«Biełaruskija hledačy tak daŭno znachodziacca pad tonami rasijskaha kantentu, što nie razumiejuć, dzie rasijski, a dzie biełaruski paradak dnia»

Viadoŭca tok-šou telekanała ANT «Vybar» Siarhiej Darafiejeŭ byŭ zvolnieny paśla 19 śniežnia 2010 hoda, kali ŭ noč paśla prezidenckich vybaraŭ zadaŭ u žyvym efiry niekalki niepryjemnych pytańniaŭ Lidzii Jarmošynaj, paśla čaho taja pakinuła studyju. Siarhiej Darafiejeŭ źjechaŭ tady va Ukrainu, dzie pracavaŭ na ŭkrainskim telekanale «Inter», na 5-m ukrainskim telekanale. U 2012 hodzie atrymaŭ televizijnuju premiju Ukrainy «Teletryumf-2012». Paźniej Siarhiej Darafiejeŭ byŭ try z pałovaj hady viadoŭcam teleprahramy «Nastojaŝieje vriemia». Ciapier udzielničaje ŭ šerahu miedyjnych prajektaŭ u ES.

Biełaruskaja prapahanda jak pryncyp savieckaj stałoŭki

— Siarhiej, ja pracytuju tvoj niadaŭni dopis u fejsbuku pra intervju Pucina amierykanskamu viadučamu Takieru Karłsanu: «Zamorski hość Karłsan, jaki prylacieŭ u Maskvu, zusim nie biaskryŭdny, jak kamuści zdajecca. Heta praciah ahidnaj historyi pra novuju, samuju sučasnuju viersiju prapahandy i manipulacyj». Patłumač pra samuju sučasnuju viersiju prapahandy i manipulacyj.

— Kab havaryć pra sučasnuju viersiju, treba skazać pra toje, na čym usio budujecca, z čaho pačynałasia i čamu prapahanda pracuje ŭ Biełarusi. Ja dumaju, što heta vynik hramadzianskaj padatlivaści. Jašče hetamu paspryjała toje, što Biełaruś nie viedała raznastajnaści telekanałaŭ, jak Ukraina, što ŭ biełarusaŭ niama dośviedu hetaj nahledžanaści, dośviedu vybirać z mnohich mierkavańniaŭ. Paśla 1996 hoda Biełaruś nie viedała chacia b konturaŭ cyvilizavanaha parłamientaryzmu, kab była palemika, sprečki, kab byŭ pryncyp palityčnaha spabornictva. Usiaho hetaha ŭ nas niama. U nas, adrozna ad Ukrainy, na stałaj asnovie nie pakazvali ŭ efiry pasiedžańni parłamientu. Pracavaŭ pryncyp savieckaj stałovaj — ježcie toje, što vam dajuć, bo chutka i hetaha moža nie być. Heta asnoŭnyja pryčyny.

Prapahanda i manipulacyi stali častkaj hibrydnaj vajny. Sam Pucin pryznaje, što ŭ Rasiei niastačy mabilizavanych niama. Heta taksama vynik prapahandy. A taksama vynik halečy ŭ Rasiei, pamnožanaj na biezvychodnaść i na žadańnie sublimavać. Bo prapahanda — heta nie stolki chłuśnia, paŭpraŭda, kolki heta takaja tonkaja hulnia na pačućciach ludziej, kim jany chočuć padavacca i kim nie źjaŭlajucca.

«Nie pra karysnych idyjotaŭ, a pra złych hienijaŭ, jak nazyvajuć taho ž Karłsana»

— Čym niebiaśpiečnaje dla ŭkraincaŭ i biełarusaŭ dobra padrychtavanaje intervju Karłsana z Pucinym?

— Kali ŭ fokusie ŭvahi budzie žychar zaniadbanaha haradka ŭ Rasiei ci Biełarusi, to hety čałaviek, ležačy na kanapie pierad televizaram, moža pahražać, jak akazałasia, samomu Bajdenu słovami Karłsana ci Sałaŭjova, kaho jon čaściej hladzić. Maleńki čałaviek u svaich vačach stanovicca vialikim biez dadatkovaj pracy i adukacyi. Tak pracuje prapahanda. Hetaja formuła vydatna pracuje ŭ krainach, dzie nie pracujuć sacyjalnyja lifty. Televizar va ŭsioj hetaj historyi — zručnaje samaapraŭdańnie. Potym ludzi, jakija maŭčać z roznych pryčynaŭ ci aktyŭna padtrymlivajuć uładu, buduć kazać: adkul my mahli viedać praŭdu, kali pa televizary pra heta nie havaryli?

Kali reziumavać, to sučasnaja prapahanda i manipulacyja — heta sumieś markietynhu, psichałohii i roznych palittechnałohij. Što tyčycca Karłsana. U amierykanskim isteblišmiencie kažuć, što nie Karłsan idzie za paradkam dnia — Karłsan sam vyznačaje hety paradak dnia. Našamu čałavieku ciažka ŭjavić, što isnujuć takija trendy, ale ŭ ZŠA heta tak. Karłsan padtrymlivaje respublikancaŭ i strymlivaje demakrataŭ. Tamu rasiejskaja prapahanda viedaje, da kaho źviartacca. Jana ŭzdymaje Karłsana na svaje ściahi. Ja pa pracy vyvučaŭ kantent roznych tok-šoŭ, u tym liku «60 minut» na kanale «Rośsija» (dzie Skabiejeva kryčyć). Z pryblizna 300 prahramaŭ Karłsana cytavali i pakazvali ŭ tracinie vypuskaŭ. Usio heta absalutna ŭkładajecca ŭ tyja ałharytmy, jakija pišucca ŭ Kramli.

Ciapier my žyviom u toj čas, kali infarmacyja padajecca pulsavana, pryčym na dakładnuju metavuju aŭdytoryju. Pryčym taki paniatak, jak metavaja aŭdytoryja, biełaruskija kiraŭniki telekanałaŭ pačynajuć razumieć i vykarystoŭvać u svajoj pracy. Infarmacyja padajecca z klučavymi słovami, bolš-mienš słušna rasstaŭlenymi akcentami. I kožny prapahandyst, u tym liku ŭ Biełarusi, pracuje na svajho hledača ź jaho ŭzroŭniem adukacyi, vychavańnia. Adsiul peŭnaja leksika ŭ pramovach niekatorych biełaruskich televiadoŭcaŭ. Ničoha nie chaču havaryć pra zhadanaha čałavieka. Ja b havaryŭ pra bolš adukavanych i tonkaj hulni ludziej. Nie pra «karysnych idyjotaŭ», a pra złych hienijaŭ, jak nazyvajuć taho ž Karłsana.

— A ŭ Biełarusi jość takija ludzi siarod prapahandystaŭ?

— Jak by ja ni staviŭsia da faktu prapahandy i tych ludziej, jakija jaje raznosiać, ja b nie chacieŭ adkazvać na hetaje pytańnie. Jość jany ci nie, kožny biełarus, jaki dumaje adekvatna, razumieje, kaho jon bačyć u kadry i kolki knižak u žyćci pračytaŭ hety čałaviek.

— Jak źmianiłasia i ŭ jaki bok ruchajecca biełaruskaja prapahanda paśla 2020 hoda? Čamu jaje tvaram staŭ taki dziejač, jak Ryhor Azaronak, i čym jahony styl adroźnivajecca ad papiarednikaŭ, taho ž Zimoŭskaha?

— Jość popyt, i jość prapanova. Možna zhadać i rasiejskija tok-šoŭ, dzie machajuć kułakami, łajucca, prynosiać u studyju viodry pamyjaŭ. U hetych tok-šoŭ jość svaja aŭdytoryja, jakaja na adnoj chvali z pasyłami hetych viadoŭcaŭ. Ja ŭspaminaju Zimoŭskaha. Heta taksama była biełaruskaja prapahanda, sam Zimoŭski kazaŭ, što jon jarki pradstaŭnik i jaje zasnavalnik. Ale heta byŭ bolš razumny i bolš chitry čałaviek. Jaho nie paraŭnać ź ciapierašnimi biełaruskimi viaščalnikami. Tady byŭ jahony čas, choć adekvatnyja biełarusy nie pieranosili jaho hetak ža, jak i adekvatnyja biełarusy nie pieranosiać taho, što ciapier bačać u biełaruskim teleefiry, kali my havorym ab prapahandzie.

«Biełaruskija hledačy tak daŭno znachodziacca pad tonami rasiejskaha kantentu, što nie razumiejuć, dzie rasiejski, a dzie biełaruski paradak dnia»

— Pad uździejańniem jakoj prapahandy bolš znachodziacca biełarusy — rasiejskaj ci biełaruskaj? Ci možna biełaruskaj prapahandaj nazvać toje, što hučyć pa BT?

— Biełaruskija hledačy tak daŭno znachodziacca pad tonami rasiejskaha kantentu, što ŭ mianie składajecca dakładnaje adčuvańnie, što jany nie razumiejuć, dzie rasiejski, a dzie biełaruski paradak dnia. Biełaruś ciapier nastolki ščylna ŭ zonie ŭpłyvu Rasiei, nia tolki palityčnaha, ale i ideałahičnaha, što nijaki siaredniestatystyčny hladač nia zmoža pravieści dakładnuju miažu — hetaja historyja biełaruskaja, a hetaja rasiejskaja.

— Dniami ty apublikavaŭ u FB praniźlivy post pra biežanstva, adčuvańnie, jakoje blizkaje sotniam tysiačaŭ biełarusaŭ i miljonam ukraincaŭ. Ty daŭno žyvieš u Jeŭropie, tym nie mienš adčuvaješ siabie ŭciekačom. Mahčyma, tvaja parada mahła b prydacca ludziam, jakija byli vymušanyja źjechać adnosna niadaŭna. Jakija stadyi prachodzić uciakač, mianiajučy roznyja krainy? Ci patrebnaja hłybokaja intehracyja? Ci možna žyć na valizkach, čakajučy mahčymaści viartańnia?

— Ja napisaŭ, što adčuvaju siabie biežancam, bo ja čałaviek vielmi pryviazany da svaich karanioŭ, da svajoj ziamli. Ja nazyvaju siabie ŭciekačom, bo ad siabie nie ŭciačy. Ja lublu Miensk i Kijeŭ, i hetyja harady ja našu ŭ svajoj hałavie. Tak, ja sumuju, pry hetym ja nie chaču puskacca ŭ sientymientalnaść. Ja čałaviek tonkaj nastrojki, dla mianie važnyja detali, paŭtony, jakija dajuć mnie siły. Ja źjaždžaŭ u 2011 hodzie, kali atrymaŭ u Biełarusi faktyčna zabaronu na prafiesiju, ale ŭ mianie była mahčymaść sabrać rečy i źjechać na svajoj mašynie. Ja nie išoŭ praz bałoty, ja nie chavaŭsia ŭ pryčepie fury. Bolš za toje, ja źjaždžaŭ na hatovy, padpisany jašče ŭ Miensku kantrakt z ukrainskim 5-m telekanałam. Ja źjaždžaŭ publičnym čałaviekam, hetaja padtrymka davała mnie siły.

Ja pačynaŭ žyćcio ad pačatku 6 ci 7 razoŭ. Mahu skazać, što čałaviek nikoli nie daviedajecca, kolki ŭ jaho siłaŭ, pakul nie apyniecca ŭ krytyčnaj situacyi. U takim śviatle emihracyju treba ŭsprymać jak pytańnie adkaznaści za tych, chto pobač z nami. Najpierš dumaješ nie pra siabie. Što tyčycca tapahrafii biełarusaŭ ciapier, to hety tysiačy kiłamietraŭ. Ciapier heta narod, jaki raśsiejany pa śviecie, jon pradstaŭleny ŭ asiarodździ inšych kulturaŭ i tradycyj. Žyćcio mnohich pačałasia ad pačatku. Mnie vielmi zrazumieła, praz što prachodziać hetyja ludzi.

Ciapier śviet kudy bolš navodnieny biežancami. Umoŭny miljon biełarusaŭ, jakija źjechali, tonie ŭ miljonach ukraincaŭ, plus biežancy ź Blizkaha Uschodu i Afryki. Biežancy, jakija stali nie prosta ludźmi z valizkami, a stali surjoznaj zbrojaj masavaha paražeńnia, častkaj hibrydnaj vajny. Tut naša zadača, mihrantaŭ, zachavać siabie i nie dać zrabić siabie ideałahičnymi snaradami Rasiei i jaje satelitaŭ.

— Apošnim razam my rabili vialikaje intervju ŭ razhar padziejaŭ 2020 hoda, kali mirnaja biełaruskaja revalucyja była sapraŭdy masavaj. I ja pamiataju, što tady ŭ ciabie nie było ejfaryi, a było adčuvańnie tryvohi, što spraŭdziłasia ŭ hady represij. Jak ty ciapier hladziš na toje, što čakaje Biełaruś?

— U mianie i ciapier niama ejfaryi, pryčym jaje niama ŭvohule. Nie chaču nikoha zasmučać. My časta čujem, što buduć korki z aeraporta «Miensk» u horad. Nie, korku nie budzie ź ludziej, jakija viartajucca na radzimu. Ničoha raptam nie źmienicca, ja nie vieru ŭ heta. Niechta asiadzie ŭ krainach, kudy źjechaŭ. Asabliva siamiejnyja ludzi ź dziećmi. Niechta nie budzie śpiašacca viartacca paśla źmienaŭ u Biełarusi, bo nie budzie vieryć u tryvałaść hetych źmienaŭ. Jakija mohuć być źmieny? Kali źjaviacca novyja ludzi ŭ toj ža žalezabietonnaj sistemie, to heta nie źmieny. Biełaruś usio bolš hublaje svaju subjektnaść va ŭsich śfierach… Ciapier my nazirajem ekspansiju rasiejskaha ŭsiaho. Ja baču, što źmieny ŭ Biełarusi mohuć adbycca tolki paśla kardynalnych źmienaŭ u Rasiei. Skažu naŭprost: Biełaruś i ŭsim śvietam usprymajecca ŭ abojmie z Rasiejaj, choć my zusim roznyja z Rasiejaj, my bolš z ukraincami padobnyja.

• 11
• 1
• 1
• 4
• 9