Biełarusy adkryli ŭ Vilni karčmu ŭ domie, dzie Kalinoŭski źbiraŭsia z paŭstancami
Były akcior RTBD Illa Jasinski z paplečnikami adkryvaje ŭ centry Vilni karčmu «1863». U joj pracujuć biełarusy, a samo miesca maje niejmaviernuju historyju.
«Šmat ludziej pryjšło na dapamohu, bo im prosta spadabałasia naša ideja»
U XIX stahodździ ŭ hetym domie na vulicy Bakšta, dom 2 (pa-litoŭsku Bokšto, 2) byŭ adzin ź pieršych hatelaŭ u Litvie, u jakim žyŭ Zyhmunt Sierakoŭski. Mienavita tut i źbiralisia paŭstancy napiaredadni padziej 1863 hoda.
Hetym historyja miesca nie abmiažoŭvajecca. U padvale staić vałun — ličycca, što heta pahanski ałtar z kapišča. Vulica Bakšta prachodzić na kolišniaj hary Bakšta.
«Jak ja daviedaŭsia, adzin z vałunoŭ — bohu piva. Kali my padklučyli piŭny aparat, ja z pavahaj i pašanaj panios pieršy bakał da taho vałuna», — raskazvaje Illa.
Ułaśnikaŭ karčmy troje. Usie jany pryjšli ŭ restaranny biznes z roznych śfier.
«Ni ŭ adnaho z nas niama dośviedu pracy ŭ restaracyjach.
Siarod nas jość art-dyrektarka, jakaja zajmałasia ŭ Biełarusi roznymi iventami. Atmaśfieru, samu ideju raspracoŭvała zbolšaha jana. Druhaja ŭłaśnica — nastaŭnica, jakaja ŭsio žyćcio pracuje adnačasova na niekalkich pracach, a zaroblenyja hrošy ŭsie iduć na samastojnyja vandroŭki pa śviecie. U karčmie jana zajmajecca arhanizacyjnaj pracaj.
Kali zastojvaješsia na adnym miescy — stanovišsia bałotcam, pačynaješ zakisać. Kali zajmaješsia niekalkimi roznymi spravami — źjaŭlajucca dadatkovyja siły, dzień stanovicca maksimalna nasyčanym.
Dy i šyroka viadomaja formuła pra 80% vyniku za 20% času, zdajecca, pracuje», — tłumačyć Illa, jak z akciora pierakvalifikavaŭsia ŭ restaratara.
Illa pierajechaŭ u Litvu paśla taho, jak na adnym z maršaŭ siłaviki złamali jamu pazvanki, a paśla zaviali kryminałku.
«Pieršapačatkova my źbiralisia zrabić u Vilni «svajo miesca» dla iventaŭ, sustreč i kulturnickich prahram. Chadzili pa horadzie, šukali prydatnaje dla hetaha pamiaškańnie. U listapadzie minułaha hoda zajšli siudy, u našu budučuju karčmu, vidać, što pryhoža, atmaśfierna, ale dla nas pamiaškańnie było małym. Spuścilisia ŭniz — vałuny, sklapienistyja stoli, draŭlanaja leśvica, ale znoŭ miesca nie tak šmat, jak było patrebna dla kulturnickaj prastory», — kaža jon.
Ułaśnik raskazaŭ, što ŭ hetym miescy napiaredadni 1863 hoda źbiralisia paŭstancy Kastusia Kalinoŭskaha.
«Pahladzieli ŭ Vikipiedyi, parazmaŭlali z historykam — sapraŭdy tak. Źvierchu ŭ hetym domie byŭ hatel, žyŭ Sierakoŭski — adzin z kiraŭnikoŭ paŭstańnia. I mienavita tut jany źbiralisia z Kalinoŭskim.
Kali pra heta daviedalisia, dyk nie zdoleli prajści mima. Vyrašyli, što znoŭ tut pavinna być miesca, dzie buduć źbiracca paplečniki. Tut jašče i data surjoznaja — 160 hadoŭ z pačatku paŭstańnia. Tamu i pytańnia nie ŭźnikała, kali rabić adkryćcio. Kaniešnie, 22 studzienia, u dzień, kali pačałosia paŭstańnie.
Ad momantu atrymańnia kluča da adkryćcia karčmy času zastavałasia mała, tamu pracavać pryjšłosia šmat, ale ž vialikaja kolkaść ludziej pryjšła na dapamohu. Bolšaść — bieskaryśliva, prosta tamu, što spadabałasia ideja, jakaja akazałasia vielmi važnaj u hety čas», — raskazvaje jon.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ«Ja nie mahu paraić niešta nakont biznesu, ale mahu skazać, što biełarus biełarusu biełarus»
Illa z dvuma inšymi ŭłaśnikami kinuli klič: raskazali, što źbirajucca rabić karčmu, — i pačaŭsia cud.
«Pieršaj da nas pryjšła dyzajnierka-architektarka. My joj vykładvajem ideju, a jana, uražanaja, kaža, što choča ŭ hetym udzielničać, być karysnaj.
Paśla znachodzim kuchara. Jon źbieh ź Biełarusi ad kryminalnaha pieraśledu, jak i šmat chto z našaj kamandy. Prynios nam recepty, stvaryŭ mieniu.
Darečy, pakaštujcie bulbianyja šaryki! Heta jak u aniekdocie: byŭ siarod nas biełarus, jaki nacior bulbu, pačaŭ jaje na patelni piačy, ja tolki pasprabavaŭ i adrazu nievierahodnaja lohkaść pa ciele razyšłasia, usio raskvitnieła navokał, nibyta śviet staŭ pryhažejšy. Heta pra stravy našaha šef-kuchara. Kali kładzieš u rot — usio nibyta kvitnieje.
Potym pryjšoŭ majstar, jaki zrabiŭ šyldu, stały i šmat-šmat čaho inšaha. «Jon taksama «siadzielec». Mahli jaho taksama zhnaić u turmie, bo čałaviek niazłomny i volny, a pahladzicie, jakuju pryhažość stvaraje! Razumieješ, što ciabie akružyli tut usie tyja ž ludzi, ź jakimi ty vychodziŭ na maršy ŭ 2020-m. Jašče ŭ samym pačatku, kali siudy pryjechaŭ, staŭ znajomicca ź ludźmi, a jany ŭsie z navinaŭ: i pra taho čytaŭ, i pra hetaha», — raskazvaje Jasinski.
Uvohule ŭ karčmie ŭvieś piersanał — biełarusy.
«Dziaŭčyna, jakaja zajmałasia padboram supracoŭnikaŭ, — talenavity psichołah i hr, taksama biełaruska, jakaja pryjechała ŭ Litvu paśla 2020 hoda, a tut niejki čas pracavała prybiralščycaj, zaraz viartajecca ŭ svaju dziejnaść, — kaža jon. — Treba było naładzić pracu bara, nie viedali, jak heta robicca.
Praz znajomych znajšli barmiena-biełarusa, jaki pracuje tut u adnym z samych krutych baraŭ, pieramožca šmatlikich konkursaŭ, navat paśpieŭ stać łaŭreatam u prestyžnym litoŭskim konkursie. Nam jon dapamoh zrabić nastojki. Jak tam u Bachareviča ŭ «Sabakach Jeŭropy» było? «Vilenskija nastojki ŭžo nie tyja, kaniečnie». Ale my sprabujem zrabić, kab jany stali mienavita «tyja».
Usie supracoŭniki karčmy «1863» majuć niekalki prac, asvojvajuć novyja prafiesii ŭ emihracyi.
«U 2020-m my adčuli ŭnutry siabie połymia. Usim biełarusam ciapier patrebien ruch napierad, bo kali nie nakiroŭvać hetu enierhiju i nie vykarystoŭvać jaje, dyk pačniecca samarazbureńnie», — razvažaje Jasinski.
Illa kaža, što nie moža paraić niešta nakont biznesu, ale padkreślivaje, što biełarus biełarusu biełarus.
«Šmat talenavitych biełarusaŭ zaraz zajmajecca nie svajoj pracaj prosta tamu, što nie mohuć lažać na kanapie. I kožny hatovy dapamahčy, niechta prosta słovam, a niechta vielizarnym dziejańniem. Tamu što ideja blizkaja, tema važnaja, prosta tamu, što my ŭsie biełarusy», — tłumačyć jon.
«Ja znachodziŭ smak žyćcia i zadavalnieńnie ŭ hatavańni»
Illa zaŭvažaje: mnohija biełarusy paśla 2020-ha znachodziacca ŭ frustracyi, nie atrymlivajuć zadavalnieńnia ni ad čoha.
«Nibyta prapaŭ smak žyćcia. Ja jaho niejak znachodziŭ u hatavańni. Kali hladzieŭ, jak jaduć hości toje, što nahatavaŭ, dyk atrymlivaŭ zadavalnieńnie.
Taksama jašče ŭ studenctvie ja jeździŭ pracavać na ŭsialakija śviaty. Šaryki pradavaŭ, vatu, chot-dohi. I tam mnie padabałasia ź ludźmi razmaŭlać, heta dla mianie taksama pra abmien enierhijaj.
Ciapier šmat biełarusaŭ, jakija chočuć być karysnymi, ale nie viedajuć jak. Ludzi prychodziać da nas i kažuć, što mienavita hetaha bolš za ŭsio nie chapaje — mahčymaści być razam, abjadnoŭvacca», — raskazvaje jon.
U pieršuju čarhu dla ŭłaśnikaŭ hety prajekt nie biznes, a važnaja žyćciovaja sprava. Illa adznačaje, što kali rabić heta jak biznes, to ceny treba padymać u paŭtara-dva razy. Ale tak nie chočacca.
«My chočam abjadnoŭvać ludziej, stvaryć utulnaje i damašniaje miesca, dzie možna znajści paplečnikaŭ, parazmaŭlać, abmianiacca dumkami i enierhijaj, a moža, dla niekaha — i atrymać znoŭ smak žyćcia. A kali nie smak žyćcia, dyk smak «tych samych, ź dziacinstva» dranikaŭ», — tłumačyć jon.
Ceny ŭ karčmie na stravy siarednija dla kaviarań u staroj častcy Vilni. Naprykład, bulbianyja šaryki — 5 jeŭra (14 rubloŭ), syrny sup — 7 (20 rubloŭ), draniki — 4 (11 rubloŭ), sałaty ad 6 da 8 jeŭra (17—22 rubli).
Illa ź siabrami paličyli, kolki hrošaj im na heta spatrebicca, parailisia ź miascovymi restaratarami-biełarusami i zrazumieli, što budzie niaprosta, ale zrabić mahčyma.
U karčmu try ŭłaśniki ŭkłali svaje nakapleńni i ŭziali dadatkovy kredyt (jon składaje tracinu ad ahulnaj sumy).
«Pakul nazyvać ličby nie chaču, — tłumačyć jon. — Kali heta ŭsio akupicca — tady. U Litvie jość vialikaja kolkaść varyjantaŭ, dzie možna ŭziać kredyt. Niekatoryja ź ich dastupnyja i dla biełarusaŭ.
Arenda pamiaškańnia — 1000 jeŭra.
Častka kuchni ŭ nas tut była, taksama nie treba było rabić vialiki ramont. Vientylacyja zastałasia ad raniejšych arandataraŭ», — raskazvaje Illa.
Na pytańnie, ź jakimi ciažkaściami jon sutyknuŭsia padčas adkryćcia karčmy, Illa kaža, što «ciažkaści byli ŭ 2020-m, a ciapier prosta rušym dalej».
«U aktrysy Kupałaŭskaha teatra Śviatłany Anikiej pračytaŭ, što adnojčy joj adzin razumny čałaviek daŭ paradu, što, kali tabie ciažka, — ujavi, kolki za taboj prodkaŭ. Jany ŭsie stajać i padtrymlivajuć tvaju śpinu, kab ty nie ŭpaŭ. Nie zabyvajcie, kolki ich za našymi śpinami! I Kalinoŭski ŭ tym liku!» — padsumoŭvaje jon.
Kamientary