Załacisty baravik nie spynić: ci varta ździŭlacca jamu ŭ Biełarusi?
Biełaruskija hrybniki praciahvajuć ździŭlacca znachodkam załacistaha baravika. Ale bolš vopytnyja ich kalehi śćviardžajuć, što hety hryb u nas raście ŭžo daŭno. Navukoŭcy ž kažuć, što załacisty baravik raspaŭsiudžvajecca z chutkaściu 100 km u hod, i jaho nie spynić. A ci treba heta ŭvohule rabić? Raźbirałasia vydańnie «Pieršy».
Hryby «nie vielmi častyja»?
Michaił Ramaniuk pakazaŭ na hrybnym forumie, jakija pryhožyja załacistyja baraviki znajšoŭ u Bresckim rajonie.
«Voś takija załacistyja baraviki. Na samaj miažy z Polščaj. Padumaŭ, moža kamu cikava. Hryby nie vielmi častyja», — raskazaŭ Michaił.
Ale admin hrupy hrybnikoŭ Biełarusi Alena Šechava kaža, što takija hryby ŭžo jość nie tolki na poŭdni Biełarusi, źbirajuć i ŭ Minskaj vobłaści. Niekatoryja hrybniki staviacca da hetych baravikoŭ skieptyčna, kažuć, na smak jany horšyja, čym tradycyjnyja biełaruskija.
Niekatoryja miedyja praciahvajuć pisać pra hety hryb jak pra redki. «Pad Hrodnam znajšli…», «U Ivanaŭskim rajonie znojdzieny…» Ale nasamreč hety hryb užo daŭno ŭ Biełarusi nie ździŭlaje daśviedčanych hrybnikoŭ.
Piatro Lel raskazaŭ, što ŭ Kobrynskim rajonie takija baraviki źbiraje z 2019 hoda. Jon zhodny, što załacistyja sastupajuć pa smakavych jakaściach našym biełym, ale ŭsio ž takija jany lepšyja za niekatoryja inšyja hryby.
«Za hety čas papulacyja razrasłasia ŭ hetym uročyščy z 10 sotak da 15 ha. Znajšoŭ jašče ŭ troch uročyščach rajona. Smak vydatny ŭ lubym vyhladzie. Jak ja pisaŭ u minułym hodzie, załacisty sastupaje biełamu, ale adnaznačna lepšy za čyrvonahałovik i padbiarozavik», — kaža Piatro Lel.
«Hryb z razarvanym areałam»
Čaściej za ŭsio hety hryb sustrakajecca ŭ Paŭnočnaj Amierycy. Tamu jaho i ličać zaniesienym da nas. Ale apošnim časam areał jahonaha rostu vyhladaje značna šyrejšym, čym ličyłasia raniej.
Daśledčyk hryboŭ Michaił Višnieŭski havoryć, što hety hryb užo ź dziasiatak hadoŭ źbirajuć u Kalininhradskaj vobłaści. Daŭno jon raście i ŭ Litvie.
«My abmierkavali hetuju znachodku z bałharskim mikołaham (baletołaham) Barysam Aśjovym. Jak i ja, jon ličyć, što załacisty baravik — hryb z razarvanym areałam i, adpaviedna, nie zaniesieny z Paŭnočnaj Amieryki, a spradviečny jeŭrapiejski vid. Miž tym litoŭskija hrybniki śćviardžajuć, što hryb źjaviŭsia na litoŭskaj častcy Kuršskaj kasy kala 20 hadoŭ tamu paśla taho, jak z Kanady pryvieźli sadžancy chvoi», — piša Michaił Višnieŭski.
Daśledčyk kaža, što załacisty baravik niasie ŭ sabie rysy čyrvonahałovika (skurka, jakaja vystupaje za kraj kapialušyka) i biełaha hryba.
«My nie možam spynić jaho raspaŭsiud»
U 2023 hodzie mikołah Tartuskaha ŭniviersiteta z Estonii Lecha Tedersoa raskazaŭ, što załacisty baravik raspaŭsiudžvajecca ŭ krainie z chutkaściu da 100 km u hod.
«Vierahodna, jon byŭ zaviezieny ŭ Jeŭropu z Amieryki z sadžancami chvoi, pa ŭsioj bačnaści, Litva była adnym ź pieršych miescaŭ. U Litvie jon raspaŭsiudziŭsia ŭ miescach rostu chvoi zvyčajnaj i pa chvajovych lasach ź piasčanaj hlebaj paśpiachova dabraŭsia i da Estonii», — raskazaŭ Tedersoa.
Pavodle jaho słoŭ, ničoha nie zastajecca, jak pryniać novy vid jak niepaźbiežnaść:
«My nie možam spynić jaho raspaŭsiud. Na ščaście, dla amataraŭ hryboŭ hetaja niepaźbiežnaść vielmi stanoŭčaja. Kali b zamiest jaho raspaŭsiudziŭsia vielmi atrutny baravik, to nastupstvy byli b nadzvyčaj trahičnymi».
Prahnozy spraŭdžvajucca: hryb pryžyvajecca
Namieśnik dyrektara Paleskaha ahrarna-ekałahičnaha instytuta NAN Biełarusi Viktar Dziamiančyk jašče ŭ 2018 hodzie prahnazavaŭ, što hety hryb pryžyviecca ŭ našych lasach. Pavodle jaho słoŭ, załacisty baravik možna adnieści da pieršaj katehoryi jadomych hryboŭ. Pry hetym, u adroźnieńnie ad zvyčajnych biełych, jon redka byvaje čarvivym, tamu pavinien palubicca hrybnikam.
«Hryb vielmi estetyčny, smačny — amatary cichaha palavańnia mohuć śmieła napaŭniać im svaje košyki. Na ŭčastku, dzie byŭ znojdzieny załacisty baravik, razrasłasia dobraja papulacyja. Hryb hety zaŭvažali i ŭ vieraśni, i ŭ kastryčniku (2018) — užo jak minimum dźvie jaho hienieracyi prajšli. Heta harantyja taho, što pryšelec pryžyviecca ŭ našych lasach», — kazaŭ Viktar Dziamiančyk.
Možna smažyć i nie varyŭšy. Hałoŭnaje, nie pierabłytać ź inšymi
Padčas hatavańnia załacisty baravik zachoŭvaje svoj śvietła-žoŭty koler. U hatovym vyhladzie maje źlohku saładkavaty smak.
Pa słovach Viktara Dziamiančyka, załacisty baravik absalutna biasškodny dla zdaroŭja, kali, viadoma nie vyras kala chimičnaha pradpryjemstva abo pobač z trupam žyvioły. Ale, jak i inšyja hryby, jaho treba padviarhać termičnaj apracoŭcy.
Pry hetym mikołah z Łatvii Inita Daniele kaža, što, jak i baraviki dy padbiarozaviki, załacistaha možna smažyć biez papiaredniaha vyvarvańnia. Darečy, u Łatvii hety baravik nazyvajuć jašče i kanadskim.
Taksama hrybnikam varta pamiatać, što važna nie pierabłytać załacisty baravik z padobnym vonkava baravikom pryhožym, jaki niejadomy z-za horyčy. I jość padobny atrutny sataninski hryb. Ale kandydatka bijałahičnych navuk Jadviha Šaporava śćviardžała, što apošni na terytoryi Biełarusi redkaść, sustrakaŭsia ŭ minułym stahodździ.
A voś što varta vyvučyć — žoŭcievy hryb. Jon taksama vonkava padobny na załacisty baravik, i bolš raspaŭsiudžany ŭ našych lasach. Hety hryb choć i nie atrutny, ale horki, a pry termaapracoŭcy horyč tolki ŭzmacniajecca.
Viadomaja źbiralnica hryboŭ z Babrujska Maša Nikitka źniała rolik pra zbor hetych hryboŭ u pačatku žniŭnia 2024 hoda.
Vyvoziać cełymi viodrami i navat bahažnikami. Na Hrodzienščynie nievierahodny hrybny bum
Na Minščynie hrybniki za try hadziny sabrali bolš za 100 čyrvonahałovikaŭ
Biełaruska znajšła ŭ lesie redki «hryb-vasilok». Što za jon?
«25 litraŭ za 2 hadziny». Hrybnyja trafiei ź lasoŭ stali bolš raznastajnymi
Što pryhatavać ź lisičkami: frykadelki, hulaš, kašu
U Biełaruskaj pravasłaŭnaj carkvie abnavili ceńnik? Voś jakija buduć rekamiendavanyja taryfy5
Kamientary
a hryby tak sabie