaj. Viadomy biełaruski palityk Hienadź Karpienka sustreŭsia z žurnalistkaj Ludmiłaj Asinskaj. Praz peŭny čas adčuŭ siabie błaha. Jaho dastavili ŭ balnicu chutkaj dapamohi, dzie pratrymali sutki, a paśla pieraviali ŭ niejrachirurhiju. Ale heta stan zdaroŭja Karpienki nie palepšyła. Praz tydzień jon pamior. Aficyjnaja viersija — insult. Ale što stała jaho pryčynaj, nieviadoma. Raptoŭnaja śmierć Karpienki pakinuła mnostva pytańniaŭ, jakija i dahetul zastajucca biez adkazaŭ. Tak skončyłasia žyćcio palityka-apazicyjaniera, jakoha ličyli realnym pretendentam na prezidenckaje kresła, funkcyjaniera, jaki za niekalki hadoŭ zrabiŭ z Maładziečna sapraŭdny futbolny, kulturny i ekanamičny centr. Hety apovied — pra jahony los.
«Praščur Karpienki kiravaŭ branievikom Lenina»
Paślavajennyja hady dalisia Biełarusi niaprosta. Padčas Druhoj suśvietnaj byli źniščany i razrabavany 209 z 270 biełaruskich haradoŭ i rajcentraŭ. Ale žyćcio ź jaho pryjemnymi drobiaziami praciahvałasia navat u takich składanych umovach. Viera Rozum tolki-tolki viarnułasia ź niamieckaha pałonu ŭ rodnyja Smalavičy, vučyłasia žyć pa-novamu. Adnojčy siabroŭka zaprasiła jaje ŭ Kałodziščy na tancy. Dziaŭčyna pahadziłasia. Adnak u toj dzień nijakaj viečaryny nie było. I, napeŭna, dobra, što nie było. Dziaŭčaty pajšli ŭ vajskovuju čaść, dzie Viera sustreła Dźmitryja, mužčynu, jaki całkam źmianiŭ usio jaje nastupnaje žyćcio. Maładyja pabralisia šlubam. Peŭny čas žyli ŭ Smalavičach, a paśla pierajechali ŭ Minsk. Tut i naradziŭsia 17 vieraśnia 1949 hoda chłopčyk, jakoha nazvali Hienadziem.
Vidać, jamu było nakanavana stać publičnym čałaviekam. Valeryj Kostka, siabar i blizki paplečnik Karpienki, raskazvaje, što ŭ dalokim 1917 hodzie Arsień Papkovič, Hienadzieŭ praščur, patrapiŭ u samy huščar palityčnaha žyćcia Rasii. Nie, jon nie byŭ pramoŭcam. Jon kiravaŭ branievikom, ź jakoha ŭ Pietrahradzie vystupaŭ sam Uładzimir Lenin. Na hety kont spadar Hienadź časta žartavaŭ: «Kab praščur byŭ razumniejšy, usie pytańni z budučym kamunistyčnym lidaram vyrašyŭ by adrazu».
Arhanizatarskija zdolnaści ŭ maleńkim Hienie prajavilisia rana — jašče u školnym uzroście. Susiedka niejak padaryła jamu i bratu Sašu filmaskop, paśla čaho chłopčyk pačaŭ pravodzić chatnija sieansy koštam pa 5-10 kapiejek. Jak pryznavaŭsia paśla Alaksandr Karpienka, raskład sieansaŭ u ich chacie viedała ŭsia vulica.
Što cikava, u VNU Hienadź Karpienka pastupiŭ tolki z druhoj sproby. Ale hetaja akaličnaść nijak nie paŭpłyvała na budučuju navukovuju karjeru. Paśla zakančeńnia politechničnaha instytuta jon 15 hadoŭ addaŭ Akademii navuk. Pačynaŭ stažoram-daśledčykam, a skončyŭ pracu zahadčykam adździeła Biełaruskaha NDI paraškovaj mietałurhii. Karpienka napisaŭ manahrafiju i staŭ aŭtaram 40 vynachodnictvaŭ, niekatoryja ź ich vykarystoŭvali navat pry stvareńni kaśmičnaj techniki. U 1990-m jon staŭ doktaram navuk, a paśla tajemnym hałasavańniem byŭ abrany členam-karespandentam Nacyjanalnaj akademii navuk Biełarusi.
Ale Karpienka viadomy nie tolki navukovaj dziejnaściu. U 1987-m jon uznačaliŭ Maładziečanski zavod paraškovaj mietałurhii, adzin ź niešmatlikich na ŭvieś Saviecki Sajuz. A praz čatyry hady spadar Hienadź staŭ staršynioj Maładziečanskaha harvykankama.
Z haradskoj płoščy chacieŭ prybrać pomnik Leninu
Dla Karpienki-mera Maładziečna było cudoŭnaj placoŭkaj dla ažyćciaŭleńnia raznastajnych zadum. Jaho dobra pomnili jak dziejnaha kiraŭnika zavoda, jaki ŭźniaŭ pradpryjemstva na novy ŭzrovień, a tamu mnohija inicyjatyvy staršyni, navat radykalnyja dla savieckaj mientalnaści, ludzi vitali. I kali Karpienka vyrašyŭ dekamunizavać horad i prybrać savieckija nazvy vulic, jaho padtrymała tamtejšaja intelihiencyja. Nie pahadžalisia tolki kamunisty i vieterany, ale i ź imi niejak znajšli parazumieńnie.
— Karpienka padklučyŭ da spravy pierajmienavańnia Akademiju navuk. Była stvorana tapanimičnaja kamisija, jakuju papoŭnili viadomyja miascovyja historyki Hienadź Kachanoŭski, Mikoła Jermałovič, — pryhadvaje Valer Kostka, jaki pracavaŭ kiraŭnikom spraŭ harvykankama. — U vyniku Maładziečna staŭ pieršym biełaruskim horadam, u jakim źniščyli savieckija nazvy. Na haradskich šyldach źjaviŭsia Vialiki Haściniec, vulicy Zabejdy-Sumickaha i Volnaja, Vilenskaja i Libava-Romienskaja. Horad prosta pačaŭ dychać volnym pavietram.
Kažuć, Karpienka navat chacieŭ prybrać pomnik Leninu z hałoŭnaj płoščy horada, adnak toj akazaŭsia pad abaronaj dziaržavy.
Na hetym spadar Hienadź nie spyniŭsia. Pry im u Maładziečnie stvaryli teatralny fest «Maładziečanskaja sakavica», pačali pravodzić nacyjanalny fiestyval pieśni i paezii. Možna i nie pavieryć, adnak tut pa-biełarusku śpiavała Lika Jalinskaja, jakaja jašče nie była Anžalikaj Ahurbaš. Pieramožca pieršaha konkursa maładych vykanaŭcaŭ, darečy, atrymała «VAZ-2109».
Prajekty Karpienki mastactvam nie abmiažoŭvalisia. Na pačatku 1990-ch u Maładziečnie byli dobryja ŭmovy dla raźvićcia ekanomiki. Na peŭny čas dla pradprymalnikaŭ skasavali padatki. Siudy rehistravacca pryjazdžali kiraŭniki bujnych staličnych kampanij. Litaralna za adzin hod haradski biudžet pa dachodach vyras u try razy. I hrošy, pa słova Kostki, nie źnikali, a išli na ramont i budaŭnictva damoŭ vieteranaŭ, nastaŭnikaŭ, miedykaŭ, na asfaltavańnie vulic.
Ale ŭ spadara Hienadzia była jašče adna ideja — stvareńnie futbolnaj kamandy, jakaja b mahła vystupać u čempijanacie Savieckaha Sajuza.
«Takija sudździ zaŭždy kaciravalisia na Zachadzie»
U futboł jon hulaŭ ź dziacinstva, ale bolš surjozna zaniaŭsia im padčas studenctva, kali pačaŭ pracavać sudździoj.
— Hienadź byŭ dužym, vysokim chłopcam. Jak sudździa vyhladaŭ efiektna. Takija zaŭždy byli zapatrabavanyja na Zachadzie, — pryhadvaje Alaksandr Paźniak, były trenier žodzinskaha «Tarpieda», sustrečy jakoha ŭ pieršynstvie BSSR sudziŭ Karpienka. — Ja, praŭda, nie pamiataju, ci časta jon razdavaŭ futbalistam čyrvonyja i žoŭtyja kartki, ale, na moj pohlad, vykonvaŭ svaju pracu jakasna.
Prabicca na vyšejšy ŭsiesajuzny ŭzrovień było vielmi składana. Sudziejskaja kvota na našu respubliku była nievialičkaja, ale Karpienka ŭsio ž taki krychu pasudziŭ matčy kamand druhoj lihi. Eduard Cichanovič, jaki ŭ svoj čas uznačalvaŭ anałah siońniašnaha Departamienta sudziejstva i inśpiektavann BFF, charaktaryzuje Karpienku-sudździu jak «arbitra, jaki kvalifikavana vykonvaŭ svaju spravu ŭ patrebnych ramkach». Zrabić paśpiachovuju sudziejskuju karjeru ŭ jaho nie atrymałasia. Zatoje ŭ jakaści futbolnaha funkcyjaniera jon dasiahnuŭ mnohaha.
«Na futbole hatavali šašłyki i pradavali piva»
U futboł u Maładziečnie hulajuć zdaŭna. Miascovyja kamandy pastajanna ŭdzielničali ŭ abłasnych i respublikanskich spabornictvach, ale da prychoda Karpienki kalektyŭ apošni raz pieramahała ŭ čempijanacie BSSR u 1960-ch.
— Kali jon staŭ dyrektaram zavoda, my jakraz vyjšli ŭ druhuju lihu BSSR, nanova stvarali kamandu, jakaja składałasia całkam ź miascovych chłopcaŭ, — pryhadvaje Uładzimir Hałubko, adzin z maładziečanskich futbolnych staražyłaŭ. — Karpienka pra nas viedaŭ. I niejak zaprasiŭ mianie da siabie na razmovu (ja na toj momant sumiaščaŭ futboł z pracaj u DzJuSŠ) i skazaŭ, što choča pry zavodzie stvaryć surjoznuju kamandu. Na našym stadyjonie dublory«Dynama» niekatory čas prymali svaich sapiernikaŭ pa čempijanacie Sajuza. I padčas adnaho z matčaŭ jon pradstaviŭ mnie Siarhieja Baroŭskaha jak budučaha treniera našaj kamandy.
Što cikava, znajomstva Karpienki i Baroŭskaha vypadkovym nie było. Jany viedali adzin adnaho z samaha dziacinstva. Abodva žyli ŭ rajonie viełazavoda, na jakim pracavaŭ načalnikam cecha Karpienkaŭ baćka, časta razam haniali miač. I heta niahledziačy na toje, što Siarhiej byŭ maładziejšy za astatnich chłopcaŭ. Tak u dvaravych batalijach i naradziłasia znajomstva futbalista i funkcyjaniera, jakoje praciahnułasia da śmierci spadara Hienadzia.
U 1987-m Baroŭski, jaki ŭsiu karjeru pravioŭ u minskim «Dynama», z-za traŭmy (niepakoili achiły) z futbołam zaviazaŭ, i na prapanovu ŭznačalić kamandu adhuknuŭsia stanoŭča.
— Zadačy stavilisia davoli surjoznyja. Mianie heta pryvabiła, — pryhadvaje spadar Siarhiej. — Minskaja vobłaść nie pradstaŭlała svaju kamandu na ŭsiesajuznym uzroŭni, i naš «Mietałurh» pavinien byŭ stać takim kalektyvam — za dva hady praz «Kubak miljonaŭ», turnir kalektyvaŭ fizkultury, vyjści ŭ druhuju lihu.
Karpienka dapamahaŭ kalektyvu, jak moh. Napačatku kamanda nie mieła prafiesijnaha statusu, hulała na pieršynstvie Biełarusi siarod vytvorčych kalektyvaŭ. Hulcoŭ vyrašyli aformić spartsmienami-instruktarami na zavodzie pry ekśpierymientalnym FK «Mietałurh». Z časam futbalistam pačali vydzialać kvatery, dapamahali nabyć aŭto. Mnohija hulcy žyli ŭ Maładziečnie, a astatnija pryjazdžali na treniroŭki ź Minska. Nu a kali na stadyjonie zapracavała haścinica, kamanda zasialałasia ŭ jaje napiaredadni sustreč. «Mietałurh» pravodziŭ tavaryskija matčy z polskimi, čechasłavackimi, francuzskimi kłubami. A ŭ 1991-m u Maładziečna naohuł zavitaŭ anhlijski «Brajtan», jaki zaraz vystupaje ŭ Čempijonšypie. Pieramohu ź likam 1:0 tady atrymali haspadary.
Pytańni z trenirovačnymi zborami taksama nie ŭźnikali. Usio było na ŭzroŭni prafiesijnych kamand.
— Napiaredadni finalnaj sustrečy «Kubka miljonaŭ» «Mietałurh» pravioŭ trenirovačny zbor u Adlery, — kaža Siarhiej Baroŭski. — Kamandy vytvorčych kalektyvaŭ zvyčajna jeździli u Raŭbičy i Stajki, a my pajechali treniravacca na čarnamorskaje ŭźbiarežža. Heta było niešta nievierahodnaje! Karpienka vyrašaŭ usie našyja pytańni. Toje, što rabiłasia dla «Mietałurha», druhim navat nie śniłasia.
— Pa infrastruktury, zarobkach, premijalnych kamanda imknułasia da ŭzroŭniu biełaruskich kłubaŭ druhoj sajuznaj lihi, — uzhadvaje napadajučy Alaksandr Viaževič, jaki pryjšoŭ u «Mietałurh» u 1989-m hodzie. — Na toj momant u arhanizacyjnym składniku my ŭžo byli vyšejšyja za kamandy, jakija vystupali ŭ pieršynstvie BSSR.
«Mer arhanizavaŭ čartarny rejs za 16 tysiač dołaraŭ»
Z kamplektavańniem składu taksama nie było prablem. Kandydatury futbalistaŭ, jakich zaprašaŭ Baroŭski, Karpienka pieravažna padtrymlivaŭ. U vyniku pierad startam u «Kubku miljonaŭ» u 1991-m u «Mietałurha» skłałasia davoli bajezdolnaja družyna: Alaksandr Kiścień, Leanid Kučuk, Aleh Kubaraŭ, Alaksandr Viaževič, Ihar Kavalevič…
— Ihar byŭ dobrym «sabakam», — pryhadvaje Uładzimir Hałubko, jaki byŭ kapitanam kamandy. — Kali niechta suprać našych chłopcaŭ hulaŭ brudna, podła, jon razam z Sašam Lebiedzievym, jašče adnym abaroncam, sustrakaŭ ich na poli davoli žorstka, kab nie karcieła.
Na šlachu da druhoj lihi «Mietałurhu» treba było prajści sapraŭdny kvest: pa čarzie ŭ Kubku miljonaŭ pierajhrać piać kalektyvaŭ z Rasii, Małdovy, Ukrainy i Azierbajdžana. Leninhradskuju «Źmienu», «Kryštal» z Faleštaŭ biełarusy prajšli spakojna, a voś u 1/4 finału na šlachu mietałurhaŭ akazaŭsia niaprosty sapiernik — «Tarpieda» (Arzamas).
U hetym turniry davoli časta ŭsio vyrašali sudździ. Siarhiej Baroŭski śpiecyjalna vychodziŭ na Paŭła Kazakova, kiraŭnika ŭsiesajuznaj kalehii sudździaŭ, z adnoj tolki prośbaj — kab česna sudzili biełarusaŭ. Akramia taho na kožny matč trenier vaziŭ z saboj videakamieru, papiaredžvaŭ arbitraŭ ab tym, što ŭsie ich pamyłki buduć zapisany i nakiravany ŭ sudziejski kamitet. Ale paŭtorny matč z kamandaj z Arzamasa i biez sudziejskich pamyłak dla biełarusaŭ składvaŭsia dramatyčna.
Paśla chatnich 2:0 chłopcy Baroŭskaha pieršymi zabili ŭ haściach, raźniavolilisia — i litaralna za paŭhadziny atrymali čatyry hały ŭ svaje varoty. Situacyja kardynalna źmianiłasia. Ciapier zabivać treba było «Mietałurhu». Adnak sapiernik, jakoha hnaŭ napierad zapoŭnieny stadyjon, sam hulaŭ niadrenna. Maładziečancam prychodziłasia abaraniacca. I tut za dziesiać chvilin da kanca sustrečy Aleh Kubaraŭ pa mianušcy «Best» vykanaŭ cudoŭnuju dyjahanalnuju pieradaču na Alaksandra Viaževiča, jaki prabiŭ dakładna i zrabiŭ patrebnuju roźnicu dla biełarusaŭ — 4:2. Trybuny ścichli. A na poli, jak uzhadvajuć hulcy «Mietałurha», pačaŭsia sapraŭdny teatr. Futbalisty «Tarpieda» bilisia adzin ab adnaho, padali ŭ štrafnoj placoŭcy i vymolvali pienalci. Biełarusam prychodziłasia prosta adbiahać ad supiernikaŭ, kab navat vypadkova da kaho nie dakranucca. Tak i datryvali da kanca.
Nu a ŭ finale, jaki musiŭ prajści ŭ azierbajdžanskim Sumhaicie, «Mietałurh» čakaŭ miascovy «Pambyhčy». Hienadź Karpienka navat arhanizavaŭ dla kamandy čartar, jaki na toj čas kaštavaŭ 16-17 tysiač dołaraŭ. U Baku kuratar «Mietałurha», jaki naviedvaŭ usie chatnija hulni maładziečanskaj kamandy, palacieŭ razam z «Mietałurham» i navat prajhraŭ u pavietry televizar u sprečcy ź Viaževičam.
— U Karpienki byŭ dzień narodzinaŭ. Padčas pieralotu u Baku jon skazaŭ mnie, što kali dvojčy zabju «Pambyhčy», padoryć mnie televizar, — pryhadvaje Alaksandr. — Chto viedaje, moža, jon nie dumaŭ, što zrablu heta. Ale ja dvojčy paraziŭ varoty. I Karpienka svajo abiacańnie vykanaŭ. Televizar, darečy, byŭ dobry — z pultam. Za takim paŭhoda treba było ŭ čarzie stajać.
«Na futboł prychodziła ŭsio kiraŭnictva horada i biznesmieny»
«Pambyhčy», ź jakim pryjšłosia asprečvać trafiej, — kamanda nie vielmi vysokaha ŭzroŭniu. Ale atmaśfiera i arhanizacyja matču dobraj padrychtoŭcy nie spryjali. Biełarusaŭ pasialili ŭ haścinicu bieź śviatła. Z charčavańniem byli prablemy. Restarany nie pracavali. Na pryłaŭkach było pusta. Akramia sasisak, kansiervaŭ i kańjaku ničoha nie pradavałasia. Usio heta rabiła šancy kamand prykładna roŭnymi. Ale niahledziačy na ŭsie pieraškody, maładziečancy pieramahli «Pambyhčy» ź likam 2:1. Krajnimi ŭ paražeńni azierbajdžancy zrabili sudździaŭ, jakich jašče padčas hulni pačali zakidvać kamianiami. Dastałosia i biełarusam. Zapasnomu varataru «Mietałurha» Andreju Buhłaku pa darozie ŭ padrtybunnaje pamiaškańnie niechta ź miascovych futbalistaŭ raźbiŭ tvar. Milicyja biaździejničała. Pakidać stadyjon maładziečancam pryjšłosia apieratyŭna.
Na toj momant heta byŭ sapraŭdny pośpiech. Biełaruskaja kamanda ŭpieršyniu zavajavała «Kubak miljonaŭ». Hulcy atrymali pa kalarovym televizary, im byli prysvojeny zvańni kandydataŭ u majstry sportu.
Da kubka maładziečancy dadali załatyja miedali pieršynstva BSSR. Kalektyŭ byŭ na ŭzdymie. Usie čakali debiuta «Mietałurha» ŭ druhoj lizie, ale 25 śniežnia 1991 hoda Saviecki Sajuz raspaŭsia na 15 niezaležnych krain. Ideja Karpienki tak i zastałasia nierealizavanaja.
U toj čas u horadzie byŭ sapraŭdny futbolny bum. Na stadyjon, jaki źmiaščaŭ 5,5 tysiač hledačoŭ, prychodziła 8 tysiač. A tyja, kamu nie chapała miescaŭ, stajali vakoł pola. Padčas matčaŭ «Mietałurha» pradavali harbatu, piva, hatavali šašłyki. I nijakich kanfliktaŭ, jak uzhadvaje Uładzimir Hałubko, na stadyjonie nie było.
— Karpienku ludzi pavažali, — praciahvaje spadar Uładzimir. — Pry im Maładziečna ačuniaŭ. Usio kiraŭnictva horada, biźniesmeny, jakija dapamahali kłubu, pastajanna chadzili na našy matčy. Nu a kali mima trybuny išoŭ Hienadź Karpienka, zaŭziatary sustrakali jaho apładysmientami.
«Mietałurh» (paśla kłub nazyvaŭsia prosta «Maładziečna») pačaŭ vystupać u čempijanacie niezaležnaj Biełarusi i u pieršym tury navat zhulaŭ uničyju ź minskim «Dynama».
Praz peŭny čas Karpienka pačaŭ pracavać u Viarchoŭnym Saviecie. Na futboł času zastavałasia niašmat, ale jon usio roŭna kantralavaŭ spravy kamandy, sustrakaŭsia z Baroŭskim u Domie ŭradu. Praŭda, paśla taho, jak Karpienka pakinuŭ pasadu staršyni harvykankama, u miascovym futbole pačaŭsia rehres. Kłub «Maładziečna» pavolna apuskaŭsia ŭ tablicy, i ŭ 2000-m hodzie kamanda pakinuła pieršy dyvizijon. Zaraz kłub vystupaje ŭ druhoj lizie. Ab vyšejšaj prychodzicca tolki maryć. Ciapier u Maładziečnie hałoŭnaja spartyŭnaja zabava — chakiej, jaki raniej u horadzie nikoli na dobrym uzroŭni nie raźvivali.
Darečy, mnohija maładyja futbalisty z taho karpienkaŭskaha «Mietałurha» zrabili dobryja karjery. Ihar Kavalevič pahulaŭ za «Pramień» z Uładzivastoka, ciumienski «Dynama-Hazavik», «Biełšynu» i «Nioman». Dva Alehi — Kubaraŭ i Dułub — stali viadomymi futbolnymi trenierami. A Alaksandr Viaževič zabivaŭ u vyšejšaj lizie Rasii za novarasijski «Čarnamorac», hulaŭ za kiprskuju «Niea Sałaminu». Pry hetym čas, praviedzieny ŭ «Mietałurhu», jon usio roŭna ličyć lepšym u spartyŭnaj bijahrafii.
— Ščyra kažučy, cudoŭnyja hadziny, dni, praviedzienyja z kamandaj, ja b z asałodaj pieražyŭ jašče b raz, — z nastalhijaj kaža Viaževič. — Tolki tyja imhnieńni nazad užo nie viernieš.
Taja kamanda nie tolki dobra hulała, ale mahła i niadrenna paviesialicca. Hałoŭnym žartaŭnikom byŭ varatar Mikałaj Abramovič. Voś vam historyja pra jaho. «Maładziečna» viartałasia samalotam z małdaŭskaha horada Falešty paśla matču Kubka miljonaŭ, i stareńki buchhałtar vialikuju kanistru ź vinom daručyŭ Mikałaju. Vidać, nie viedaŭ, nie zdahadavaŭsia, jaki los čakaje jahony padarunak. Padčas palotu futbalisty pa prapanovie Abramoviča ŭpotaj vypili pa šklancy vina, a nazad zalili krychu vady.
— Kali my viartalisia ŭ Maładziečna na aŭtobusie z aeraporta, naš buchhałtar, ščodraja duša, vyrašyŭ pačastavać chłopcaŭ dobrym vinom, — z uśmieškaj uzhadvaje Viaževič. — Pieršy kubačak naliŭ sabie, prahłynuŭ i… pachmurnieŭ. A paśla vymaviŭ: «Jakija ž hetyja małdavanie… Zdajecca, dobryja, uśmiešlivyja ludzi, ale adnym vinom pačastavali, a ŭ kanistru druhoje nalili».
Kubak miljonaŭ, miž inšym, i dahetul znachodzicca ŭ Maładziečnie — u kvatery Uładzimira Hałubko. Na pačatku 90-ch trafiej chacieŭ zabrać Viačasłaŭ Kałaskoŭ, tahačasny staršyniaju Rasijskaha futbolnaha sajuza, adnak Alaksandr Rakicki, načalnik «Mietałurha», pajšoŭ na padman, skazaŭ, što nijakaha kubka ŭ Maładziečnie niama. Kałaskoŭ adčapiŭsia, a hałoŭny trafiej u historyi maładziečanskaha futboła nazaŭsiody zastaŭsia ŭ horadzie.
«Jahonyja ambicyja raspaściralisia dalej za futbolnuju fiederacyju»
Pracujučy ŭ Maładziečnie, Hienadź Karpienka byŭ abrany deputatam Viarchoŭnaha Savieta BSSR. Jaho palityčnaja karjera pastupova raźvivałasia. Na sport zastavałasia niašmat času, ale jon staraŭsia naviedvać matčy, padtrymlivaŭ kamandu, futbolnuju fiederacyju.
— Jamu, darečy, prapanoŭvali ŭznačalić fiederacyju, adnak jon admoviŭsia, — pryhadvaje Siarhiej Baroŭski. — Prosta jahonyja ambicyi raspaściralisia dalej.
U 1994-m Hienadź Karpienka vyrašyŭ udzielničać u prezidenckich vybarach. Akramia jaho svaje inicyjatyŭnyja hrupy tady zarehistravali dosyć viadomyja palityki Stanisłaŭ Šuškievič, Zianon Paźniak i małady Alaksandr Łukašenka. Kab pryniać udzieł u vybarach, kandydat musiŭ sabrać 100 tysiač podpisaŭ ad vybarščykaŭ albo nie mienš za 70 — ad deputataŭ Viarchoŭnaha Savieta. U asobie Karpienki, jaki mieŭ aŭtarytet siarod intelihiencyi, spartsmienaŭ, ekanamistaŭ, druhich meraŭ, prahresiŭnych namienkłaturščykaŭ, bačyli adnaho z patencyjnych kandydataŭ na prezidenckaje kresła. Ale sa 108 sabranych tolki 93 tysiačy podpisaŭ Centrvybarkam paličyŭ sapraŭdnymi. Było spadziavańnie na deputackija hałasy, adnak adbyłosia samaje niepryjemnaje. Karpienka spačatku sabraŭ nieabchodnuju kolkaść podpisaŭ, a sacyjał-demakraty Šuškieviča niečakana admovilisia ad pieršapačatkovaha vybaru. Z 78 aŭtohrafaŭ zastałosia tolki 64. Hienadź Karpienka sam źniaŭ svaju kandydaturu.
— Idealnym varyjantam byŭ by finał vybaraŭ, u jakim sustrelisia b Zianon Paźniak i Hienadź Karpienka, — ličyć Valer Kostka. — U takim razie da ŭłady dakładna pryjšoŭ by biełaruski kandydat. A skłałasia tak, što za pasadu prezidenta zmahalisia Viačasłaŭ Kiebič i Alaksandr Łukašenka. U vyniku na vybarach usie hałasavali za Łukašenku, kab nie bačyć kiraŭnikom krainy biurakrata Kiebiča. Ludzi prosta nie viedali, što tatalitarny režym moža być horšy za biurakratyju.
Kab nie być «pad Łukašenkam», Karpienka syšoŭ z pasady mera Maładziečna i zasiarodziŭsia na dziejnaści ŭ Viarchoŭnym saviecie. Historyju z hałasami, jak kaža Kostka, jon uspryniaŭ adekvatna, ale baluča pieražyvaŭ zdradu, jak zdavałasia, byłych paplečnikaŭ.
Spadar Hienadź nie vyklučaŭsia z palityčnaj baraćby. Jon pastupova rychtavaŭ siabie da prezidenckich vybaraŭ 2001 hoda, chacieŭ ubačyć Biełaruś volnaj jeŭrapiejskaj krainaj. Za im byŭ vialiki aŭtarytet, jaho ličyli adnym ź lidaraŭ apazicyi, ale śmierć palityka ŭ roskvicie sił usio pierakreśliła. Karpienku było 49.
Aficyjnaje zaklučeńnie daktaroŭ, jak my pisali, — insult. Ale kali rabili trepanacyju čerapa, zaŭvažyli bujnoje krovaźlićcio, razryvy sasudaŭ.
Voś što pra śmierć siabra raskazaŭ Valeryj Kostka.
— Ja sustrakaŭsia ź im, jahonym bratam Sašam ranicaj 30 sakavika. Hienadź vyhladaŭ dobra, badziora. Ništo nie pradviaščała biady. Ale ŭviečary ź im zdaryŭsia insult. Paśla śmierci ja sustreŭsia i pahutaryŭ z usimi, chto bačyŭ u hety dzień Karpienku. Mianie nie cikaviać nijakija viersii nakont taho, što adbyłosia. Ja viedaju praŭdu. Ale čas abviaścić jaje pakul nie naśpieŭ.
Žonka Ludmiła, ź jakoj spadar Hienadź byŭ znajomy z politechničnaha instytuta, z synam i dačkoj pierajechała ŭ Hiermaniju. Haduje ŭnukaŭ. Źbirałasia napisać knihu ŭspaminaŭ pra muža, ale niejak pryznałasia, što sprava idzie marudna.
U pamiaci Valeryja Kostki, bližejšaha siabra, Karpienka zastaŭsia amataram biełaruščyny, jaki siabravaŭ ź piśmieńnikami, lubiŭ pahutaryć z žurnalistami, zachaplaŭsia talentam Stefanii Staniuty. Ale pierad usim — nadziejnym i ščyrym čałaviekam, jakomu možna było daviarać. A futbalisty i zaŭziatary dahetul nazyvajuć jaho sapraŭdnym spartyŭnym fanatam. I chto viedaje, što było b z našym futbołam, kali b krainu ŭznačaliŭ čałaviek, jaki pa-sapraŭdnamu jaho lubiŭ.
Fotazdymki, vykarystanyja ŭ materyjale, z ułasnaha archiva Uładzimira Hałubko, svaboda.org, udf.by, gazetaby.com, notodictator.com, ciwr.org
Jak mučyli Cila Švajhiera i centry haradoŭ, kab stvaryć karcinku dla sudzimaha za machlarstva prateže Dźmitryja Baskava15
Kamientary