«Paśla 2020-ha dziaržsłužba mocna padsieła na antydepresanty». Eks-čynoŭnik raskazaŭ, jak lečać u vip-klinicy
Dla čynoŭnikaŭ u Biełarusi jość asobny miedcentr. Uznačalvaje jaho maci małodšaha syna Alaksandra Łukašenki, ciapier sienatarka Iryna Abielskaja. Va ŭstanovie biaspłatna absłuhoŭvajuć dziaržsłužačych i tych, chto «ŭnios značny ŭkład u raźvićcio dziaržavy». Prostym biełarusam trapić na pryjom možna tolki za hrošy. Jak lečać čynoŭnikaŭ, ci vialikija tam čerhi i jakoje abstalavańnie? Pra heta «Lusterka» parazmaŭlała z byłym supracoŭnikam Administracyi Łukašenki.
«Pakul niechta pačynaje karjeru sa «staršyny», u administracyi ty adrazu stanovišsia «kapitanam»
Na praciahu dziesiaci hadoŭ Źmicier (imia źmieniena) pracavaŭ u arhanizacyi, jakaja ŭvachodzić u strukturu Administracyi Łukašenki. Za hety čas surazmoŭca «Lusterka» ŭ słužbovaj ijerarchii daros da ŭzroŭniu dziaržaŭnaha słužačaha treciaha kłasa.
— Kali paraŭnoŭvać z vojskam, to treci kłas dziaržaŭnaha słužačaha adpaviadaje siaredniamu aficerskamu zvańniu, prykładna majorskamu, — tłumačyć Źmicier. — Cikava, što kłasy supracoŭnikaŭ Administracyi Łukašenki (a jašče Savieta biaśpieki i padobnych pa značnaści struktur) pačynajucca z čaćviortaha. Tady jak u ministerstvach — z šostaha, u MZSie — ź siomaha, a čynoŭniki ŭ rehijonach paŭzuć z apošniaha, dziaviataha kłasa. Heta značyć, pakul chtości pačynaje karjeru sa «staršyny», ty prychodziš na pracu ŭ administracyju i adrazu stanovišsia «kapitanam».
Adna z «plušak» takoha vysokaha słužbovaha stanovišča — mahčymaść absłuhoŭvańnia ŭ Respublikanskim kliničnym miedycynskim centry Kiraŭnictva spravami Łukašenki.
— U narodzie jaho nazyvajuć lačebnaj kamisijaj (ci lečkamisijaj), a čynoŭniki vykarystoŭvajuć bolš karotkuju nazvu — «lečka», — dzielicca Źmicier.
«Lečka» źjaviłasia ŭ Minsku ŭ 1931 hodzie i da 2018-ha pracavała ŭ kvartale vulic Čyrvonaarmiejskaj, Enhielsa i Uljanaŭskaj. U miedcentry była paliklinika, stacyjanar, šmatprofilnaje adździaleńnie miedycynskaj reabilitacyi, adździaleńnie chutkaj dapamohi i dyjahnastyčnyja słužby. Tut absłuhoŭvali najvyšejšych słužbovych asob, vydatnych dziejačaŭ kultury, mastactva, sportu i hramadzian, jakija majuć hanarovyja zvańni i ŭznaharody. Paźniej tudy mahli trapić i zvyčajnyja biełarusy. Praŭda, płatna. Z 2001 pa 2007 hod, a potym z 2009 hoda kiraŭnikom lečkamisii była Iryna Abielskaja.
U 2018 hodzie lečkamisija pierajechała ŭ Ždanovičy (budaŭnictva kaštavała 100 miljonaŭ dołaraŭ). A miedcentr na Čyrvonaarmiejskaj pieradali horadu. Na kaniec 2017 hoda, darečy, na ŭliku ŭ lečkamisii stajali kala šaści tysiač dziaržsłužačych.
— Stary budynak byŭ nie ŭ najlepšym stanie z-za ŭzrostu, — uspaminaje eks-čynoŭnik. — Tam pakinuli ŭsio abstalavańnie ad «lečki» — u novaje ŭsio zakuplałasia z nula. Jašče tam zastałasia častka śpiecyjalistaŭ, nie ŭsie zachacieli pracavać u Ždanovičach.
Cikava, što ŭ adnym sa starych karpusoŭ Respublikanskaha kliničnaha miedcentra, chutčej za ŭsio, źjavicca jašče adna, 18-ja rezidencyja Łukašenki. Pra heta ŭ vieraśni minułaha hoda raskazvaŭ BELPOL.
Paśla pierajezdu ŭ kliniki źjaviŭsia novy sajt. Surazmoŭca źviartaje ŭvahu na jaho nazvu — vip-clinic.by.
— Heta značyć, padkreślivajecca, što heta klinika dla vielmi važnych pierson, — kaža jon. — Tak, spačatku tam płanavali absłuhoŭvać tolki najvyšejšych čynoŭnikaŭ uzroŭniu prezidenta, premjera, ministraŭ. Ale potym akazałasia, što lečkamisija pustuje — daktary siadziać biez nahruzki, prastojvaje abstalavańnie. Tady ŭ lečkamisii dazvolili absłuhoŭvacca supracoŭnikam uzroŭniu načalnikaŭ upraŭleńniaŭ i adździełaŭ. A zatym — usim čynoŭnikam z arhanizacyj najvyšejšaha źviana, jany jašče nazyvajucca respublikanskimi orhanami hramadzianskaha kiravańnia (skaročana — ROHK). I tak kolkaść pacyjentaŭ vyrasła da piaci tysiač čałaviek. U staroj «lečcy», naprykład, absłuhoŭvali 17 tysiač.
«Paśla lečkamisii mnie strašna iści ŭ zvyčajnuju kliniku»
Źmicier pryznajecca, što za ŭsie dziesiać hadoŭ pracy na dziaržaŭnaj słužbie jon nie karystaŭsia pasłuhami zvyčajnych ustanoŭ achovy zdaroŭja i lačyŭsia tolki ŭ klinicy dla čynoŭnikaŭ. Tamu, adznačaje, jamu składana kazać ab adroźnieńniach lečkamisii ad paliklinikach dla zvyčajnych hramadzian.
— Ja razumieju, što heta hučyć dziŭna, ale voś tak jano było, — uzdychajučy, kaža mužčyna. — Naprykład, ja viedaju, što ŭ zvyčajnych klinikach byvajuć vialikija čerhi i tałon da doktara možna atrymać na datu tolki praz paŭtara-dva miesiacy paśla zvarotu. U «lečcy» hety termin byŭ mienš — zvyčajna doktar prymaje na hetym ci nastupnym tydni. A kali niešta terminovaje, to ŭ toj samy dzień možna pryjści biez prablem. Čerhi byli tolki da stamatołaha. Pryznajusia sapraŭdy, paśla lečkamisii mnie strašna iści ŭ zvyčajnuju kliniku.
Jašče adno adroźnieńnie zvyčajnych balnic i čynoŭnickaj kliniki, pavodle nazirańnia Dźmitryja, zaklučajecca ŭ roznych padychodach da reabilitacyi pacyjentaŭ paśla składanych zachvorvańniaŭ i apieracyj.
— U nas miedycyna dla šarahovych hramadzian hetym vielmi mocna adroźnivajecca, — adznačaje Źmicier. — Naprykład, paśla vyvichu abo insultu ciabie vylečać, viadoma. Ale voś z pracedurami adnaŭleńnia — masažy, vichravyja vanny, lačebnaja fizkultura, šviedskija ścienki, miačy, miedycynskija biehavyja darožki — va ŭstanovach dla hramadzian usio vielmi drenna. A ŭ «lečcy» z hetym uvohule prablem niama. Najvyšejšyja čynoŭniki mohuć chadzić tudy prosta tak, kab pazajmacca fizijaterapijaj.
Pasłuhi lečkamisii zvyčajnyja biełarusy mohuć atrymać płatna. Ale, pavodle słoŭ Dźmitryja, navat za hrošy šarahovyja pacyjenty nie mohuć raźličvać na toj ža ŭzrovień miedycyny i servisu, jakija dastupny čynoŭnikam biaspłatna.
— U «lečcy» čynoŭniki dzielacca na dva niaroŭnyja kłasy — «vipy» i ŭsie astatnija, — adznačaje naš surazmoŭca. — Da pieršych adnosiacca najvyšejšyja słužbovyja asoby, nakštałt premjera abo hienierała Karpiankova (havorka pra namieśnika ministra ŭnutranych spraŭ, hienierała-majora Mikałaja Karpiankova. — Zaŭv. red.). Usie astatnija — heta čynoŭniki, prymacavanyja da vip-kliniki, i šarahovyja hramadzianie, jakija lečacca płatna. Tam ty prosta znachodzišsia ŭ narmalnaj pa jeŭrapiejskich mierkach klinicy. Usio na najvyšejšym uzroŭni, vakoł chvajovy les. Ty spakojna čakaješ svajoj čarhi, i lekary z taboj narmalna razmaŭlajuć. Vobrazna kažučy, usio adbyvajecca tak, jak jano pavinna być u narmalnaj miedycynie. Ale kali ty słužbovaja asoba vysokaha ŭzroŭniu, to ciabie pad ručku zaŭsiody budzie vadzić miedsiastra, i tam u ciabie bolš mahčymaściej. Kali, naprykład, žadaješ zapisacca na masaž, to zrobiš heta biez prablem.
— Jašče mianie ŭraziła mebla ŭ pałatach «lečki». Pacyjenty lažać na artapiedyčnych łožkach, jakija asnaščany elektronikaj, jakaja rehuluje stanovišča cieła, — praciahvaje Dźmitryj. — U zvyčajnych balnicach heta, jak praviła, prymityŭnyja miechanizmy — treba ŭstać, zrazumieć, jak heta ŭładkovana, i naładzić pad siabie. A ŭ lečkamisii ŭsio robicca knopkaj, i ty možaš rehulavać vyšyniu hałavy, noh. Jak u dobrych jeŭrapiejskich balnicach. Zrazumieła, što tam ustanoŭlena samaje sučasnaje miedycynskaje abstalavańnie. Ale ŭraziła mianie inšaje.
Jak u nas u zvyčajnych balnicach padłohi myjuć? Mietaličnaje viadro, anuča, draŭlanaja švabra. I vada z chłorkaj. A tam dla hetaha jość śpiecyjalnaja italjanskaja mašyna. I jašče jość vip-pałaty dla Łukašenki. Nie ŭpeŭnieny, ci dastupnyja jany dla najvyšejšych čynoŭnikaŭ, ale jaho syny sapraŭdy mohuć imi karystacca.
«Raili navat nie hladzieć u jaho bok, heta ž ceły premjer-ministr»
Naviedvajučy lečkamisiju, Dźmitryj časam pierasiakaŭsia z čynoŭnikami vysokaha ŭzroŭniu. Adnojčy sustreŭ premjer-ministra Ramana Hałoŭčanku. Praŭda, pahavaryć z druhoj asobaj krainy Dźmitryju nie ŭdałosia.
— Raili navat nie hladzieć u jaho bok, heta ž ceły premjer-ministr! — śmiajecca mužčyna.
U kalidorach lečkamisii naš surazmoŭca sustrakaŭ i hałoŭnaha doktara Irynu Abielskuju.
— Jana była «pry vykanańni», heta značyć pracavała, kali ja jaje bačyŭ, — uspaminaje Źmicier. — Adnojčy ja staŭ śviedkam sprečki Abielskaj z adnym z daktaroŭ, jaki sprabavaŭ uładkavać u kliniku niejkaha svajho svajaka. Iryna na jaho najechała sa słovami: «Vy ž viedajecie, jakija ŭ nas tut pacyjenty, my prosta tak z vulicy brać nie možam». Mnie jana zdałasia vielmi spakojnaj i akuratnaj žančynaj.
Uviesnu 2022 hodu ŭ klinicy Źmicier bačyŭ biełaruskich čynoŭnikaŭ, jakija viarnulisia z Ukrainy za niekalki dzion da pačatku poŭnamaštabnaha ŭvarvańnia Rasiei. Havoryć, tyja skardzilisia na prablemy padčas vyjezdu z Ukrainy.
— Jany raskazvali pra svaje pryhody, jak jany vybiralisia ŭ 20-ch čysłach lutaha 2022-ha. Skardzilisia, što ŭkraincy ŭžo razumieli, što budzie ŭvarvańnie, i ničoha nie saromielisia, — pierakazvaje Dźmitryj słovy pradstaŭnikoŭ biełaruskaj delehacyi va Ukrainie. — Zapomniłasia historyja pra toje, jak ukrainskaja palicyja ich tarmaziła i patrabavała 400 jeŭra za prajezd. Našy skidalisia i płacili.
«Ad kavida na dziaržsłužbie pamirali, ale nie tyja, chto lažaŭ u «lečcy»
Padčas pandemii karanavirusa Dźmitryj dvojčy naviedvaŭ lečkamisiju. Havoryć, što ź pieršych dzion epidemii ŭ vip-klinicy ŭsio było abstalavana pa najvyšejšych standartach.
— Ščyra, ja nie viedaju, jak išli spravy ŭ zvyčajnych balnicach, ale ŭ lečkamisii adrazu ŭsio było pa standartach, jak treba, — daktary byli apranutyja ŭ śpiecyjalnyja kaściumy, — kaža jon. — A kali stała zrazumieła, što ŭsio surjozna, to dla pryjomu pacyjentaŭ abstalavali śpiecyjalny błok z asobnym uvachodam. Tam daktary apranali jašče bolš surjoznyja harnitury, ja takija tolki ŭ kino da hetaha bačyŭ.
Źmicier kaža, što padčas pandemii lekary lačebnaj kamisii biez prablem stavili svaim vysokapastaŭlenym pacyjentam aficyjny dyjahnaz «karanavirus». Nie było niedachopu i testaŭ na kovid.
— Kali ty prychodziŭ z padazreńniem na kovid, to ciabie adpraŭlali ŭ toje samaje śpiecyjalnaje adździaleńnie, a tam usie siadzieli ŭ nievialikim kalidory. Naturalna, chtości byŭ užo chvory i zaražaŭ inšych, — uspaminaje Źmicier. — Paśla čakańnia hadzinu-dźvie ŭsim i zaŭsiody stavili dyjahnaz «kavid». Nakolki ja viedaju, u zvyčajnych balnicach časta byli situacyi, kali aficyjna nazyvali lubuju inšuju chvarobu, ale pa fakcie ŭsie razumieli, što lečać ad karanavirusa. U «lečcy» nikoli takoha nie było. Zaŭsiody vypisvali prystojny śpis lekaŭ, a potym adpraŭlali dadomu lačycca. Spačatku balničnyja vypisvali na dva tydni. Ale potym adlažacca ŭžo nie davali — adpraŭlali na pracu praz 5-7 dzion.
Pacyjentam ź ciažkimi formami karanavirusa ŭ lečkamisii možna było raźličvać na samy lepšy ŭ krainie dohlad. Pa słovach Źmiciera, vynikam takoha padychodu była vielmi nizkaja śmiarotnaść čynoŭnikaŭ.
— Fiška «lečki» ŭ tym, što tam u vypadku niejkaj ekstranaj situacyi možna sabrać kansilium. Naprykład, kali pacyjentu vielmi drenna. Dla hetaha navat možna pryciahvać daktaroŭ ź inšych balnic, — tłumačyć Źmicier. — Heta praviła, jakoje ŭ ich jašče z savieckich časoŭ dziejničaje. I ŭ nas było niekalki takich vypadkaŭ. I tamu, nakolki ja viedaju, ad kavida ludzi na dziaržsłužbie pamirali, ale nie tyja, chto lažaŭ u «lečcy». Razumiejecie roźnicu? U daktaroŭ isnuje praviła: kali miedycyna dazvalaje, to čałavieka vyciahnuć možna. I ŭ lečkamisii zaŭsiody vyciahvali. Ja viedaju ludziej, jakija ŭžo adnoj nahoj znachodzilisia na tym śviecie. Ale ich vyratavali.
«Padziei 2020 hoda dla čynoŭnikaŭ byli vielmi stresavymi»
Źmicier kaža, u 2020 hodzie ŭ słužboŭcaŭ padvyšany popyt byŭ nie tolki na pasłuhi infiekcyjanistaŭ. Na fonie stresu, vyklikanaha pratestami suprać falsifikacyi vynikaŭ prezidenckich vybaraŭ i hvałtu siłavikoŭ, šmat chto ź ich pačaŭ źviartacca pa dapamohu da psichijatraŭ. Pa słovach surazmoŭcy, popyt na ich pasłuhi i tabletki vyras u razy.
— Kali koratka, dziaržsłužba mocna padsieła na trankvilizatary i antydepresanty, — ličyć Dźmitryj. — Pryčym čynoŭniki, jakija atrymali ich u «lečcy», niekalki iranična potym hladzieli na kalehaŭ, jakija znachodzili zaspakajeńnie tolki ŭ valarjancy i preparatach z aminafieniłalejnaj kisłatoj. Doktar, da jakoj źviartaŭsia i ja, tłumačyła situacyju tak: padziei 2020 hoda dla čynoŭnikaŭ byli vielmi stresavymi. Šmat dla kaho rabiłasia ŭdaram, kali zatrymlivali ich svajakoŭ, siabroŭ, navukovych kiraŭnikoŭ i vykładčykaŭ. Prablemy ŭ asabistym žyćci, jak praviła, stanavilisia abciažvajučym faktaram. I ŭ vyniku ludzi traplali da jaje z dyjahnazam «depresija», «rasstrojstva» i hetak dalej. Takaja voś sacyjałohija atrymlivałasia.
Ci bajalisia čynoŭniki, što niekatoryja daktary, jakim jany daviarajuć takija adčuvalnyja detali svajho žyćcia, mohuć być supracoŭnikami śpiecsłužbaŭ? Źmicier kaža, što takoje mahčyma. Ale nie zadumvaŭsia ab hetym za ŭvieś čas pracy na dziaržsłužbie. Jon uspaminaje, jak u lečkamisii była arhanizavana abarona piersanalnych źviestak pacyjentaŭ.
— U ich tam svaja zakrytaja sistema i niejkija vielmi śpiecyfičnyja prahramy, — raskazvaje Dźmitryj. — U zvyčajnaj balnicy zapisać, naprykład, renthien-zdymak možna na zvyčajnuju flešku. U «lečcy» hety fokus nie projdzie – im treba prynieści CD-dysk, pryčym z adnarazovym zapisam. Ułasna, padziei 2020 hoda pakazali — chakieram atrymałasia ŭzłamać bazu dadzienych pašpartoŭ, štrafaŭ, supracoŭnikaŭ MUS, ale voś z «lečkaj» u ich ničoha nie vyjšła.
Biełaruskaja błohierka pracavała na rasijskaj apazicyjnaj fabrycy botaŭ, a paśla źliła dakumienty?43
Kamientary