Kultura

Ivan Kirčuk prezientavaŭ svaju novuju knihu. Jon pracavaŭ nad joj 40 hadoŭ

U «Akademknizie» 14 śniežnia falkłaryst, piśmieńnik i muzyka Ivan Kirčuk prezientavaŭ svaju novuju knihu «Kvietka Pieruna». U vydańnie, nad jakim daśledčyk pracavaŭ ažno 40 hadoŭ, uvajšli muzyčnyja materyjały: noty i aŭdyjazapisy, scenaryi abradaŭ, śviataŭ, kazak, hulniaŭ i teatralizavanych pakazaŭ, jakija byli raspracavany na asnovie biełaruskaha falkłoru. «Kvietka Pieruna» ŭpryhožana fotazdymkami narodnych abradaŭ, zroblenymi jak samim aŭtaram, tak i Alfredam Mikusam, Uładzimiram Urbanovičam i Maksimam Šumilinym.

Padčas muzyčnaj imprezy Ivan Kirčuk raspavioŭ naviedvalnikam pra staražytnyja instrumienty, a taksama prademanstravaŭ ich u dziejańni. Znajšłosia miesca i ekśpierymientam: naprykład, adzin z majstroŭ zrabiŭ dudačku z… nožki dla televizara. Pra toje, jakimi instrumientami karystalisia našy prodki, čytajcie ŭ materyjale «Źviazdy».

— Za 40 hadoŭ ja sabraŭ dva ŭłasnyja muziei, jakija składajucca nie tolki z vyrabaŭ biełaruskich majstroŭ, ale i z muzyčnych instrumientaŭ z roznych krain śvietu. Tut treba padziakavać hurtu «Troica», tamu što za 25 hadoŭ isnavańnia my prajechali sto mižnarodnych fiestyvalaŭ ad Małajzii da Čyli, — raspavioŭ padčas prezientacyi Ivan Kirčuk. — Ale siońnia ja demanstruju vyraby biełaruskich majstroŭ, jakija dahetul praciahvajuć svoj tvorčy šlach. Ja pryvioz siudy tyja instrumienty, jakija zaŭsiody pakazvaju svaim studentam: nie abaviazkova nabyvać darahija rečy, možna prosta ŭziać toje, što pad rukami.

Kaladnyja huki

Muzyka raspavioŭ, što raniej ludzi ihrali na kapytach bykoŭ, karoŭ i koz. I sapraŭdy, ich hučańnie nahadvaje tupat kapytoŭ pa zaledzianiełaj darozie. Prodki taksama «zdabyvali» muzyku z vysušanaj škarłupiny hreckich arechaŭ. Ličyłasia, što takija instrumienty adhaniali niačyścikaŭ. Časta jany hučali ŭ chatach padčas Kaladaŭ:

— Na arechach varažyli. Treba było vyciahnuć ź miaška žmieniu arechaŭ i padličyć kolkaść: kali cotny lik — vyjdzieš sioleta zamuž, a kali nie cotny — lepš nie spadziavacca. Akramia taho, ličycca, što heta pieršaje dreva, jakoje nakarmiła maleńkaha Isusa. U staradaŭnija časy pa dva arechi davali dzieciam, jakija išli na viačorki šukać siabie paru: kali chłopcu spadabałasia dziaŭčyna, treba było dać joj arech, — padzialiŭsia Ivan Kirčuk.

Abiarehi ad złych duchaŭ

Spravicca ź niehatyŭnaj enierhietykaj, abo staražytnymi niačyścikami dapamahała kasa, na jakoj prodki taksama ihrali, i šarchuny-brazhotki, jakimi ŭpryhožvali konskuju vupraž.

— Hety instrumient vystupaŭ jak abiareh: padčas viasiella šarchuny viešali na koniej, i tyja adhaniali nie tolki niačyścikaŭ, ale i vaŭkoŭ, — raspavioŭ muzyka.

Podych prodkaŭ

Vielmi papularnym materyjałam dla stvareńnia instrumientaŭ była hlina. Ludzi ličyli, što maleńkija hlinianyja ptuški-śvistulki pieradajuć pryvitańnie ad dalokich prodkaŭ, jakija viasnoj prylatajuć pavitacca dy pahladzieć, jak žyvuć ich naščadki.

— Hetych śvistulek z roznych krain ja pryvioz davoli šmat. U ich uvabrany ŭsie stychii: ź ziamli dastali, u vadzie źlapili, u ahni absmalili, a čałaviek, jaki hraje, — udychaje ŭ ich pavietra.

Zrabi sam

Ivan Kirčuk raspavioŭ, što kožny čałaviek pry žadańni moža stvaryć muzyčny instrumient ułasnaručna, dla hetaha spatrebicca tolki čarot — zvyčajnaja vysušanaja trava, u jakoj nieabchodna zrabić dzirački.

— Mnohija z vas pamiatajuć televizary na nožkach: majstar Alaksandr Błachin ź Lidy zrabiŭ taki niezvyčajny instrumient z nožki — tak što nie ŭsio treba vykidvać, — ździviŭ naviedvalnikaŭ muzyka.

Skrypka ź dźmuchaŭcoŭ 

Isnavała i isnuje tak zvanaja «husielnaja drymota»: kali taki muzyčny instrumient kłali na cieła chvoraha čałavieka, za košt vibracyj strun čałaviek lačyŭsia. Zaraz hety instrumient taksama raspaŭsiudžany ŭ Biełarusi:

— Pieršaja pieśnia, jakaja ŭ mianie atrymałasia z huślami, była bałada pra cmoka. Ja zapisaŭ jaje ŭ 1983 hodzie ŭ vioscy Staryja Jurkavičy. Kali ja zajšoŭ u chatku da Iryny Brahiniec, jana siadzieła na piečcy. Ja spytaŭsia: «Ci viedajecie vy baładu pra cmoka?» I jana adrazu zaśpiaviała, nie dačakaŭšysia, uklučyŭ ja mahnitafon ci nie, — padzialiŭsia historyjaj falkłaryst.

Na praciahu čatyroch pakaleńniaŭ siamja Žukoŭskich vyrablała skrypki, basy i alty. Ivan Kirčuk sustreŭsia z majstram Usievaładam Žukoŭskim u 1995 hodzie:

— Tady jon mnie skazaŭ, što našy biełaruskija strunnyja instrumienty lepšyja za italjanskija. Na moj zapyt čamu, jon raspavioŭ, što ŭ karpusach italjanskich skrypak vułkaničny popieł, a ŭ našych — dźmuchaŭcy, tamu što ich pakryvali łakam z hetych kvietak.

Naprykancy sustrečy muzyka adznačyŭ, što ŭsio pačutaje padčas imprezy možna budzie znajści na staronkach knihi «Kvietka Pieruna»:

— U jaje ŭvajšli abrady našych babul i dziadoŭ, toj bahaty, mudry materyjał, jaki, na žal, nie tak dobra pieradajecca. Tut zafiksavany i našy pieršyja ekśpiedycyi, abrady, batlejka, kazki. Mnie vielmi pryjemna, što hetaje vydańnie pabačyła śviet: kožnaja narodnaść maje svaju asablivaść, ale ŭsie my žyviom na adnoj płaniecie, kultury ŭzajemadziejničajuć. Naprykład, u afrykanskich uzorach jość biełaruskija arnamienty, a sami afrykancy śpiavajuć jak našy vałačobniki: adzin zapiavaje, a astatnija padchoplivajuć. Takoha, pry žadańni, možna zaŭvažyć šmat, treba tolki źviartać uvahu.

Kamientary

Što za čamadan nosić kala Łukašenki jahony achoŭnik? Nie, tam nie jadziernaja knopka14

Što za čamadan nosić kala Łukašenki jahony achoŭnik? Nie, tam nie jadziernaja knopka

Usie naviny →
Usie naviny

Hiendyrektar «Biełaruśfilma»: «Listapad» — heta BRIKS u śfiery kino3

«Što voźmieš z hetaha dzieda?» Na biełaruskaj trybunie padčas matču ŭ Varšavie zdaryłasia patasoŭka4

Likvidavana Pinskaja katalickaja duchoŭnaja sieminaryja4

Dvuch rasijskich kantraktnikaŭ asudzili ŭ Rasii da pažyćciovaha za rasstreł dzieviaci čałaviek u akupavanaj Vałnavasie2

«A što vy chočacie za takija hrošy?». Tyktok abmiarkoŭvaje haścinicu ŭ Ašmianach5

Ministr zamiežnych spraŭ Izraila terminova vylecieŭ u Niderłandy2

Pad Mazyrom pjanaha kiroŭcu spyniali strełami

«Stanuć siabrami kamisij, naziralnikami». Vieteranaŭ MUS zadziejničajuć u vybarach11

Kitajskija navukoŭcy abviaścili ab stvareńni zbroi z «Zornych vojnaŭ»1

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Što za čamadan nosić kala Łukašenki jahony achoŭnik? Nie, tam nie jadziernaja knopka14

Što za čamadan nosić kala Łukašenki jahony achoŭnik? Nie, tam nie jadziernaja knopka

Hałoŭnaje
Usie naviny →