«Ty siarod bykoŭ jak mient. Siadziš siarod takich ža i nad imi hałoŭny». Były palitviazień Lavon Chałatran pra paraleli pamiž karoŭnikam i sučasnaj Biełaruśsiu

Pra ŭmovy i zarobak

«Chimiju» Lavon adbyvaŭ u vioscy Suški (Kamianiecki rajon). Na druhim paviersie budynka, dzie jon žyŭ, była raźmieščana administracyja. Na pieršym paviersie — try žyłyja pakoi. U ich razam moža žyć 45 čałaviek. U pakojach — dvuchpaviarchovyja nary, stoł, šafa, tumbački i chaładzilniki. Jość ahulnaja kuchnia.

Jon adznačaje, što na chimii viazień pracuje i musić sam siabie zabiaśpiečvać.

«Nabyvaješ pradukty, hatuješ. Taksama płaciš za pražyvańnie niešta kštałtu kamunałki — ad 30 da 60 rubloŭ».

«Chimiki» ŭ asnoŭnym pracujuć na fiermach vialikaha pradpryjemstva — ahrachołdynha «Biełaviežski». Zarobki tam navat u viaźniaŭ, pa słovach Chałatrana, dastatkova dobryja. 

«Kali jany pracujuć žyviołavodami, dahladajuć za śvińniami, to ŭ ich raz na try miesiacy zdača miasa. I tady, ja sam bačyŭ raźlikoŭki ŭ inšych, zarobak składaje piać tysiač rubloŭ. Navat u «chimikaŭ». I mianty sa ździŭleńniam hladziać na hetyja raźlikoŭki. Jany ž tam pracujuć za tysiaču».

Lavon padkreślivaje, što takija vialikija zarobki i dla niekatorych asudžanych, nie palityčnych, vielmi niazvykłyja: «Jany ŭpieršyniu takija hrošy bačać i pačynajuć nabyvać usiakuju niepatrebščynu, biazhłuzdyja rečy z TikTok. Hulniavyja prystaŭki nielha nabyvać, jak i noŭtbuki. Adzin chłopiec nabyŭ iPhone 12 za zaroblenyja hrošy».

Pra pjanstva

Na dumku Lavona, mnohim, chto adbyvaje «chimiju», lepš adtul nie zjazdžać. I tłumačyć, što, niahledziačy na toje, što «chimija» trochi žorstkaja pa svaich umovach, jana dazvalaje nie śpicca: «Kali jany zjeduć i ŭładkujucca na niejkuju drennuju pracu, to buduć atrymlivać kapiejki i śpivacca. Tam amal va ŭsich prablemy z ałkaholem: i ŭ «chimikaŭ», i ŭ miascovych žycharoŭ. U miascovych zvyčajnaja sprava, kali niechta pjanym zhareŭ u chacie, patanuŭ, patrapiŭ pad mašynu, prosta śpiŭsia».

Kiraŭnictva adpraŭlaje pa fiermach śpiecyjalnuju słužbu z ałkatestaram. Jana niečakana pryjazdžaje i ŭsich praviaraje. Ale rabotniki, viedajučy, što takoje budzie, usio roŭna ŭmudrajucca napicca:

«Ja naziraŭ, jak da mikraaŭtobusa, dzie siadzić doktar z testaram, ledźvie idzie žančyna, jakaja na pracy napiłasia. I kiraŭnictva im daje vymovy, potym zvalniaje. Ale praź niekatory čas biare znoŭ, tamu što niama inšaha».

Lavon adznačaje, što «chimiki» zakryvajuć šmat «dzirak» u niedachopie pracoŭnaj siły ŭ akruzie. Ale i «chimiki» znachodziać sposaby napicca.

«Adzin z palityčnych, viedajučy, što jaho pakarajuć, usio adno napiŭsia, «pasłaŭ» kiraŭnika, bo daŭno na jaho mieŭ kryŭdu.

Pa jaho pryjechali, a jon jašče ŭ prysutnaści milicyjanieraŭ u kramie ŭziaŭ piva, adkryŭ i vypiŭ. Jany byli ŭ šoku. Nastolki ŭ ludziej zaležnaść ad ałkaholu. Heta prosta katastrofa. Paśla jamu prysudzili 10 ci 15 sutak», — raspaviadaje Chałatran.

Pra rabotu

Lavona nakiravali na pracu na fiermu, jakaja znachodziłasia za niekalki kiłamietraŭ ad kamiendatury i na jakoj hadavali byčkoŭ.

Jon adznačaje, što rabotniki ŭ vioscy, niahledziačy na toje, što pjuć, vielmi dužyja: «Ty ŭžo nie maješ sił pracavać, a jany praciahvajuć niezaležna ad taho, pjanyja ci nie. Praŭda, biez zuboŭ i vyhladajuć na hadoŭ 20 starej».

Chałatran u padrabiaznaściach raspaviadaje pra asablivaści pracy:

«Pa prychodzie na pracu ja pieraapranaŭsia, išoŭ u svoj budynak. Tam braŭ «habli» (sachor. — NN). Z hetymi «hablami» ty pastajanna chodziš. Usie raboty ź imi vykonvajucca: vykinuć hnoj, pieraviarnuć korm, nabrać niečaha. Pa bakach u niekalkich miescach nasypany korm. Ty pavinien pahladzieć, ci nie «zhareŭ» jon».

Chałatran zhadvaje, što pieršy raz, kali jamu prapanavali pahladzieć, ci nie «zhareŭ» korm, jon byŭ vielmi ździŭleny. Naparnik patłumačyŭ, što treba zasunuć ruku, pamacać, ci nie zhniŭ jon.

Zatym Lavon braŭ kania, zaprahaŭ u voz, jaki byŭ z papiaredniaha dnia nahružany siłasam, i razdavaŭ korm žyviole. Potym pracedura paŭtarałasia z vozam ź inšym vidam kormu. Kali kormu nie chapała, to davodziłasia pa jaho jeździć. Zatym treba było jechać pa kambikorm — na voz hruzili miachi pa 40—50 kiłahram.

Lavon zaŭvažaje, što spačatku dumaŭ, što bolš nie budzie jeści miasa. «Ale pastupova ty pryzvyčajvaješsia da nasilla, jakoje adbyvajecca ŭ adnosinach da žyvioły. U vioscy inšyja adnosiny da ich», — kaža jon.

A taksama zhadvaje, jak jaho kaleha ź vioski nie moh zrazumieć, jak možna addać hrošy za apieracyju katu. I dadaje, što ty sam niezaŭvažna pačynaješ brać udzieł u hvałcie.

«Kali ty honiš bykoŭ, a ich sto, jany vialikija i mohuć ciabie zataptać, i kali chto ź ich nie idzie, to ty biareš vialikuju pałku i bješ jaho. Tamu što ty stamiŭsia, tamu što ŭsie vakoł heta robiać. I tabie treba heta zrabić.

Zrazumieła, što možna pratestavać, havaryć, što ty nie budzieš hetaha rabić. Uklučyć režym zmahara. I za heta paciarpieć. Ale ŭ mianie nie było nijakich sił. Mnie prosta treba było tam vysiedzieć i vyjści, bo heta ŭsio roŭna ničoha nie źmianiła b. U tahačasnym razumieńni ja nie bačyŭ ni sił, ni sensu ŭ hetym. I adaptavaŭsia».

Pra paraleli pamiž karoŭnikam i sučasnaj Biełaruśsiu

Lavon pravodzić paraleli pamiž bykami, jakija siadziać u kletcy, i ludźmi, jakija siadziać u Biełarusi:

«Ty, umoŭna, u hetym karoŭniku jak mient. Ty siadziš siarod takich ža, i jość inšyja, jakija ŭ kletkach. Ty nad imi hałoŭny. Jany całkam ad ciabie zaležać. Ty možaš užyć da ich luby hvałt. Tabie ničoha za heta nie budzie. I ty pryvykaješ da hetaha.

I byki tam siadziać. Ich kormiać. Jak i mnoha chto ŭ Biełarusi: «U nas jość zarpłata. Niama vajny. Ja pabudavaŭ kvateru. U mianie dzieci vučacca va ŭniviersitecie. Mnie Łukašenka ŭsio daŭ». Tak i bykam taksama ŭsio dali. Im jość, dzie žyć, što jeści. Tolki, kali treba, ciabie «ŭ raschod». I praz adčynienyja dźviery karoŭnika jany bačać pali. Paralelaŭ vielmi šmat».

Pryvyknuć da fizičnaj pracy byłomu palitviaźniu było ciažka, na adaptacyju syšło paru tydniaŭ: «Nijakich pasłableńniaŭ mnie nie davali. Adzin sa mnoju svaryŭsia, što nie budzie za mianie pracavać. Ale potym ty pryvykaješ, vučyšsia, jak rabić. Praź miesiac ja ŭžo zaprahaŭ kania». 

Hladzicie całkam:

• 10
• 0
• 2
• 2
• 4
• 2
• 14
• 0