«Vyzvaleńnie stała dla mianie niečakanaściu». Były pres-sakratar Kupałaŭskaha, jaki niadaŭna evakujavaŭsia z krainy, raskazaŭ padrabiaznaści svajho zatrymańnia
Były pres-sakratar Kupałaŭskaha teatra Mikałaj Zajac, jakoha dapytvali pa spravie «ab dziaržaŭnaj zdradzie», zmoh vyjechać z krainy. Mikałaj Zajac raskazaŭ «Našaj Nivie», što było za kratami i jak sustreŭsia na Akreścina z Zasłaŭskim-Aŭtuchovičam.
Zatrymańnie, «niečakanaje vyzvaleńnie» i adjezd
Mikałaja Zajca zatrymali 13 sakavika 2023-ha. Paśla vobšuku advieźli ŭ Leninskaje RUUS, dzie skłali pratakoł ab drobnym chulihanstvie: nibyta «razmachvaŭ rukami ŭ budynku RUUS».
«Užo paźniej vyśvietliłasia, što ŭ našaj «palityčnaj» kamiery ŭsie sutyknulisia z adnoj i toj ža prablemaj: čamuści bolšaść była schilnaja nieaściarožna machać rukami ŭ budynkach RUUS stalicy — i dyrektary, i vykładčyki, i advakaty.
Taki hurtok pa intaresach u nas vyjšaŭ. Navat žartavali pamiž saboj: chłopcy, davajcie adzin da adnaho blizka nie padychodzić, bo ruki ŭ nas doŭhija, možam i začapić vypadkova», — raskazvaje jon.
Spačatku Mikałaju prysudzili 12 sutak administracyjnaha aryštu. Da suda mužčyna znachodziŭsia ŭ IČU, paśla jaho źmiaścili ŭ CIP.
«25 sakavika, kali ja pavinien byŭ vyzvalicca, na pieršym paviersie CIP mianie ŭžo čakali apieratyŭniki. Pasadzili ŭ mašynu i znoŭ zavieźli ŭ RUUS. Tam znoŭ vyśvietliłasia, što ja machaŭ rukami: pratakoł byŭ taki ž, jak i pieršym razam, za vyklučeńniem daty i času. Jak niebiaśpiečny recydyvist u spravie razmachvańnia rukami, ja atrymaŭ jašče 14 sutak aryštu», — raskazvaje jon.
Što było za kratami?
«Nas, «palityčnych», źmiaščali ŭ kamiery, jakija byli admietnyja asabliva ciažkimi ŭmovami», — kaža Mikałaj.
Naprykład, u jaho pieršaj kamiery (usiaho jon prajšoŭ praz try roznyja kamiery ŭ CIP) kolkaść «nasielnikaŭ» składała na maksimumie 24 čałavieki. Sama kamiera była raźličanaja tolki na čaćviarych.
«Razam z nami administracyjny aryšt za niavyznačanyja pravaparušeńni adbyvali prusaki, kłapy, vošy, — žartuje Zajac. — Paścielnyja rečy «palityčnym» nie praduhledžvalisia, tamu ŭ jakaści łožkaŭ u nas byŭ tolki mietaličny karkas, jon z-za funkcyjanalnych asablivaściej nazyvaŭsia «hryl». Praktyčna ŭvieś termin daviałosia spać na padłozie.
U pieršaj «palityčnaj» kamiery dniom nielha było znachodzicca ŭ haryzantalnym stanie, možna było albo siadzieć, albo stajać, a nočču my pavinny byli dvojčy (a 2-j i 4-j hadzinie) pračnucca i padniacca na pierakličku — praź niekalki takich načej było adčuvańnie, što ty amal nie spaŭ. Asabliva vostra heta adčuvałasia ranicaj», — raskazvaje jon.
Za termin znachodžańnia na Akreścina Mikałaj paznajomiŭsia ź niekalkimi dziasiatkami ludziej.
«Palityčnyja kamiery na Akreścina — heta miescy, dzie siońnia hurtujecca biełaruskaja intelihiencyja. Było šmat cikavych ludziej, my šmat razmaŭlali na temy kultury, historyi, relihii. Siarod viadomych sukamiernikaŭ byŭ Arciom Siamjanaŭ, advakat Paŭła Biełavusa.
Taksama razam z nami ŭ apošniaj kamiery byŭ Siarhiej Zasłaŭski. Jon pazicyjanavaŭ siabie jak čałavieka, jaki padtrymlivaje ŭładu. Ale było zaŭvažna, što jon dobra raźbirajecca i ŭ turemnych praviłach i zvyčajach.
Adnojčy da nas u kamieru zajšoŭ «novieńki». Paśla znajomstva my zapytalisia ŭ jaho pra naviny na voli. U šerahu asnoŭnych navin jon adznačyŭ, što tut, na Akreścina, «non-stop siadzić presavy sakratar Kupałaŭskaha teatra i pra heta ciapier pišuć». Ja ŭśmichnuŭsia i pavitaŭsia z chłopcam: tak ja daviedaŭsia, što infarmacyja ab maim zatrymańni jość na voli. Składana adkazać, ci paŭpłyvała heta na źniavoleńnie, bo bolš ja pra takoje nie čuŭ, adnak nie dumaŭ, što budzie takaja chvala padtrymki, u tym liku ad žurnalistaŭ. Ščyry dziakuj vam za heta, šanoŭnyja kalehi», — kaža jon.
Ź Mikałaja Zajca ŭziali padpisku ab nierazhałošvańni, tamu raskazvać ab pracesualnych dziejańniach mužčyna nie moža.
«Kankretny artykuł Kryminalnaha kodeksa nazyvać nie mahu. Ale sprava, viadoma, palityčnaja», — tłumačyć jon.
Vyzvaleńnie dla Mikałaja było niečakanym.
«Na žal, ciapier takaja praktyka, što «palityčnych» mohuć «zakryvać» nieadnarazova. U adnoj kamiery sa mnoj znachodziŭsia chłopiec, jakoha zakryvali čatyry razy zapar. Viedaju, što heta nie miaža, byli i tyja, jakija znachodzilisia ŭ źniavoleńni jašče bolš.
Umovaŭ vyzvaleńnia nie było, chacia mnie namiakali, što ja mahu znachodzicca ŭ niavoli jašče doŭha. Tamu ahułam dla mianie vyzvaleńnie było niečakanaściu», — raskazvaje Mikałaj.
Paśla hetaha Mikałaj vyrašyŭ źjechać z krainy.
«Łahistyčna heta byŭ vielmi składany praces, pra jaki ŭ Biełarusi nie viedaŭ nichto. Raskazvać padrabiaznaści budzie nie vielmi karektna, bo «maršrut» moža jašče spatrebicca ludziam u Biełarusi», — kaža jon.
Praca ŭ Kupałaŭskim i zvalnieńnie ź jaho
U sakaviku 2021-ha Mikałaja Zajca zvalniali z pasady pres-sakratara Kupałaŭskaha teatra z takoj farmuloŭkaj: «u suviazi z pryjomam na pracu rabotnika, dla jakoha heta praca budzie asnoŭnaj».
«U teatr ja pryjšoŭ u jakaści sumiaščalnika, da vybaraŭ razhladałasia pytańnie, kab teatr staŭ maim asnoŭnym miescam pracy, ale vybarnyja padziei sarvali praces afarmleńnia dakumientaŭ, — tłumačyć jon. — U kancy žniŭnia 2020 hoda nas adpravili ŭ prastoj, ź jakoha ja ŭžo nie vychodziŭ da zvalnieńnia. Praŭda, pierad zvalnieńniem novaje kiraŭnictva teatra paviedamiła mnie, što z prastoju mianie vyvieli, adnak nasamreč, jak vyśvietliłasia paźniej, takoha rašeńnia pryniata nie było.
Z novym kiraŭnictvam ja nie mieŭ znosin: pieršy i apošni raz razmaŭlaŭ akurat padčas majho zvalnieńnia. Byłyja kalehi, jakija zastalisia ŭ teatry, tady kazali, što rašeńnie pa mnie «niepryncypovaje» i možna «paprasicca». Ale žadańnia pracavać u napałovu razburanym teatry nie było, bo faktyčna nie było teatralna kalektyvu — taho składnika, dziela jakoha zvyčajna i prychodziać pracavać u teatr».
Pra padziei, jakija adbyvalisia ŭ teatry pry novym kiraŭnictvie, Mikałaj daviedvaŭsia z navin.
«Bo praciahvaŭ znachodzicca ŭ prastoi i farmalna ŭžo nie pracavaŭ u teatry, — tłumačyć jon. — Vosieńniu ŭ teatry prachodzili hastroli: ansambl «Charoški», arkiestr Finbierha, chor imia Citoviča i ansambl «Hałasy ZMiesta». U lutym Kupałaŭski teatr naviedaŭ Alaksandr Łukašenka. Adbyvalisia šmatrazovyja kastynhi akcioraŭ. Pra ich ja daviedaŭsia z navin».
Jašče da zatrymańnia Mikałaj płanavaŭ zastavacca ŭ Minsku.
«Zajmaŭsia dabračynnaściu i svaim chobi — hienieałohijaj. Zatrymańnia ja nie čakaŭ, choć i była ŭ pavietry niejkaja napružanaść», — padsumoŭvaje jon.
Čytajcie taksama:
Były pres-sakratar Kupałaŭskaha teatra Mikałaj Zajac vyjšaŭ na volu i źjechaŭ ź Biełarusi
BYPOL raskryŭ miechanizm pravakacyi suprać Daškieviča i Łobava ŭ 2010 hodzie
Aficer-pahraničnik, jaki prajšoŭ praz turmu, raskazvaje pra žyćcio «da» i «paśla» dyj nie škaduje słoŭ pahardy dla amapaŭcaŭ3
Kamientary