Ci moža namienkłatura staroha režymu padtrymać ruch za pieramieny? Voś što nam kaža prykład Litvy

Razumieńnie łohiki pavodzin namienkłatury važnaje dla razumieńnia pracesaŭ, jakija iduć ci mohuć adbycca ŭ sučasnaj Biełarusi. Ale hetaja tema ciapier znachodzicca ŭ cieni šmat jakich inšych histaryčnych siužetaŭ.

Litoŭski historyk Saŭlus Hrybkaŭskas zajmajecca daśledavańniem historyi poźniesavieckaha pieryjadu Litvy. U svaim intervju biełaruskamu palitołahu Andreju Kazakieviču jon siarod inšaha tłumačyć rolu namienkłatury ŭ pracesach palityčnaj transfarmacyi kanca 1980-ch — pačatku 1990-ch hadoŭ.

Asablivaści litoŭskaj namienkłatury

Hrybkaŭskas adznačaje, što jaho daśledavańnie nie dazvalaje havaryć ab tym, što pracesy pierabudovy niejkim čynam pryviali da źmienaŭ u litoŭskaj namienkłatury. Kali hladzieć u bolš dalokaj pierśpiektyvie, to dla litoŭskaj namienkłatury vielmi važna było mieć suviaź z narodam.

Heta tłumačycca tym, što z-za svajoj małalikaści i nieŭpłyvovaści jana była vielmi ŭraźlivaj. Heta adroźnivaje jaje ad biełaruskaj, jakaja mieła padtrymku ŭ CK KPSS u asobie Kiryły Mazurava (były pieršy sakratar CK KPB. Byŭ členam Palitbiuro CK KPSS u 1965-1978 hadach).

U savieckich «nacyjanalnych respublikach» isnavaŭ instytut druhoha sakratara — pasada, na jakuju dasyłalisia asoby z Rasii. «Hety čałaviek adkazvaŭ za padbor kadraŭ. Jon mieŭ vialiki ŭpłyŭ i kantralavaŭ u tym liku dziejnaść pieršaha sakratara dy inšych namienkłaturnych rabotnikaŭ».

Ale z druhoha boku, druhi sakratar źmiakčaŭ palityku pieršaha sakratara, rabiŭ jaje mienš aŭtarytarnaj.

«Pieršy sakratar nie moh być aŭtarytarnym, bo kali niešta zdarycca, to skarhi praz druhoha sakratara dasiahnuć Maskvy. I buduć niepryjemnaści. Heta rabiła kiravańnie bolš demakratyčnym, kalehijalnym».

Litoŭskaja namienkłatura i ruch za niezaležnaść

U toj ža čas litoŭskaja namienkłatura nie mahła ihnaravać hramadskuju dumku ŭ imknieńni da niezaležnaści. Historyk tłumačyć, jak adbyłosia abjadnańnie namienkłatury i demakratyčnaha ruchu:

«Namienkłatura znajšła supolnaha voraha. Im staŭ druhi sakratar — pasłańnik Maskvy. «Davajcie źbiaromsia ź siłami i vyhanim jaho», — heta stanovicca supolnaj metaj jak «Sajudzisa», tak i litoŭskaj namienkłatury. «Kali b nie Maskva, my b dobra žyli. Nam nieabchodna dać samakiravańnie, kab my rašali pytańni ekanamičnaha raźvićcia», — havaryła namienkłatura. Heta byŭ krok da niezaležnaści».

U vyniku druhim sakratarom byŭ pryznačany Uładzimir Biarozaŭ, jaki byŭ miascovym vychadcam z ruskaj siamji. Maskva jaho pryznačeńnia nie pryniała. «A kali Maskva nie prymaje, to Biarozaŭ stanovicca samym vialikim refarmataram u litoŭskaj kampartyi. Jon vystupaje za toje, kab jana adździaliłasia ad sajuznaj».

Biarozaŭ idzie na kanflikt z Maskvoju. A kali pieršym sakratarom CK kampartyi Litvy Brazaŭskasa [1988 hod] padšturchoŭvaje jaho prysłuchoŭvacca da taho, što kažuć bolš radykalnyja nizavyja partyjnyja arhanizacyi va ŭniviersitetach, Akademii navuk.

I litoŭskaja kampartyja stanovicca pieršaj, jakaja ŭ śniežni 1989 hoda adździalajecca ad KPSS. U vyniku jana atrymlivaje šmat bonusaŭ u vačach hramadstva. Tym nie mienš, prajhraje [parłamienckija] vybary ŭ lutym 1990 hoda. I stanovicca apazicyjaj».

Pavialičyć

Los namienkłatury paśla adnaŭleńnia niezaležnaści

Historyk zhadvaje, što paśla studzieńskich padziej 1991 hoda ŭrad Kazimiry Prunskienie, namieśnikam jakoj byŭ były pieršy sakratar kampartyi Litvy Alhirdas Brazaŭskas, skłaŭ paŭnamoctvy.

Na vybarach 1992 hoda byłyja kamunisty atrymali poŭnuju pieramohu. «Jany navat nie čakali, što takoje moža atrymacca. Navat nie chapała ludziej, kab zaniać usie miescy ŭ parłamiencie. Potym byli prezidenckija vybary 1993 hoda. I Brazaŭskas pieramahaje ŭ pieršym tury».

Hrybkaŭskas adznačaje, što adbylisia cikavyja źmieny ŭ Kamunistyčnaj partyi. Jana pieraŭtvarajecca ŭ DPTŁ (Demakratyčnuju partyju pracy Litvy). Partyja šukaje mahčymaści kantaktaŭ z sacyjał-demakratami.

«Nieabchodna była mižnarodnaja palityčnaja farmalizacyja, kab pryznavacca na mižnarodnym uzroŭni jak sacyjał-demakratyčnaja partyja, a nie jak eks-kamunisty», — tłumačyć historyk.

Abjadnańnie DPTŁ i Litoŭskaj sacyjał-demakratyčnaj partyi adbyłosia ŭ 2001 hodzie. Była stvorana Sacyjał-demakratyčnaja partyja Litvy. Dasiul hetaja partyja maje vialiki ŭpłyŭ u palityčnym žyćci Litvy. 

Čytajcie jašče:

Piatro Kraŭčanka: Ulotki Brazaŭskasa drukavali ŭ Minsku

Prezident Litvy ŭ ankiecie nie ŭkazaŭ, što ŭ 1988 hodzie ŭstupiŭ u kampartyju

Šturm vilenskaha telecentra: historyja chłuśni i prapahandy

• 13
• 0
• 8
• 2
• 4
• 3
• 0
• 0