Dziasiatki biełaruskich top-biznesmienaŭ prahareli na dziaržaŭnych ablihacyjach. Viarnuć hrošy zmoh tolki siabar Pucina
Viasnoj-letam 2022 hoda ŭ najbolš infarmavanych dziełavych ludziej Minska stali aktyŭna pacieć dałoni i źbiŭsia sardečny rytm. Vajna i sapsavanyja adnosiny Biełarusi z Zachadam pryviali da taho, što zachodnija fondy pačali skidvać biełaruskija dziaržaŭnyja ablihacyi ź vialikim dyskontam. Źnižka siahała 70% ad cany! Takija ablihacyi — samy nadziejny vid inviestycyj, dziaržava zaŭsiody vypłačvaje pa ich pracenty. Isteryja achapiła i inviestaraŭ z Rasii. Samyja sprytnyja kinulisia brać kredyty pad svaje biznesy, kab u realnaści kupić biełaruskija ablihacyi i chutka prakrucić hrošy. Što z hetaha vyjšła? Vialikaje kidałava. Pa słovach surazmoŭcaŭ «Našaj Nivy» z bankaŭskich kołaŭ, zarabić udałosia tolki adnamu siabru Pucina, a ŭsich astatnich biełaruskija ŭłady kinuli na sotni miljonaŭ jeŭra. Apisvajem, jak heta było.
Čamu dziaržaŭnyja inviestycyi bolš nadziejnyja
Kali dziaržavie patrebnyja hrošy, jana moža pryciahnuć ich praź instytut ablihacyj — heta takija papiery, jakija nabyvajuć inviestycyjnyja fondy, piensijnyja fondy, banki i prosta inviestary. Kožny hod trymalniku ablihacyj płacicca pracent, a ŭ kancy abhavoranaha terminu ablihacyja vykuplajecca vydaŭcom pa naminalnaj canie.
Kupiŭšy, naprykład, ablihacyju za $100 pad 5% hadavych, za piać hod vy zarobicie 25 dalaraŭ pracentami (u terminałohii ekanamistaŭ heta nazyvajecca «pahašeńnie kuponaŭ») i vierniecie nazad svaje $100.
Dziaržaŭnyja ablihacyi — heta, jak kaža teoryja, samaja nadziejnaja inviestycyja ŭ śviecie. Ablihacyi kampanij mienš nadziejnyja — jany mohuć zakrycca, syści ŭ bankructva. A voś vypadkaŭ źniknieńnia dziaržavaŭ ci ich defołtu za apošnija dziesiacihodździ małavata.
Biełaruś rehularna zajmała hrošy na zamiežnych rynkach praz vypusk hetak zvanych «jeŭrabondaŭ». Z 2018-ha ich ahułam vypuścili na $3,2 miljarda.
Terminy pahašeńnia takija:
- 2023 — $800 miljonaŭ
- 2026 — $500 miljonaŭ
- 2027 — $600 miljonaŭ
- 2030 — $600 miljonaŭ
- 2031 — $750 miljonaŭ.
Chto kuplaŭ jeŭrabondy?
«Paradku 97% jeŭraablihacyj nabyta bujnymi kiraŭničymi kampanijami i inviestycyjnymi fondami», — standartnaja fraza na sajcie Nacbanka pa vynikach kožnaha vypusku.
Jak kažuć našy surazmoŭcy-bankiry, kupcoŭ biełaruskich ablihacyj možna padzialić na dźvie katehoryi: heta zamiežnyja inviestycyjnyja fondy, a taksama biełaruski biznes, jaki dziejničaje praz svaich nierezidentaŭ, kab pryhoža vyvieści hrošy z krainy albo zarabić bolš za dazvolenaje ŭnutry Biełarusi.
«Kali inviestycyjnyja fondy farmirujuć partfieli, jany nabivajuć ich vysoka-, siarednie-, i nizkaryzykoŭnymi papierami. Źmiešvajučy heta razam, jany atrymlivajuć dapuščalny ŭzrovień ryzyki i žadany ŭzrovień prybytku. Tamu nizkaryzykoŭnyja biełaruskija ablihacyi amal aŭtamatyčna traplali ŭ partfieli fondaŭ», — apisvaje pieršuju katehoryju vysokapastaŭleny biełaruski bankir.
«Z druhoha boku, u samich biełarusaŭ chapała zamiežnych hrošaj, jakija treba ŭ niešta inviestavać. Nie budzieš ža ty adkryvać tam biznesy — heta kiravańnie, ryzyka. Praściej inviestavać u papiery. Tym bolš heta vielmi pryhožy i biaśpiečny sposab pieratvarać svaje hrošy «tut» u svaje hrošy «tam» — pryvatnyja biełaruskija banki praz daviarnaje kiravańnie sami raili heta svaim klijentam. Navošta vam kuplać ablihacyi ŭnutry krainy, kali my možam vam kupić praź nierezidenta?
Unutry Biełarusi dziejničajuć abmiežavańni pa pracentnaj staŭcy, bolš za 3—4% ty nie zarobiš, a kupiŭšy praź nierezidenta, ty možaš raźmiaścicca pad 8%. Słovam, arhumientaŭ chapała, — apisvaje inšy bankir matyvacyju druhoj katehoryi. — Klijenty zanieśli hrošy ŭ bank, bank pieraličyŭ ich brytanskamu brokieru z daručeńniem kupić takija i takija papiery. Kali ŭ klijenta jość rachunak u inšym miescy, to možna dać brokieru takoje ž daručeńnie pieraličyć hrošy nazad na zamiežny rachunak».
Vajna pamianiała ŭsie praviły
Historyja ŭsich hetych jeŭrabondaŭ była rucinnaj i ničym nie admietnaj, pakul Rasija razam z Łukašenkam nie napała na Ukrainu, što ŭdaryła pa finansavych adnosinach z cyvilizavanym śvietam.
Padahreła situacyju rašeńnie Rasii vypłačvać daŭhi kredytoram z «niesiabroŭskich krain» pa zamiežnych zapazyčańniach tolki ŭ rasijskich rublach i na rachunki ŭnutry Rasii.
Biełaruś pajšła toj ža darohaj, ale spačatku heta datyčyła tolki daŭhoŭ pierad Jeŭrapiejskim bankam rekanstrukcyi i raźvićcia, Paŭnočnym inviestycyjnym bankam i Mižnarodnym bankam rekanstrukcyi i raźvićcia. Hetaha chapiła, kab zapuścić čutki, što i Biełaruś u vyniku stanie pahašać svaje ablihacyi tolki rezidentam «siabroŭskich jurysdykcyj». I tamu asnoŭnyja trymalniki pačali pazbaŭlacca ad kaštoŭnych papier.
«Pavodziny fondaŭ u takoj situacyi zrazumiełyja — im praściej skinuć hetaje łajno, čym mieć spravu ź Biełaruśsiu, što reputacyjna moža kaštavać našmat bolš, jašče i pry imaviernaści nieatrymańnia vypłat uvohule», — kaža biełaruski bankir.
Zvablivaja prapanova
Dla maštabaŭ suśvietnaha rynku biełaruskija ablihacyi — heta pył, sotyja doli pracenta ad miljardnych partfielaŭ salidnych fondaŭ. I kali fondy pačali isteryčna pazbaŭlacca kaštoŭnych papier, źjaviŭsia vialiki dyskont. Ablihacyi možna było vykupić za 30% ad startavaha koštu.
«Ooo! Pajšoŭ dyskont! I data kančatkovaha pahašeńnia chutka. Tady heta vyhladała harantavanaj staŭkaj — vyjhraje toj, chto paśpieje kupić. Minski biznes zachvalavaŭsia. Jość tyja, chto pajšoŭ u banki, kab na kredytnyja hrošy kupić ablihacyi: viadoma, na kuplu kaštoŭnych papier tabie nichto kredyt nie daść, ale ŭ banka možna paprasić na isnujučy biznes, trochi padmachlaryć z papierami, a kali atrymaješ pieravod, roznymi schiemami zasunuć hrošy ŭ ablihacyi ŭ nadziei chutka abiarnucca», — kaža bankir. «Našaj Nivie» viadomyja proźviščy niekalkich takich biznesmienaŭ siaredniaj ruki. Jany admovilisia kamientavać svaje pryhody.
«Pry hetym było razumieńnie, što kali biełarusaŭ unutry krainy i mohuć kinuć, to nierezidentaŭ kidać nie buduć, tamu što nielha. Bo inačaj heta defołt. Usie źmiatali jeŭrabondy praz svaich nierezidentaŭ za miažoj, u pryvatnaści, u Kazachstanie, Rasii i hetak dalej. Dziaržava ž faktyčna nie viedaje, chto kupiŭ ablihacyi — ich kupiŭ brokier, jaki nie raskryvaje klijentaŭ».
«Ja tak razumieju, što hrošaj na pahašeńnie ablihacyj prosta nie było i niama, bo heta zakony pryrody — kali ty dastaješ ź biudžetu $800 miljonaŭ, to niechta ŭ dziaržaŭnym siektary ich nie atrymaje. Tamu Minfin vyrašyŭ jak maha bolš skaracić sumu vypłat i zajaviŭ, što ablihacyi buduć hasicca ŭ biełaruskich rublach i na biełaruskija rachunki. Jany ličyli, što zamiežnym fondam praściej budzie prosta śpisać hetyja kapiejki. Kapiejki dla fondaŭ, ale nie dla Biełarusi», — kaža niepasredny ŭdzielnik historyi.
«Kab zabrać hrošy, treba pakazać siabie — ty ŭžo nie možaš ich zabrać uciomnuju. Ty idzieš da brokiera, atrymlivaješ paćvierdžańnie, što heta tvaje hrošy, ukazvaješ rachunak u Biełarusi i ŭskryvaješ svajho nierezidenta, na jakoha kuplalisia ablihacyi. I vyrazna bačna, chto ty».
Svaich možna i kinuć
«I voś tady ŭ Minfinie zrazumieli, što adbyłosia — heta biełarusy i rasijanie masava vykupili dziaržaŭnyja ablihacyi. Ciapier dziaržava pavinna nie zamiežnikam, a svaim ža. A kinuć svoj skot, sami razumiejecie, heta nie toje samaje, što kinuć amierykanski piensijny fond», — nie strymlivajecca ŭ słovach adzin z paciarpiełych.
Viadoma, biełaruski Minfin nie pryznavaŭsia, što jon kinuŭ inviestaraŭ. Zamiest hetaha jany stali ŭvodzić novyja ŭmovy dla atrymańnia hrošaj. Maŭlaŭ, my pahasim, ale tolki pa tym kursie, pa jakim sami skažam, potym — što možam vykupić za 30% ad cany, potym — što nie budziem uvohule raźličvacca z tymi, chto kupiŭ ablihacyi paśla 9 vieraśnia 2022 hoda, tamu što mižnarodnyja karparacyi Citigroup i Citibank admovilisia być ahientami ŭ dačynieńni da jeŭrabondaŭ.
«Zrabili vyhlad, što hatovyja byli b zapłacić, kali b nie zachodniki. Tolki čamu pierastali hasić kupony jašče kali Citibank vykonvaŭ svaje funkcyi — rytaryčnaje pytańnie.
Nu i, admova CitiBank pracavać ź biełaruskimi papierami aznačaje nie pryncypovuju niemahčymaść raźličycca ŭ valucie z trymalnikami ablihacyj, a adhavorku. Tamu što možna było raźličycca ŭ jeŭra praz Commerzbank ci Raiffeisen, hetaja mahčymaść jość i ciapier. Chutčej za ŭsio, pryviazka da hetaj daty tamu, što jany ŭbačyli ci zrazumieli, kali vykupaŭsia asnoŭny abjom ablihacyj. Tamu CitiBank tut ni pry čym. Jany i ŭ rublach pahasić nie mohuć», — kaža biełaruski finasist.
Niekalki biznesmienaŭ paćvierdzili «Našaj Nivie», što i nie atrymlivajuć vypłat pa kuponach, i nie mohuć dabicca pahašeńnia ablihacyj. U Minfinie ich prosta adfutbolvajuć. U kožnym vypadku havorka idzie pra sotni tysiač dalaraŭ.
Ci ŭsie prajhrali? Nie. Masa narodu vielmi dobra zarabiła — heta tyja, chto kupiŭ z dyskontam, ale nie staŭ čakać pahašeńnia i pierapradaŭ inšym achvotnym, kab zarabić na delcie ŭ momancie, a nie čakać mahii ŭ lutym 2023-ha. Voś jany zarabili. A tyja, chto vyrašyŭ čakać pahašeńnia, masava prahareli.
«Amal usie biełaruskija biznesmieny z top-20, jakija nie źviazany ź IT, u hetuju historyju ŭlapalisia, — śćviardžaje vartaja davieru krynica z bankaŭskich kołaŭ. Paćvierdzić hetuju infarmacyju naŭprost mahčymaści niama. — Nie sakret, što mnohich za hetyja hady vielmi mocna pastryhli štrafami ź sieryi «sami prydumajcie za što». Narod ubačyŭ u ablihacyjach sposab atrymać «kampiensacyju». A, vychodzić, takich kinuli dvojčy».
Siabar Pucina — vyklučeńnie
Što admietna, kinutymi akazalisia i rasijanie. Doŭh pierad rasijskimi trymalnikami biełaruskich ablihacyj ciapier aceńvajecca ŭ $160 miljonaŭ. Niekatoryja ŭ Rasii sprabujuć sudzicca ź biełaruskim Minfinam.
Ale voś što admietna. Pa słovach niaźviazanych miž saboj finansistaŭ i bankiraŭ, adziny čałaviek, jakomu ŭdałosia zabrać hrošy — heta nabližany da Pucina rasijski biznesoviec Kanstancin Mikałajeŭ.
«Jak jamu ŭdałosia zabrać hrošy, dakładnaj infarmacyi niama, bo heta ŭsio zakrytyja spravy. Niechta ličyć, što Pucin vykazaŭ pretenziju Łukašenku: maŭlaŭ, čamu maich kryŭdziš? Ale bolš imavierna, što niechta z Administracyi Pucina moh zajści ŭ kabiniet da [pasła Biełarusi ŭ Rasii Dźmitryja] Krutoha. Hetaha b chapiła. U bankaŭskich kołach raźlik ź Mikałajevym ličycca faktam», — skazaŭ nam adzin z našych surazmoŭcaŭ.
Taksama padkreślim, što Minfin Biełarusi nie staŭ vypłačvać pracenty i pa vypuskach ablihacyj z pahašeńniem u 2026, 2027, 2030 i 2031 hadach. Hetyja ablihacyi taksama raźbirali z dyskontam, ale mienšym, čym byŭ u samaha bližniaha vypusku. Hetymi ablihacyjami taksama pieravažna vałodajuć biełarusy.
Chto taja žančyna, jakuju Marzaluk u efiry BT abazvaŭ «švallu z Hrodna», i što jana piša ŭ čatach? Raskazvajem pra doktarku Stefanovič23
Kamientary