Kultura11

Archieałahičny kompleks na Miency abiacajuć zrabić novym brendam Biełarusi

Jašče ŭ 1920-ja źjaviłasia viersija, što mienavita tut znachodziŭsia letapisny Miensk. Kab narešcie paćvierdzić albo abvierhnuć hetaje mierkavańnie, Instytut historyi Nacyjanalnaj akademii navuk ładzić maštabnyja raskopki, piša vydańnie «Kultura i mastactva».

Pačać daśledavańnie kompleksu, kab ustanavić jaho historyka-kulturnuju rolu ŭ ICH—CHI stahodździach i značeńnie ŭ minuŭščynie krainy, daručyŭ premjer-ministr Raman Hałoŭčanka.

Jon zaznačyŭ, naviedaŭšy pomnik u vieraśni 2022-ha: raźvićciu abjekta ŭ vioscy Haradzišča nieabchodna nadać dynamiku i na asnovie navukovych rekamiendacyj skłaści kancepcyju kompleksnaha raźvićcia. Miarkujecca, što miaścina pieratvorycca ŭ muziej pad adkrytym niebam, placoŭku dla imprez i navukovych forumaŭ — i stanie novym brendam Biełarusi. 

«Znachodki ŭ Mižreččy»

U archieałahičnym kompleksie na Miency palavy siezon pačaŭsia ŭ krasaviku instrumientalnymi daśledavańniami, paźniej startavali paŭnavartasnyja raskopki. Z taho času vyjaŭlena kala 300 indyvidualnych znachodak i zvyš 5 tys. adzinak masavaha kieramičnaha materyjału. Unikalnyja artefakty zaraz možna ŭbačyć na vystavie «Padarožža ŭ minułaje…» ŭ Minskaj haradskoj ratušy. Archieołahi tym časam praciahvajuć pošuki. 

— My zrabili šeść raskopaŭ. I kali vyvučać materyjalnuju kulturu, to jana nie sielskaja, a haradskaja. Jana źviazanaja z ramiastvom, — raskazvaje kiraŭnik raskopak, zahadčyk adździeła Instytuta historyi NAN Andrej Vajciachovič. — Za vałami my adšukali reštki juvielirnaj majsterni, jakaja funkcyjanavała ŭ CHI — pačatku CHII stahodździa. Vielmi šmat handlovych płombaŭ roznych staražytnaruskich kniastvaŭ. Znojdzieny hirki, maniety, arabskija pacierki. Taksama jość śviedčańni taho, što tut raźvivałasia kastareznaje i kavalskaje ramiastvo. A sielskahaspadarčaha invientaru vielmi mała. 

Što da značnaści pasialeńnia, Andrej Vajciachovič śćviardžaje: jano było sapraŭdy bujnym. Ahulnaja płošča pasadaŭ składała 30 hiektaraŭ. Heta dazvalaje kazać, što ŭ Ch — pieršaj pałovie CHI stahodździa pasielišča było adnym z samych vialikich. Jano pačało farmiravacca jak centr słavianskaha raśsialeńnia. Plamiony z poŭdnia i paŭdniovaha ŭschodu pryjšli ŭ viarchoŭi Pcičy na ŭradlivuju ziamlu, kudy paźniej chłynuła chvala novych ludziej. 

Pakazalny i toj fakt, što ŭ archieałahičnym kompleksie adšukali ŭžo niekalki frahmientaŭ posudu z rodavym znakam kniazia Iziasłava. Letašniaja znachodka stała pieršaj na terytoryi Biełarusi z asabistaj pamietaj słavutaj asoby. Na dumku kiraŭnika raskopak, artefakty mohuć śviedčyć, što ŭ hetym miescy albo pravioŭ peŭny čas sam Iziasłaŭ, albo prysutničali jaho pradstaŭniki, jakija mieli prava karystacca znakam. 

«Acanić uzrost»

Jak miarkujecca, na miažy I i II tysiačahodździaŭ našaj ery byli nasypany vały, i pasielišča na Miency atrymała status paŭnacennaha horada. Kab dakładna ŭstanavić, kali stvorany ŭmacavańni, archieołahi raskopvajuć hetyja vializnyja nasypy. U vyniku admysłoŭcy pavinny vyjści da samaha padnožža. Tam zachavalisia asnovy vałoŭ — dubovyja kleci. Ich vyjaviŭ u 1983 hodzie słynny navukoŭca Hieorhij Štychaŭ. Sučasnyja daśledčyki majuć zadaču raskryć draŭlanyja elemienty, uziać śpiły i pravieści dendrachranałahičny analiz. Raniej takija dakładnyja mietady ŭ hetym miescy nie prymianialisia. 

Udzielniki raskopak rydloŭkami zdymajuć płasty ziamli i tačkami vyvoziać hrunt. Inšyja rabotniki ŭručnuju praviarajuć, ci jość u im artefakty, adkładvajuć znachodki ŭ admysłovyja skryni. Frahmienty kieramiki paźniej dbajna pramyvajuć. Pieryjadyčna nasypy abśledujuć ź mietałašukalnikam. A časam rydloŭki davodzicca pakidać dy bracca za šufliki i pendźli. 

«Dapamoha ad moładzi»

Razam z supracoŭnikami Instytuta historyi NAN Biełarusi ŭ raskopkach udzielničajuć vałanciory i studenty Biełaruskaha dziaržaŭnaha ŭniviersiteta, Biełaruskaha dziaržaŭnaha ŭniviersiteta kultury i mastactvaŭ, vyšejšych navučalnych ustanoŭ Bresta, Viciebska, Homiela, Hrodna, Mahilova, Połacka. Heta kaštoŭnaja mahčymaść dla maładych ludziej atrymać navyki, adkryć dla siabie novaje miesca na karcie Biełarusi i zrabić uniosak u los važnaha pomnika. 

— Heta vielmi paznavalna. I ja ŭpeŭniena, što ŭsim našym chłopcam i dziaŭčatam padabajecca, asabliva kali atrymlivajecca niešta znajści, — dzielicca ŭražańniami kamandzir studatrada Biełaruskaha dziaržaŭnaha ekanamičnaha ŭniviersiteta Nastaśsia Chudzik. — Niadaŭna trapilisia reštki vazy, i my ŭsie razam sprabavali sabrać elemienty, jak mazaiku. Radavalisia, kali adšukali nož. A pacierki CHI stahodździa byli, napeŭna, samaj zachaplalnaj znachodkaj. Jak nam patłumačyli, ich časta prapuskajuć i vykidajuć. Tamu nam pašancavała. Cikava, jak vyhladała ŭpryhažeńnie całkam, chto jaho nasiŭ i chto ŭvohule žyŭ na hetym miescy. 

Choć admysłoŭcy ŭžo atrymali niamała artefaktaŭ, što dapaŭniajuć staronki našaj historyi, ciapierašnija archieałahičnyja raboty — heta tolki pačatak. Navukoŭcaŭ čakaje kałasalnaja prastora dla pošukaŭ. Sioleta raskopki praciahnucca da chaładoŭ.

Kamientary1

  • Andruś
    04.09.2023
    Niekalki hadoŭ na navukovym dasłdavańni haradziča nastojvaŭ žurnalist, aktyvist i zasnavalnik likvidavanych uładami kursaŭ Mova Nanova Hleb Łabadzienka, jaki stvaryŭ pobač z haradziščam muziej "Stary Miensk". Jon zrabiŭ šmat dla zachavańnia pomnika. I hety kamień sa słušnaj nazvaj stalicy Biełarusi - jahonaja sprava. Jamu dapamahali navukoŭcy-archieołahi prosta z ułasnaj inicyjatyvy. I ŭ materyjale pra jaho ni słova. Dobra, toj dziaržaŭnaj "Kultury i mastactvu" ŭzhadvać Łabadzienku nie dazvalaje ideałohija. A ŭ Našaj Nivie chiba nie čuli pra toje, što tam stolki hadoŭ rabiŭ i damahaŭsia Hleb? Hałoŭčanku vy ŭzhadali... 
    Treba ž nie tolki pierakazvać "hosaŭ" (z čaho ŭžo lubiać parahatać roznyja tam "ślivy"), ale i dadavać niejkuju svaju dadanuju vartaść.  

Na matčy «Lehija» — «Dynama» byli zatrymanyja dvoje mužčyn, jakija zdymali biełaruskich zaŭziataraŭ8

Na matčy «Lehija» — «Dynama» byli zatrymanyja dvoje mužčyn, jakija zdymali biełaruskich zaŭziataraŭ

Usie naviny →
Usie naviny

Źjaviłasia videa luksavych aŭto z haraža Bašara Asada13

Usie kiraŭniki, suprać jakich vystupali pratestoŭcy padčas Arabskaj viasny 2011 hoda, syšli ŭ minułaje. Asad staŭ apošnim5

Piaskoŭ abvierh słovy Trampa ab suadnosinach strat RF i Ukrainy13

Bašar Asad pakinuŭ pasadu prezidenta Siryi i krainu — MZS Rasii7

Zialenski nazvaŭ svaju acenku strat na froncie ŭkraincaŭ i rasijan7

U Maskvie fiekalijami zahadzili leśvičnuju placoŭku imaviernaj paluboŭnicy Pucina14

Frydman: Los Asada pakazvaje, što Łukašenku «arešniki» nie dapamohuć18

Źjavilisia FOTY z zachoplenaha prezidenckaha pałaca ŭ Damasku19

U Voranavie 19-hadovy chłopiec patanuŭ z mašynaj1

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Na matčy «Lehija» — «Dynama» byli zatrymanyja dvoje mužčyn, jakija zdymali biełaruskich zaŭziataraŭ8

Na matčy «Lehija» — «Dynama» byli zatrymanyja dvoje mužčyn, jakija zdymali biełaruskich zaŭziataraŭ

Hałoŭnaje
Usie naviny →