«Jak dumaješ — kali my vierniemsia dachaty?» Dziońnik biełaruskaha dobraachvotnika, jaki zahinuŭ na vajnie
Na pačatku červienia va Ukrainie zahinuŭ biełarus, jaki pravioŭ na vajnie hod. Jon dałučyŭsia da adnaho ź biełaruskich padraździaleńniaŭ u traŭni 2023-ha. Uvieś čas, što jon byŭ va Ukrainie, mužčyna vioŭ pierapisku ź siabrami, dzie raskazvaŭ pra svaje ŭražańni ad pabačanaha, pieražyvańni i płany na budučyniu. Adzin ź siabroŭ dobraachvotnika paśla jahonaj śmierci pieradaŭ «Svabodzie» skany pierapiski.
Raman (imia zahinułaha źmienienaje, jaho siamja zastajecca ŭ Biełarusi. — RS) pryjechaŭ va Ŭkrainu z hrupaj inšych dobraachvotnikaŭ 10 traŭnia 2023 hodu. 7 červienia 2024-ha ad jaho pryjšło apošniaje paviedamleńnie.
10 traŭnia 2023
Ja pajechaŭ pacichu. Na suviazi, kali što. Pamiataj słovy Chrysta: «Dzie dvoje ci troje źbiarucca ŭ imia Majo — tam i ja siarod ich». Malicca treba adzin za adnaho. Daj Boh vam usiaho dobraha.
11 traŭnia 2023
Ja ŭ Niezaležnaj, pryvitańnie. Jechać jašče šmat. Doŭha prachodzili miažu. Niešta treba rabić, bo dva miesiacy navučańnia bieź finansaŭ, u mianie ž tolki 10 eŭra zastałosia. Sam nia dumaŭ, što tak składziecca. Da Kijeva zastajecca 400 kilametraŭ. Ja nie stamiŭsia, ale mnie daviadziecca pierastroicca, zrabić vysiłak nad saboj.
Matyvacyja ŭ mianie takaja ž, jak i ŭ inšych — vyzvaleńnie Biełarusi. Nu, i jak chryścijanie my nia musim maŭčać i prachodzić mima taho biaźmiežža, jakoje adbyvajecca. U pałku roznyja ludzi — maładyja, haračyja, va ŭzroście. Nami ŭsimi ruchaje luboŭ da svabody.
Ja tut pacichu znajomlusia ź ludźmi, adkryvaju šmat charošych ludziej, budu ŭsio tabie apisvać. Ty ž viedaješ — mnie nie składana.
Ja čytaŭ, hladzieŭ naviny, i pieršaje, što mnie prychodziła na rozum, — mnie treba być tut, dapamahać ludziam supraćstajać biaźmiežžu. Nia dumaju, što naša ščaście vyznačajecca dabrabytam. Heta vialiki faktar, biezumoŭna, ale ja ščaście rasceńvaju jak stan svajoj dušy i sumleńnia, kali tam spakojna.
21 traŭnia 2023
Pryvitańnie, usio dobra. Siońnia buduć vučyć padryŭnoj spravie — vučycca stavić miny, raściažki. U mianie ŭsio dobra, jak vy tam?
My chutka pierabiaromsia žyć u les, u namiot. Byli ŭ Bučy — tam usio adbudavana ŭžo, u Irpiani — tam mirnaje žyćcio ŭžo.
25 traŭnia 2023
Ja z nočy, z naradu, maju 5 chvilin. Siońnia jedziem u Kijeŭ na pachavańnie (havorka pra raźvitańnie ź Mirasłavam Łazoŭskim, jaki zahinuŭ razam ź inšymi biełaruskimi vajarami pad Bachmutam 16 traŭnia 2023 hodu. — RS).
Ja, napeŭna, zastanusia na bazie, tut nie chapaje kiroŭcaŭ. Ale nie, pajedu dalej sa svaimi, prajdu kursy medycyny i budu ruchacca bližej da pieradavoj, tut mnie sumna.
5 červienia 2023
Treba adpačyć. Siońnia kilametraŭ 25 prajšoŭ u poŭnaj amunicyi sa zbrojaj, nočču na post. Apošnija 150 hryŭniaŭ addaŭ, medyku bukiet nabyvali za kursy. Taksama ž nia skažaš «Nia dam». Ničoha mnie nie dasyłaj pakul, na tydzień jašče ŭ mianie jość. Tut kormiać, nieabchodnaje jość usio. Adzinaje, što ŭ zvalnieńnie nia jedu, bo niama sensu.
14 červienia 2023
Pryvitańnie, jak spravy? U mianie ŭsio dobra. U nas uzmocnienyja zaniatki, niama času na razmovy, jašče i načnyja narady, dyk trochi niepryvyčna.
28 červienia 2023
Ja tut pad ***, na palihonie, u mianie ŭsio dobra. Šmat trenirujemsia, niekalki dzion byli ŭ Kijevie, ciapier palihon. Budu ŭ medyčnaj evakuacyi, ale ŭsio chutka źmianiajecca. Chaj by tolki orki nie ŭzarvali AES.
9 lipienia 2023
Ja ŭ *** na palihonie. Jašče tydzień tut, potym u Kijeŭ, kamisija i vajskovy bilet. Budzie lahčej. Tut takaja śpioka była, što ja ledźvie nie raspłaviŭsia. Dobra, što potym doždž pajšoŭ.
22 lipienia 2023
Pryvitańnie, u siabra termin skončyŭsia, a jaho nie vypuskajuć (z kalonii ŭ Biełarusi. — RS). Tupa nie vypuskajuć, i ŭsio, choć usie terminy prajšli. My nie razumiejem — što rabić.
U mianie zbolšaha ŭsio dobra. Pieravoziŭ špital z Kramatorsku. Stamiŭsia jak sabaka. Ja z darohi, u noč znoŭ palaču — u Dnipro.
31 lipienia 2023
Učora chłopcam vajskovyja bilety dali — 5 miesiacaŭ čakali. Ja pakul ježdžu na KAMAZie vajskovym, šmat dzie byvaju. Zaŭtra bojekamplekt viazu na Kramatorsk. Pra našy straty ty viedaješ. Hałoŭnaje, kab dapamahli dzieciam, u kaho jany jość. M. žyŭ za ścienkaj, u susiednim pakoi — toj, chto zahinuŭ (za kolki dzion da taho va Ŭkrainie zahinuli troje biełaruskich dobraachvotnikaŭ. — RS).
Učora Marharyta Laŭčuk u nas davała kancert. Sum i žurbu raźviejała, talenavitaja dziaŭčyna. Maładziec jana i biez pantoŭ.
27 žniŭnia 2023
U cełym u mianie ŭsio dobra, nie chapaje vajskovaha bileta i hrošaj. Asabliva mnie tut nie nadakučyła, usio-taki ludzi tut, mova zrazumiełaja. Ale šmat bardaku i mała ludziej, kab zajści ŭ Biełaruś i vyzvalić krainu — voś heta błaha… Ale majo sumleńnie čystaje. Ja dapamahaju jak mahu. Zavoziŭ na front ciažkuju techniku, adtul zabiraŭ aŭto. Mnohija ludzi rasčaroŭvajucca i jeduć nazad.
Mnie, napeŭna, nie chapaje asabistaha žyćcia, stasunkaŭ z žančynaj. Ale heta naturalnaje žadańnie čałavieka. A tut vajna. Mnohija pazbaŭlenyja i žytła, i rodnaj ziamli.
Nie chapaje carkvy. Ale biez vajskovaha bileta ja nikudy nie mahu pajechać. Dadomu mnie daroha zakrytaja. Ja heta dobra razumieŭ, kali ŭciakaŭ adtul (Raman źjechaŭ ź Biełarusi na pačatku 2023 hodu praz palityčny pieraśled. — RS). Nia ŭsie ludzi vytrymlivajuć tut. Asabliva kali pabyvajuć na pieradavoj.
3 vieraśnia 2023
Pryvitańnie, jak spravy? Ja ŭ kamandziroŭku pajechaŭ. Nočču fosfarnymi bombami abstrelvali. Niešta i tyja kapiejki nie pryjšli, a ja leki zamoviŭ ad nyrak.
7 vieraśnia 2023
Mianie ŭžo raźmierkavali, jedu bližej da frontu. Čakaju vajskovy bilet.
24 vieraśnia 2023
Pryvitańnie, zaŭtra dakumenty (vajskovy bilet. — RS) mnie daduć. Pakul pakinuli tut, ale ja nie chaču, chaču dalej jechać. Mianie nia chočuć adpuskać, usio ź niejkimi nervami. Pakul budu ciahać ciažkuju haŭbicu dva miesiacy.
1 kastryčnika 2023
Pryvitańnie, daŭno nie pisaŭ tabie. Ja ŭ Kupiansku, adaptujusia da vajny. Strach Božy, što tut robicca (uvosień 2023 hodu ŭkrainskaje vojska praciahvała žorstkija bai za horad Kupiansk Charkaŭskaj vobłaści, jaki ŭ 2022 hodzie byŭ časova zachopleny rasiejcami. — RS).
1 listapada 2023
Idzie paŭnavartasnaja vajna, bol i hora ludziej. Mnohija vyjechali. Horad, dzie ja ciapier — razburany napałovu. I vioski vakoł jaho. Strašna. My takoha hora ŭ siabie i blizka nia bačyli. Praktyčna ŭ kožnaj siamji niechta zahinuŭ. Mohiłki kali prajaždžaješ — paŭsiul ukrainskija ściahi. U Kijevie kali byŭ — tam usio nia tak było. Kali nazirać heta ŭsio blizka — to strašna. Jak pisała Śviatłana Aleksijevič u knizie «Ŭ vajny nie žanočy tvar».
10 listapada 2023
Letam moža adpuściać u adpačynak. Dumaju, kab dzie ŭ hłušy dom naniać, pažyć. Daj Boh, ubačymsia. U nas tut zima poŭnym chodam, śniehu šmat, purha, niemahčyma jechać.
8 lutaha 2024
Ja ŭ Charkavie ciapier. Jeździŭ u Kijeŭ zub palačyć. Padaŭ dakumenty na «ŭdzielnika bajavych dziejańniaŭ». Zdajecca, vajskovym biełarusam abiacajuć hramadzianstva davać. Adpačynak dazvolili biez taho, kab razryvać kantrakt. 15 dzion. Chaču letam da vas zajechać.
Na vajnie naviny nia daj Boh. Niadaŭna praryŭ byŭ, ledź spynili. U nas dziažurstva kožnuju noč. Pracuju na medycynskaj evakuacyi, na «nul» ježdžu pa paranienych. Pacichu pryvyk da vybuchaŭ vajny, ale ŭsio roŭna strašna.
Prabač, što redka pišu.
12 krasavika 2024
Usio dobra. Apošniaja zadača była prosta žach. Letam pryjedu da vas na adpačynak.
26 krasavika 2024
Ciapier na ratacyi. Papiŭ trochi (alkahol. — RS). Kali niechta hinie — heta vielmi dyzmaralić. Moža, hod jašče pabudu tut. Ale kali ŭ takija šturmy buduć kidać, jak apošni, to nakolki nervaŭ chopić. Stamiŭsia, kali ščyra. Biez małoha ŭžo hod tut. Moža, zaŭtra parazmaŭlajem, bo samaadčuvańnie prosta žach.
Samaje strašnaje — kali idzie ruch vojska. Kali siadziać na pazycyjach — jano cišej, navat kali kožnyja 10 chvilin niešta prylataje. Ciapier racyja nie zmaŭkała: «Tam 200, tam 300».
Jechaŭ pa paranienaha — dva minamiotnyja pryloty. Pałochaje, kali ščyra. A tak uvieś boj ja čuŭ pa racyi. U cełym medycyna spraviłasia z zadačaj. Mnie za hetuju zadaču padziakavali.
My spačatku hladzim darohu, jeździm u asnoŭnym «pa sieraku» — što značyć «pa zmroku». Kali nočču, to ja maju prybor načnoha bačańnia. Tam usio dobra, na adrenalinie. Na ratacyi, kali vypivaješ, to razumieješ paśla, što — usio, nervy zhareli. Moža, mnie pakul u zabieśpiačeńnie pieravieścisia? Nervy supakoić? U mnohich psychika nie vytrymlivaje. Chto pje, chto narkotykami zajmajecca, chto hrošy prajhraje ŭ onłajn-kazino. Takaja tut realnaść.
Usie pryfrantavyja harady raźbityja artyleryjaj, žudasnaje vidovišča. Jašče jość sabaki, jakija paspytali čałaviečyny. Takija zhrajaj mohuć i zahryźci. A tak — niejak žyviom. Straty zabivajuć uvieś bajavy duch.
Mały adzin byŭ u nas, dyk u jaho parušyłasia psychika, paśla kantuzii pajechaŭ u Polšču. Ja prosta pamiataju — jakim jon byŭ i jakim jon staŭ. Ty nie ŭjaŭlaješ, kolki «ruski śviet» prynios siudy hora. Ci jość kaniec i kraj hetym mańjakam, jakija vyžyli z rozumu?
27 traŭnia 2024
Vyjaždžajem na zadaču. Planujecca vielmi ryzykoŭnaja zadača. Ź piachotaj i sumiežnikami (cyvilnyja struktury, jakija ŭdzielničajuć u padrychtoŭcy vajskovych dziejańniaŭ. — RS). A tak prylataje kožny dzień.
7 červienia 2024
My na charkaŭskim kirunku. Bai iduć pa ŭsich frantach. Ja narmalna, zdajecca. U adpačynak, napeŭna, nie atrymajecca trapić hetym letam. Budu tut. Ja ciapier ličusia ŭ Siłach specyjalnych aperacyj. Zadačy redkija, ale ryzyki kalasalnyja, niedzie 80 na 20 adsotkaŭ.
Jakoje tut žyćcio? Najmajem kvateru, zastupajem na bajavyja. Kali niechta hinie — šmat ludziej sychodzić, heta mocna dyzmaralizuje. Nas i tak mała. Ale niejak pakul trymajemsia. Ludzi roznyja. Časam svarymsia, časam — narmalna.
Kudy mnie ŭciakać? Ja pakul tut budu, užo pryvyk. Tut šmat prablem… Vajna, ja tak dumaju, niekali musić zakončycca. Nichto nia viedaje, što budzie zaŭtra, adna nadzieja — na Pana Boha. Ja ž u medycynie, ja kroŭ nie liju, ja dapamahaju i evakuiruju.
Pahladzim, usio moža źmianicca ŭ adzin momant. Ryzykuju, tak, ale vajna ŭsia — heta ryzyka. Charkaŭ štodzień bambiać. Nichto tut ni ad čoha nie zastrachavany.
Ja nidzie nie śviačusia, ale da radni ŭ Biełarusi prychodzili. Jak strašna žyć u tym kanclahiery.
- Raman zahinuŭ 9 červienia 2024 hodu. Heta adbyłosia padčas sproby zabrać adzin z bajavych raźlikaŭ na Charkaŭskim kirunku dla ratacyi. Aŭtamabil Ramana, u jakim znachodziŭsia jašče adzin dobraachvotnik, padarvaŭsia na minie. Abodva vajskoŭcy atrymali traŭmy, niesumiaščalnyja z žyćciom, i pamierli na miescy. Ich cieły ŭdałosia evakuavać.
- Ahułam z pačatku poŭnamaštabnaj vajny va Ŭkrainie zahinuli bolš za 63 biełaruskija dobraachvotniki, jakija vajavali na baku Kijeva. Imiony bolšaści ź ich publična nie nazyvajucca z pryčyny pieraśledu ich svajakaŭ u Biełarusi.
Kamientary